Publicystyka - ngo.pl

Opisywaliśmy już wcześniej (np. we wskazanym już tekście:  Przedsiębiorstwo społeczne…), że jakaś grupa organizacji pozarządowych działa już (niekiedy od lat) jak przedsiębiorstwa społeczne. Po prostu ich sposób pracy, to jak tworzą i zarządzają zespołem, kto wchodzi w skład takiego zespołu, oraz czym zajmuje się organizacja, powoduje że spełnia wszystkie ustawowe kryteria PS. Takie NGO-sy nie powinny mieć większej trudności z zarejestrowaniem statusu przedsiębiorstwa społecznego. Mogą chcieć to zrobić potwierdzając niejako stan faktyczny. Dodatkowych obowiązków gwałtownie im nie przybędzie - głównie będzie to jeszcze jedno sprawozdanie.

Z pewnością większość organizacji będzie jednak oczekiwać po statusie przedsiębiorstwa społecznego czegoś więcej. Ważna dla nich może okazać się marka z jaką wiąże się status PS. Tu wraca analogia z organizacjami pożytku publicznego, które (przynajmniej z założenia) miały być wyróżnionym rodzajem organizacji. Marka przedsiębiorstw społecznych będzie się tworzyć (projekt SAMO-ES też powinien się do tego przyczynić) i nawet jeśli przyjdzie jeszcze na to poczekać, to wkrótce, szczególnie dla samorządu, bycie przedsiębiorstwem społecznym nabierze znaczenia.

Korzyści z bycia przedsiębiorstwem społecznym jest jednak więcej. Warto je poznać. Choć ustawa o ekonomii społecznej, w swoim obecnym kształcie, zebrała mechanizmy, które właściwie działały już wcześniej, a znaczna część zawartej w niej oferty zależy od dobrej woli wielu podmiotów i dostępności środków, zapisanej pomocy nie należy lekceważyć. Tym bardziej, że z czasem może ona ewaluować i być coraz bogatsza.    

Refundacja składek ZUS. W pełnej wysokości przez okres 24 miesięcy od dnia zatrudnienia oraz w połowie wysokości przez kolejne 12 miesięcy, do wysokości odpowiadającej wysokości miesięcznej składki, której podstawą wymiaru jest kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dotyczy pracowników przedsiębiorstwa społecznego będących osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym (art. 21 ustawy).

Wsparcie w formie środków na utworzenie stanowiska pracy oraz środków na finansowanie kosztów wynagrodzenia lub kosztów płacy (art. 22 ustawy). Te formy mogą być finansowane ze środków Funduszu Pracy lub PFRON i na zasadach opisanych w oddzielnych regulacjach (w ustawie o promocji zatrudnienia i ustawie o rehabilitacji niepełnosprawnych). Tu pomoc dotyczy osób kierowanych przez urząd pracy oraz osób niepełnosprawnych.

Dofinansowanie do oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych i w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (art. 24) na zasadach określonych w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz zwrot kosztów, o których mowa w tej ustawie. Ta oferta dotyczy kredytów wykorzystanych na cele związane z rehabilitacją zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych oraz kosztów dostosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Obniżenie wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Przysługuje podmiotom dokonującym zakupu produkcji lub usługi, z wyłączeniem handlu, odpowiednio wytworzonej lub świadczonej przez przedsiębiorstwo społeczne (art. 25 ustawy). 

Preferencje w zamówieniach publicznych (art. 26 i 27). M.in. w przypadku tzw. zamówienia bagatelnego (poniżej 130 tys. zł) można zastrzec, że o udzielenie zamówienia publicznego mogą ubiegać się wyłącznie przedsiębiorstwa społeczne.

Z form wsparcia opisanych w ustawie o ekonomii społecznej warto wyróżnić pomoc opisaną w artykule 31 i 32 ustawy. Jak tłumaczył Łukasz Gorczyński w artykule Ustawa o ekonomii społecznej. Co i dlaczego powinny widzieć NGO-sy, "obecnie zdecydowana większość mechanizmów dotacyjnych kierowanych do organizacji pozarządowych wprost wyłącza możliwość przeznaczania środków na [działalność gospodarczą]". Dlatego też możliwość zapisana w zacytowanych niżej fragmentach ustawy jest wyjątkowo atrakcyjna dla organizacji, które chcą rozwijać się w tym kierunku. Warto zwrócić uwagę, że art. 31 i 32 nie odnoszą się wyłącznie do przedsiębiorstw społecznych - mowa w nich również o podmiotach ekonomii społecznej.

Możliwości, z których mogą korzystać przedsiębiorstwa społeczne ujęte w ustawie o ekonomii społecznej nie zawsze będą dostępne. Wskazane powyżej zapisy stwarzają tylko pewne ramy działania, ale nie gwarantują przedsiębiorstwu społecznemu automatycznego otrzymania pomocy w konkretnej sytuacji. Potrzebna jest jeszcze dobra wola podmiotu, który ma udzielić wsparcia (np. urzędu pracy czy oddziału PFRON), a także po prostu dostępność środków. 

Ważnym elementem systemu pomocy są programy. Niektóre z nich już działają (warto zajrzeć na stronę www.ekonomiaspoleczna.gov.pl) inne będą pojawiać się sukcesywnie. Aktualny zbiór przydatnych odesłań przedstawiliśmy niedawno w artykule "Poznaj fundusze, które wspierają rozwój ekonomii społecznej" [zajrzyj koniecznie!].

Część dochodów przedsiębiorstw społecznych została zwolniona z podatku dochodowego od osób prawnych. Zwolnienie powiązane jest z reintegracją, będzie więc dotyczyć tylko takich PS, które ją prowadzą. Zwolnienie znajduje się w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, w artykule opisującym zwolnienia przedmiotowe.

Zacytowane zwolnienie wskazuje na przedsiębiorstwa społeczne działających w celu, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy - chodzi o reintegrację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Przedsiębiorstwa działające wyłącznie w celu realizacji usług społecznych nie skorzysta z tego zwolnienia.

Ustawa o ekonomii społecznej, tekst ujednolicony, Internetowy System Aktów Prawnych Kancelarii Sejmu

Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii społecznej, Dziennik Ustaw z 2022 r., poz. 1812

Ustawa o ekonomii społecznej. Komentarz (stan prawny na dzień 1 czerwca 2023 r.).  Aneta Stachowicz, Jakub Szewczyk, Paweł Wiśniewski, Departament Ekonomii Społecznej, Warszawa, 2023 (PDF)