Publicystyka - ngo.pl

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) to organ traktatowy, który stanowi formalną reprezentację zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego Unii Europejskiej. W jego skład wchodzą przedstawiciele organizacji pracodawców, związków zawodowych oraz innych organizacji pozarządowych ze wszystkich 27 państw członkowskich Unii Europejskiej.

Podstawową kompetencją Komitetu jest opracowywanie opinii dotyczących każdego aktu prawa UE. Ponadto, EKES sporządza opinie z inicjatywy własnej oraz opinie rozpoznawcze na zlecenie prezydencji Rady UE, które mogą sygnalizować kierunki polityk unijnych.

Co ważne, opinie przyjmowane są na zasadzie konsensusu pomiędzy członkami grup studyjnych pracujących nad dokumentem, którzy często reprezentują sprzeczne interesy oraz zróżnicowane stanowiska. Osiągnięciu porozumienia służy skomplikowany i wieloetapowy proces prac nad opinią – dlatego kluczową kompetencją wymaganą od członków stanowi umiejętność znalezienia kompromisu i doboru argumentacji, która przemówi doosób o odmiennych poglądach.

Komitet umożliwia zaproszenie do prac nad opinią doradcy, organizację spotkań z ekspertami lub wysłuchania publicznego. Po przyjęciu opinii może być ona komunikowana na forum właściwej komisji Parlamentu Europejskiego oraz podczas spotkań z Komisją Europejską i prezydencją Rady UE. W praktyce zaangażowanie członków Komitetu w jego prace jest bardzo zróżnicowane i nie wszyscy z tych możliwości aktywnie korzystają.

Problemem pozostaje komunikatywność opinii EKES, które są każdorazowo publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Podczas ostatniej kadencji ten temat był przedmiotem prac specjalnego panelu członków, który wypracował rekomendacje na temat struktury opinii i języka, jakim powinni się posługiwać ich autorzy.

Na tle innych organów Unii Europejskiej Komitet wyróżnia brak obecności frakcji czy partii politycznych. W efekcie o wielu problemach, które trudno podjąć na innych forach, można w tej przestrzeni racjonalnie dyskutować w sposób wolny od partyjnych uprzedzeń. Wyzwaniem dla Komitetu jest dalsze zwiększenie otwartości na pełne spektrum racjonalnych stanowisk obecnych w europejskiej debacie publicznej.

Niezmiennie, przedmiotem ożywionej dyskusji pozostaje również dysproporcja pomiędzy środkami alokowanymi przez Komitet w zaplecze administracyjne i zaplecze eksperckie prowadzonych prac. Wydaje się, że udział środków budżetowych przeznaczonych na opracowanie merytoryczne opinii może być większy niż dotychczas.

 Jeżeli wykonuje go kompetentna, zaangażowana i odważna osoba, pozwala też blokować lub ograniczać te propozycje legislacyjne, które podważają prawa i wolności obywatelskie gwarantowane przez traktaty i polską ustawę zasadniczą.

Będąc doktorem nauk prawnych i praktykującym radcą prawnym od lat zaangażowanym w obywatelską pomoc prawną pro bono, od początku kadencji traktowałem jako moje główne cele ochronę praw i wolności obywatelskich oraz zapewnienie prostoty i dobrej jakości prawa tworzonego przez instytucje UE.

Priorytetowe znaczenie miało dla mnie zagadnienie ochrony praw pacjentów. Za szczególne osiągnięcie w tym zakresie uważam przyjęcie opinii mojego autorstwa dotyczącej rozporządzenia o normach jakości i bezpieczeństwa substancji pochodzenia ludzkiego. Obok rekomendacji co do bezpieczeństwa transportu, przechowywania i wykorzystania substancji pochodzenia ludzkiego zawiera ona jasny sprzeciw Komitetu wobec patologicznych praktyk odpłatnego dawstwa komórek, tkanek i organów pochodzących od ludzi. Za ważne osiągnięcie uważam też mój skuteczny sprzeciw wobec propozycji rozwiązań nakładających nieproporcjonalne obciążenia administracyjne na przedsiębiorców oraz pacjentów po zakończeniu pandemii COVID-19.

Drugim istotnym dla mnie obszarem była ochrona praw konsumentów. Dużym sukcesem w tym zakresie było przyjęcie przez Komitet opinii mojego autorstwa dot. rozporządzenia o bezpieczeństwie zabawek, której wnioski zostały uwzględnione przez Komisję Europejską oraz Parlament Europejski. Przyjęte rozwiązania obejmowały w szczególności uszczelnienie norm kontroli sprowadzanych spoza Unii Europejskiej, które nie spełniają wymogów bezpieczeństwa. Ze zrozumieniem spotkał się także postulat, by ograniczyć obciążenia administracyjne dla małych producentów zabawek, w tym artystów i rzemieślników.

Przez całą kadencję priorytetowo traktowałem też ochronę praw twórców oraz osób wykonujących wolne zawody, w szczególności w związku z rozwojem narzędzi sztucznej inteligencji. Moje postulaty w zakresie gwarancji ochrony praw autorskich twórców, które podnosiłem wielokrotnie w ramach prac Obserwatorium Transformacji Cyfrowej, zostały uwzględnione w oficjalnych dokumentach Komitetu i wpłynęły na proces legislacyjny.

Jako przewodniczący koordynowałem prace trzech różnych grup roboczych tworzących propozycje ograniczenia ciężarów regulacyjnych. Proponowałem, by stosować zasadę „brzytwy Ockhama” i eliminować wszelkie normy prawne, których dalsze obowiązywanie nie zostanie w sposób przekonujący uzasadnione. Wielokrotnie przypominałem, jak duże znaczenie dla unijnego prawodawstwa mają zasady subsydiarności i proporcjonalności. Podsumowaniem mojego zaangażowania w tym zakresie będzie opinia Komitetu o wykorzystaniu narzędzi AI do uproszczenia legislacji, którą obecnie przygotowuję na zlecenie duńskiej prezydencji.

W tym kontekście zwracałem szczególną uwagę na potrzebę usunięcia przepisów dyskryminujących i tworzących nieuzasadnione nierówności. Konsekwentnie zabiegałem, by Komitet jasno sprzeciwił się dalszemu obowiązywaniu absurdalnego przepisu dyskryminującego unijnych przedsiębiorców, który zwalnia z ceł przesyłki chińskich platform e-commerce o wartości poniżej 150 euro. Postulat ten został uwzględniony w szeregu dokumentów, a zmiana powinna wejść w życie w najbliższych miesiącach.

Włączyłem się aktywnie w prace na rzecz uproszczenia i zwiększenia przejrzystości wydatkowania funduszy unijnych. Współtworzyłem opinie Komitetu dotyczące wdrażania programów „Horyzont” i „Cyfrowa Europa”, w tym koordynowałem misję EKES do Polski obejmującą wysłuchanie publiczne. Prace studyjne ujawniły szereg dysfunkcji w konstrukcji tych programów, które zniechęcają do ubiegania się o środki, pogarszają jakość alokacji funduszy oraz utrudniają rozliczanie projektów. Wnioski zawarte w opiniach mają wpłynąć na modyfikację programów w kolejnej perspektywie.

Podobnie jak pozostali członkowie polskiej delegacji do EKES, dużą uwagę przykładałem do tematyki bezpieczeństwa, w szczególności w kontekście rosyjskiej agresji na Ukrainę. Komitet powierzył mi opracowanie opinii dotyczącej wzmocnienia środków kontroli osób podróżujących do Unii Europejskiej z państw trzecich oraz koordynację grupy roboczej opiniującej nowe europejskie prawo kosmiczne.

Niezależnie od udziału w opracowywaniu opinii, mandat członka EKES pozwala także na inicjowanie debaty o problemach mających istotne znaczenie społeczne i prawne. Przez całą kadencję uczestniczyłem w pracach kategorii „życie stowarzyszeniowe”, w ramach której współorganizowałem konferencję poświęconą społecznej odpowiedzialności biznesu i prawnym mechanizmom zachęcającym przedsiębiorców do wspierania trzeciego sektora.

Każdy z tych priorytetów pozostanie niezmiennie aktualny, jeżeli funkcja członka Komitetu zostanie mi powierzona także w kolejnej kadencji.

Jestem doktorem nauk prawnych i praktykującym radcą prawnym od lat zaangażowanym w obywatelską pomoc prawną pro bono.

Członek Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - kadencja 2020-2025.

Reprezentuję Polskę w Europejskim Komitecie Ekonomiczno-Społecznym od września 2020 r. Opracowałem w tym czasie łącznie pięć opinii przyjętych przez Komitet, przewodniczyłem pracom czterech grup studyjnych, a jako członek grupy roboczej współtworzyłem 27 kolejnych opinii.