Publicystyka - ngo.pl

W projekcie proponuje się również umożliwienie Instytutowi obsługi programów - zadań ministerstw (zlecanie Narodowemu Instytutowi innych zadań niż wymienione w ustawie o NIW-CRSO). 

Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to I kwartał 2025 r. Za projekt odpowiedzialny jest Minister do spraw Społeczeństwa Obywatelskiego; Przewodniczący Komitetu do spraw Pożytku Publicznego.

Poniżej cytujemy w całości opisu projektu zamieszczony w wykazie.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Instytucie Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego oraz ustawy o grach hazardowych ma na celu podwyższenie limitów wydatków budżetu państwa będących skutkiem finansowania ustawy z dnia 15 września 2017 r. o Narodowym Instytucie Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1618, dalej: „ustawa o NIW-CRSO”), określenie limitów wydatków na kolejne 10 lat, umożliwienie zlecania Narodowemu Instytutowi Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (dalej: „Narodowy Instytut”) zadań przez ministrów kierujących działami administracji rządowej oraz ujednolicenie procedury przyznawania środków pochodzących z Funduszu Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego na podstawie ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 227 oraz z 2024 r. poz. 1473). 

W aktualnym stanie prawnym art. 24 ust. 3 pkt 12 ustawy o NIW-CRSO umożliwia Przewodniczącemu Komitetu do spraw Pożytku Publicznego zlecanie Narodowemu Instytutowi innych zadań niż wymienione w ustawie o NIW-CRSO przy jednoczesnym zapewnieniu na ich realizację środków finansowych, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. b ww. ustawy, czyli dotacji celowych. Proponuje się, aby taka możliwość objęła wszystkich ministrów kierujących działami administracji rządowej. Dzięki projektowanej zmianie, poszczególni ministrowie kierujący określonymi działami administracji rządowej będą mogli zlecać zadania Narodowemu Instytutowi przy jednoczesnym zapewnieniu dotacji celowych na ich realizację.

W wykonaniu art. 50 ust. 1a ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1530) w art. 46 ust. 1 ustawy o NIW-CRSO zostały określone maksymalne limity wydatków budżetu państwa będące skutkiem finansowania tej ustawy na lata 2017-2026. Limity przewidziane w ustawie na lata 2025-2026 nie są wystarczające, a potrzeba ich zwiększenia stanowi konsekwencję zwiększenia wydatków w ramach:

1) Rządowego Programu Wsparcia Rozwoju Organizacji Harcerskich i Skautowych, którego głównym celem jest wsparcie rozwoju organizacji harcerskich jako strategicznych partnerów państwa w rozwoju i wychowywaniu młodych ludzi. Program realizuje jedno z podstawowych założeń Narodowego Instytutu, jakim jest skoordynowanie współpracy centralnych organów administracji z organizacjami pozarządowymi. Zwiększone środki finansowe w latach 2025-2027, z początkowych 15 000 tys. zł do 18 000 tys. zł, czyli o dodatkowe 3 000 tys. zł, zostaną przeznaczone na organizację otwartego konkursu. Jego celem będzie przygotowanie jednego z najważniejszych wydarzeń światowego ruchu skautowego – Światowego Jamboree Skautowego. Organizacja tego wydarzenia na terenie Polski stanowi niepowtarzalną okazję do promocji aktywności obywatelskiej oraz edukacji młodzieży w duchu odpowiedzialności za wspólnotę lokalną, narodową i międzynarodową;

2) Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich PROO - finansowanego z dotacji budżetu państwa, którego głównym celem jest wsparcie rozwoju instytucjonalnego organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz zwiększeniu udziału tych organizacji w życiu publicznym i upowszechnianiu demokratycznych norm obywatelskości. Zwiększone środki na lata 2025-2036, z początkowych 9 522 tys. zł do 14 522 tys. zł, czyli o dodatkowe 5 000 tys. zł, zostaną przeznaczone na utworzenie nowych, pilotażowych ścieżek finansowania, mających na celu wsparcie organizacji. Działania te będą w pełni zgodne z założeniami programów, a w szczególności z ich celami szczegółowymi; 

3) Dotacji podmiotowej Narodowego Instytutu – proponowane zwiększenie dotacji w nadchodzących latach wynika z konieczności dostosowania jej wysokości do planowanych zmian w funkcjonowaniu Instytutu, w tym zmiany siedziby, która wiąże się ze wzrostem kosztów operacyjnych z uwagi na nowe warunki lokalowe. Dodatkowo, ogólny wzrost cen spowodowany inflacją również przyczyni się do zwiększenia wydatków. W związku z tym, niezbędne jest zwiększenie dotacji podmiotowej, aby zapewnić środki na pokrycie rosnących kosztów administracyjnych, kadrowych oraz na efektywną realizację zadań Instytutu, co jest kluczowe dla jego dalszego rozwoju i sprawnego funkcjonowania; 

4) Dotacji celowej na inwestycje Narodowego Instytutu – planowane wydatki majątkowe na realizację zadań inwestycyjnych w 2025 roku zostały zwiększone w związku z dodatkowymi kosztami wynikającymi z planowanego rozwiązania umowy z generalnym wykonawcą, dotyczącymi zakończenia realizacji zadania inwestycyjnego pn. „Kompleksowa adaptacja budynku hotelowego przy ul. Belwederskiej w Warszawie na budynek biurowy – siedzibę NIW-CRSO”. Zwiększenie środków jest niezbędne do pokrycia kosztów związanych z tym procesem, co umożliwi sprawne zakończenie inwestycji zgodnie z nowymi warunkami realizacyjnymi;

5) Pozostałych zadań zlecanych przez Przewodniczącego Komitety do Spraw Pożytku Publicznego w trybie art. 24 ust. 3 pkt 12 ustawy o NIW-CRSO, dodatkowo, w limitach została ujęta kwota 10 000 tys. zł, przeznaczona na realizację nowych programów oraz dodatkowych zadań zleconych przez Przewodniczącą Komitetu do spraw Pożytku Publicznego. Środki te mają na celu wspieranie nowych inicjatyw oraz realizację dodatkowych zobowiązań zgodnie z priorytetami Komitetu.

Projekt ustawy w art. 1 pkt 2 lit. b przewiduje określenie limitów wydatków budżetu państwa na lata 2027-2036, w celu wykonania obowiązku Rady Ministrów polegającego na przedstawieniu Sejmowi, trzy lata przed upływem ww. 10-letniego okresu, projektu zmiany ustawy określającego maksymalne limity wydatków jednostek sektora finansów publicznych na kolejnych 10 lat budżetowych wykonywania ustawy, zgodnie z przepisem art. 50 ust. 1c ustawy o finansach publicznych.

Programy wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, zarządzane przez Narodowy Instytut zostały zaplanowane do 2030 r. (z wyjątkiem Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033 oraz Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Poradniczych na lata 2022-2033). W związku z tym podstawę do określenia limitów na lata 2027-2030 stanowią kwoty zaplanowane na realizację tych programów, a na lata 2031-2036 przyjęto wartości finansowania programów odpowiadające poprzedzającym okresom:

1) Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO, którego głównym celem jest zwiększenie zaangażowania obywateli i organizacji pozarządowych w życie publiczne, poprzez poprawę samoorganizacji społecznej, wzrost znaczenia sektora obywatelskiego w życiu publicznym oraz wzmocnienie instytucjonalne sektora obywatelskiego w Polsce - w kwocie 80 000 tys. zł rocznie;

2) Rządowego Programu Polski Inkubator Rzemiosła, którego głównym celem jest wsparcie środowiska rzemieślniczego, w zakresie podniesienia umiejętności i kompetencji kadr zaangażowanych w działalność statutową samorządu gospodarczego rzemiosła oraz pomoc instytucjonalną i promocyjną organizacji rzemieślniczych - w kwocie 10 000 tys. zł rocznie;

3) Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Uniwersytetów Ludowych, którego głównym celem jest rozwój edukacji dorosłych w formie grundtvigiańskich uniwersytetów ludowych. Program zakłada wsparcie już istniejących uniwersytetów ludowych, reaktywację placówek, które z różnych przyczyn zaprzestały czynnej działalności edukacyjnej, tworzenie nowych uniwersytetów ludowych i wspieranie ich rozwoju, odziaływanie na społeczności lokalne, ze szczególnym uwzględnieniem podmiotów o podobnej misji, celach i zadaniach, a także budowanie sieci i partnerstw oraz popularyzację modelu edukacji grundtvigiańskiej – w kwocie 14 300 tys. zł rocznie;

4) Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Międzynarodowych Domów Spotkań, którego głównym celem jest promowanie nawiązywania kontaktów między społeczeństwami w UE i poza nią, promowanie solidarności i zrozumienia międzykulturowego, upowszechnianie dziedzictwa narodowego Polaków i historii Polski – w kwocie 2 850 tys. zł rocznie;

5) Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Poradniczych, którego głównym celem jest wsparcie stabilności organizacyjnej i finansowej organizacji obywatelskich uczestniczących w systemie bezpłatnej pomocy. Działania w ramach programu przyczynią się w szczególności do ułatwienia dostępu i poprawy oferty bezpłatnego poradnictwa prawnego oraz specjalistycznego dla obywateli – w kwocie 15 000 tys. zł rocznie;

6) Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy, którego głównym celem jest zwiększenie zaangażowania młodzieży i młodzieżowych organizacji pozarządowych w życie publiczne przez wsparcie inicjatyw młodzieżowych, wzrost ich znaczenia w życiu publicznym oraz ich wzmocnienie instytucjonalne – w kwocie 20 000 tys. zł rocznie;

7) Rządowego Programu Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Systematycznego Korpus Solidarności - finansowanego z dotacji budżetu państwa, którego strategicznym celem jest wsparcie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego poprzez wypracowanie i wdrożenie rozwiązań ułatwiających i zachęcających do systematycznego oraz długoterminowego angażowania się obywateli w wolontariat - w kwocie 28 000 tys. zł rocznie;

8) Rządowego Programu Wsparcia Rozwoju Organizacji Harcerskich i Skautowych, którego głównym celem jest wsparcie rozwoju organizacji harcerskich jako strategicznych partnerów państwa w rozwoju i wychowywaniu młodych ludzi. Program realizuje jedno z podstawowych założeń Narodowego Instytutu, jakim jest skoordynowanie współpracy centralnych organów administracji z organizacjami pozarządowymi - w kwocie 18 000 tys. zł w 2027 r., a od 2028 r. 15 000 tys. zł rocznie;

9) Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich PROO - finansowanego z dotacji budżetu państwa, którego głównym celem jest wsparcie rozwoju instytucjonalnego organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz zwiększeniu udziału tych organizacji w życiu publicznym i upowszechnianiu demokratycznych norm obywatelskości – w kwocie 14 522 tys. zł rocznie.

Dodatkowo zaplanowane zostały środki na:

1) Dotację podmiotową Narodowego Instytutu w kwocie 19 547 tys. zł od 2026 r., a następnie w związku z koniecznością dostosowania wysokości środków do planowanych zmian w funkcjonowaniu Instytutu, w tym zmiany siedziby, która wiąże się ze wzrostem kosztów operacyjnych z uwagi na nowe warunki lokalowe, a także ogólny wzrost cen spowodowany inflacją również przyczyni się do zwiększenia wydatków. W związku z tym, niezbędne jest zwiększenie dotacji podmiotowej, corocznie o dodatkowe 2 000 tys. zł, aby zapewnić środki na pokrycie rosnących kosztów administracyjnych, kadrowych oraz na efektywną realizację zadań Instytutu, co jest kluczowe dla jego dalszego rozwoju i sprawnego funkcjonowania; 

2) Dotację celową na inwestycje Narodowego Instytutu – planowane wydatki majątkowe na realizację zadań inwestycyjnych w kwocie 2 000 tys. zł rocznie;

3) Pozostałe zadania zlecane przez Przewodniczącego Komitetu do Spraw Pożytku Publicznego w trybie art. 24 ust. 3 pkt 12 ustawy o NIW-CRSO, dodatkowo, w limitach została ujęta kwota 10 000 tys. zł, rocznie przeznaczona na realizację nowych programów oraz dodatkowych zadań zleconych przez Przewodniczącą Komitetu do spraw Pożytku Publicznego. Środki te mają na celu wspieranie nowych inicjatyw oraz realizację dodatkowych zobowiązań zgodnie z priorytetami Komitetu.

Projektowana zmiana art. 88a ust. 7 ustawy 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 227, z późn. zm.) ma na celu ujednolicenie zasad przyznawania środków pochodzących z Funduszu Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w oparciu o przepisy działu II rozdziału 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2024 r. poz. 1491) zawierającego regulacje dotyczące prowadzenia działalności pożytku publicznego na podstawie zlecenia realizacji zadań publicznych. Przepisy te mają powszechne zastosowanie w konkursach ogłaszanych na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, stąd też zasadnym jest ich zastosowanie w przedsięwzięciach finansowanych z Funduszu Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, który również ma na celu finansowanie zadań realizowanych przez organizacje pozarządowe. Skutkiem wprowadzonej zmiany będzie uchylenie rozporządzenia Przewodniczącego Komitetu do spraw Pożytku Publicznego z dnia 8 listopada 2018 r. w sprawie szczegółowych warunków uzyskiwania dofinansowania realizacji zadań z zakresu wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, trybu składania wniosków oraz przekazywania środków z Funduszu Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (Dz. U. z 2018 poz. 2149), które obecnie określa szczegółowe warunki finansowania zadań Funduszu. Zmiana ta spowoduje ograniczenie liczby przepisów regulujących finansowanie społeczeństwa obywatelskiego i jego podmiotów. Takie działanie pozwoli Narodowemu Instytutowi na stosowanie jednolitych zasad dla wszystkich otwartych konkursów ofert ogłaszanych przez Instytut w ramach realizowanych programów wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Jest to również element ujednolicania wszystkich procedur konkursowych przy zlecaniu zadań publicznych organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie do określonych w tejże ustawie.