Publicystyka - ngo.pl

Dotychczas pod pojęciem fundacji rozumiano instytucję działającą na rzecz interesu publicznego. Obok stowarzyszeń, to druga co do wielkości grupa, ponad 20 tyś. podmiotów, zaliczana do środowiska organizacji pozarządowych. Zgodnie z zamysłem inicjatorów nowego projektu fundacje rodzinne działać mają dla prywatnego interesu przedsiębiorców. Celami tworzenia fundacji rodzinnych ma być zapewnienie nowego szczególnego rodzaju dziedziczenia (sukcesji) przedsiębiorstw, którego skutkiem jest umożliwienie dalszego trwania i działania przedsiębiorstwa oraz optymalizacja podatkowa dziedziczenia przedsiębiorstw.

Organizacje pozarządowe podczas zorganizowanego w ministerstwie rozwoju panelu dyskusyjnego zgłosiły liczne uwagi w związku z nazwaniem nowej instytucji fundacją. Obawy wynikają głównie z ryzyka spadku zaufania do fundacji rozumianej tradycyjnie. Zarządzanie majątkiem rodzinnym, w tym prowadzenie wprost firmy lub grupy kapitałowej w celu wyłącznie prywatnym może mieć długofalowo negatywne wizerunkowo skutki.

Zwolennicy wprowadzenia nowego rodzaju fundacji twierdzą, że po pierwsze fundacje rodzinne działają pod taką nazwą w innych krajach Europy. Ponadto wskazują, że fundacje od początków prawa, więc od czasów rzymskich, były instytucjami niepublicznymi, a właśnie prywatnymi. Obie tezy zwolenników nowej instytucji są fałszywe. Po pierwsze fundacje rodzinne owszem działają w innych państwach UE, jednak traktowane są tam jak spółki, szczególnie w obszarze prawa podatkowego. Drugi argument także jest fałszywy, bowiem fundacje rzymskie zakładane były przez osoby prywatne, ale dla celów publicznych np. aby kultywować pamięć po zmarłych.

Ustawa o fundacjach została przyjęta 6 kwietnia 1984 r. Zatem aktualna próba zmiany rozumienia pojęcia fundacji – prowadzona przez Ministerstwo – jest sprzeczna z pojęciem przyjętym w Konstytucji. Tym samym zmiana konstytucyjnego pojęcia fundacji ustawą budzić musi wątpliwości natury konstytucyjnej. Czy zwykłą ustawą można do systemu prawa wprowadzić np. związki zawodowe „rodzinne”, tym razem o celach gospodarczych? Nasza praktyka stanowienia prawa wiele już widziała, ale inicjatorom prac nie rekomenduję tej drogi. Sprawy majątków rodzinnych, zarządzania firmami rodzinnymi, powinny zostać uregulowane, ale bez naruszania obszaru i dorobku prawnego regulującego działalność środowiska organizacji społecznych.

Michał Długosz – prawnik Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, politolog, doktor nauk prawnych, nauczyciel akademicki, prorektor ds. prawo-administracyjnych, autor licznych publikacji naukowych.