Publicystyka - ngo.pl

W dniu 15 lutego 2024 r. wchodzą  w życie zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym. W tytule ustawy pojawia się dodatkowo "ochrona małoletnich" (brzmi on teraz: ustawa o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich).

Wypracowanie nowych przepisów było reakcją na śmierć małego Kamilka z Częstochowy, który wychowywany był w dysfunkcyjnej rodzinie, gdzie ojczym przez lata za przyzwoleniem swojej partnerki katował fizycznie małoletniego. Sprawę obecnie prowadzi prokuratura ze Szczecina, ze względu na obiektywizm sprawy, ponieważ śledczy sprawdzają funkcjonowanie urzędników, nauczycieli, kuratorów i sądów rodzinnych - bo to pod ich pieczą była ta rodzina.  

W ustawie wprowadzono szereg zmian, które dotyczą:

• osób zatrudnionych lub nowo zatrudnianych w organizacjach pozarządowych,
• wolontariuszy,
• praktykantów,
• innych osób dopuszczonych do pracy z dziećmi i młodzieżą.

 Ustawa już wcześniej wprowadziła konieczność sprawdzenia osób w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym (zob. Obowiązki pracujących z dziećmi). Od 15 lutego 2024 roku dodatkowo pojawia się obowiązek otrzymania informacji z Krajowego Rejestru Karnego od wszystkich nowych osób, niezależnie od formy współpracy. 

Obywatele innych państw niż Rzeczpospolita Polska, przedkładają zaświadczenie ze swojego państwa. Dodatkowo zainteresowany składa oświadczenie o państwie lub państwach, w których zamieszkiwał w ostatnich 20 latach i przedkłada zaświadczenia z rejestrów karnych z tych państw. 

Jeśli dane państwo nie prowadzi takiego rejestru, wówczas nowa osoba przedkłada oświadczenie (pod odpowiedzialnością karną), że:

• nie była prawomocnie skazana w tym państwie za czyny zabronione odpowiadające przestępstwom określonym w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii oraz
• nie wydano wobec niej innego orzeczenia, w którym stwierdzono, iż dopuściła się takich czynów zabronionych, oraz
• nie ma obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu, innego uprawnionego organu lub ustawy stosowania się do zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi.

Dwa oświadczenia (o miejscach zamieszkania oraz o nie skazaniu prawomocnym) powinny zawierać dopisek “Jestem świadoma/świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Pod tym oświadczeniem osoba zainteresowana musi złożyć swój podpis.

Standardy ochrony dzieci przed krzywdzeniem wprowadza się w celu zwiększenia:

• bezpieczeństwa dzieci
• odpowiedzialności
• wrażliwości
• świadomości w procesie postępowania w przypadku wykrycia krzywdzenia małoletniego
• kultury organizacyjnej.

Obowiązek wprowadzenia standardów mają:

1. organ zarządzający jednostką systemu oświaty (o której mowa w Prawie oświatowym – będzie to np. szkoła, przedszkole), oraz inną placówką oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną, religijną, artystyczną, medyczną, rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwijaniem zainteresowań, do której uczęszczają albo w której przebywają lub mogą przebywać małoletni;
2. organizator działalności oświatowej, opiekuńczej, wychowawczej, resocjalizacyjnej, religijnej, artystycznej, medycznej, rekreacyjnej, sportowej lub związanej z rozwijaniem zainteresowań przez małoletnich;
3. podmioty świadczące usługi hotelarskie oraz turystyczne, a także prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego, w zakresie niezbędnym do zapewnienia ochrony małoletnich.

1. Zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem placówki lub organizatora, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich
Ten punkt zawiera kodeks relacji personel - dziecko. Określa on nam sytuacje dopuszczalne oraz takie, które powinny być dla nas już ostrzegawcze. 

Przykład 1
Podczas prowadzenia rozmów z dzieckiem jest możliwe, aby robić to w wydzielonym pomieszczeniu, jednak nigdy drzwi do tego pomieszczenia nie są zamykane na klucz. 

Przykład 2
Co do zasady kontakt z dziećmi powinien odbywać się wyłącznie w godzinach pracy i dotyczyć celów mieszczących się w zakresie obowiązków.

2. Zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego
Ważne! W tym punkcie wskazujemy osoby odpowiedzialne za podejmowanie interwencji i kto sprawuje nadzór nad prowadzoną sprawą. 

Procedury powinno utworzyć się na kilka okoliczności:

1. pracownik niewłaściwie zachował się wobec małoletniego
2. przemoc rówieśnicza
3. przemoc w domu
4. procedura sytuacji nagłej
5. inne, w zależności od potrzeb.

W tych procedurach ważne jest, aby nie było rozproszonej odpowiedzialności, ale jasno określone, kto i za co odpowiada.  

3. Procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadomienie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury „Niebieskiej karty”
W tym punkcie wypracowujemy procedury, w których wskazujemy osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadomienie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury „Niebieskiej karty”.

W procedurach również możemy zapisać do kogo mamy się zwrócić z prośbą o uruchomienie procedury "Niebieskiej karty", tak aby jasno z nich wynikało, że w określonym przypadku możemy o pomoc poprosić np. szkołę czy MOPS/GOPS.

4. Zasady przeglądu i aktualizacji standardów
Podmioty mają obowiązek co najmniej raz na dwa lata dokonać oceny standardów w celu zapewnienia ich dostosowania do aktualnych potrzeb oraz zgodności z obowiązującymi przepisami. Wnioski z przeprowadzonej oceny należy pisemnie udokumentować.

Dobrą praktyką jest rozesłanie ankiety do wszystkich pracowników, którzy wskażą konieczne zmiany lub zostanie wypracowany lepszy mechanizm działania. 

5. Zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności 
W punkcie tym wskazujemy kto jest odpowiedzialny w placówce za wprowadzenie standardów i ich stosowanie, a także w jaki sposób będziemy zapoznawać pracowników z ich zapisami.

Przykład
Rada pedagogiczna poświęcona standardom, gdzie każdy z pracowników zostaje z nimi zapoznany. Dokumentem będzie lista obecności z podpisami. 

6. Zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania 
Standardy sporządza się mając na względzie konieczność ich zrozumienia przez osoby małoletnie. Podmioty udostępniają standardy na swojej stronie internetowej oraz wywieszają w widocznym miejscu w swoim lokalu, w wersji zupełnej oraz skróconej, przeznaczonej dla małoletnich. Wersja skrócona zawiera informacje istotne dla małoletnich. 

7. Osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia
Mamy tutaj wyznaczoną osobę do przyjmowania takich zgłoszeń, która ma prawo wskazać np. psychologa, który będzie pracował z dzieckiem, a także powołuje ona zespół, który podejmuje decyzję o dalszych krokach w konkretnej sytuacji.

8. Sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego
W punkcie tym opisujemy zasady dokumentowania i przechowywania ujawnionych incydentów krzywdzenia małoletniego. Przydatna tu będzie np. karta interwencji, którą opracowujemy dla swojego zespołu. 

Standardy zawierają dodatkowo:

1. Wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone. 
2. Zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci internet.
3. Procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci internet oraz utrwalonymi w innej formie. 
4. Zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.

Dodatkowe wymogi stawiane są również podmiotom świadczącym usługi hotelarskie oraz turystyczne, a także prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego. Ich standardy zawierać muszą:

1. Zasady zapewniające bezpieczne relacje między personelem podmiotu a małoletnim, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich.
2. Zasady i procedury identyfikacji małoletniego przebywającego w obiekcie hotelarskim i jego relacji w stosunku do osoby dorosłej, z którą przebywa w tym obiekcie.
3. Zasady i procedury reagowania w przypadku uzasadnionego przypuszczenia, że dobro małoletniego znajdującego się na terenie obiektu hotelarskiego lub korzystającego z usług turystycznych jest zagrożone.
4. Procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego oraz zawiadomienie sądu opiekuńczego.
5. Zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu podmiotu do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności.

Nowe przepisy dają dodatkowe uprawnienia kontrolne następującym organom:

• Jednostki samorządu (wójt, burmistrz, prezydent miasta, marszałek województwa) w zakresie właściwości rzeczowej i miejscowej;
• Kuratorzy oświaty – organ sprawujący nadzór pedagogiczny, organ zarządzający lub nadzorujący;
• Narodowy Fundusz Zdrowia;
• Inspekcja pracy;
• Organ prowadzący jednostkę systemu oświaty;
• Organ sprawujący nadzór pedagogiczny nad jednostką systemu oświaty;
• Organ zarządzający lub nadzorujący inną placówkę lub prowadzenie działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich lub opieką nad nimi.

Wprowadza się również odpowiedzialność za:

• Niesprawdzenie personelu w Rejestrze – kara aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1000 zł i 10 000 zł na Fundusz Sprawiedliwości;
• Świadome dopuszczenie do pracy osoby umieszczonej w Rejestrze lub karnym – kara aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie mniejszej niż 1000 zł;
• Świadome dopuszczenie do pracy z zakazem zajmowania stanowisk, podejmowania działalności, wykonywania określonych zawodów – kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, 30 000 zł na rzecz Funduszu Sprawiedliwości;
• Brak standardów – kara grzywny do 250 zł albo kara nagany;
• Ponowny brak standardów – kara grzywny nie niższa niż 1000 zł i do 10 000 zł na Fundusz Sprawiedliwości.

Webinarium zrealizowane przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach projektu "Fimango – zarządzanie finansami w organizacjach pozarządowych" finansowanego przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności.