Publicystyka - ngo.pl

Pomysł uregulowania w polskim prawie możliwości tworzenia fundacji rodzinnej wyszedł ze środowiska firm rodzinnych. Fundacja rodzinna ma być przede wszystkim instytucją umożliwiającą przeprowadzenie skutecznej wielopokoleniowej sukcesji w firmach rodzinnych.

Z powyższego opisu wynika, że fundacje rodzinne będą służyć głównie przedsiębiorcom i będą dla nich możliwością określonego zarządzania swoim majątkiem.

Ustawa trafiła do Sejmu pod koniec listopada 2022 roku. Ostatecznie parlament zakończył nad nią prace 26 stycznia 2023 roku (po przyjęciu przez Sejm licznych poprawek Senatu). Znamy już więc ostateczny kształt ustawy o fundacji rodzinnej.

Ustawa wymaga teraz podpisu Prezydenta i publikacji. Zakładając, że podpis i publikacja nastąpią jeszcze w lutym, przepisy ustawy o fundacji rodzinnej wejdą w życie w maju 2023 roku. Ostatni artykuł ustawy wskazuje, że wchodzi ona w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Przeciętny Polak spytany o organizacje pozarządowe pomyśli „fundacje”, mimo że liczbowo w trzecim sektorze dominują znacznie liczniejsze stowarzyszenia. To niewątpliwy sukces fundacji w Polsce, ale też to właśnie ten sukces w połączeniu z pomysłem na rodzinne „fundacje” generuje zagrożenie.

"Użycie terminu fundacja dla określania podmiotów działających w interesie prywatnym rodzi ryzyko, że instytucje pożytku publicznego zaczną być mylone w odbiorze publicznym z przedsiębiorcami i ich organizacjami, działającymi w interesie prywatnym" - czytamy we wspólnym stanowisku Forum Darczyńców i OFOP.

W trakcie prac nad projektem ustawy, w które włączyli się przedstawiciele III sektora, wielokrotnie przekonywano o ryzyku związanym z wykorzystaniem określenia, które jest tak jednoznacznie i - co ważne - pozytywnie kojarzone z działalnością społeczną. Proponowano też alternatywne nazwy, wydające się znacznie bardziej neutralne i mniej dezorientujące. Projektodawcy i zabiegający o korzystne dla siebie rozwiązania przedstawiciele świata biznesu nie rozumieli argumentów organizacji. Pierwotny pomysł nazwania ustawy pozostał niezmieniony aż do jej uchwalenia

Czy NGO-su będą mogły bezpośrednio skorzystać z działań fundacji rodzinnych? Ustawodawca umieścił organizacje pozarządowe wśród beneficjentów fundacji rodzinnych - w art. 30 ustawy. NGO-sy występują tam obok osób fizycznych i samego fundatora. Czy będą powstawać fundacje rodzinne wspierające organizacje? Jakie to będą organizacje i w jaki sposób będą wspierane? Biorąc pod uwagę podstawowy cel jaki przyświecał twórcom regulacji (patrz wyżej), nie należy się spodziewać, że organizacje zdominują grono beneficjentów fundacji rodzinnych.

Z pewnością będziemy śledzić efekty wejścia w życie opisanych przepisów - przede wszystkim sprawdzać czy słuszne były obawy III sektora, że fundacje rodzinne będą dla przeciętnego obywatela nieodróżnialne od obecnych fundacji działających jako organizacje społeczne. Będziemy się przyglądać czy pojawienie się nowego rodzaju fundacji spowoduje spadek zaufania do organizacji. A także czy NGO-sy okażą się realnymi beneficjentami, a nie tylko potencjalnymi beneficjentami występującymi w ustawie.