– Karta praw podstawowych Unii Europejskiej dotyczy demokracji oraz wolności w każdej dziedzinie naszego życia. Nie można jej sprowadzić do kilku ogólnych haseł. Projekt „SPLOT wartości” przybliży uczestnikom, jak te europejskie wartości przekładać na standardowe aspekty działania organizacji – przekonuje Iwona Zaborowska, prezeska Stowarzyszenia Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych, w rozmowie z portalem ngo.pl.
Marian Maciuła: – Porozmawiamy dziś o projekcie Sieci SPLOT „Wzmacniamy Europę SPLOTowymi wartościami”. Dotyczy on upowszechnienia i promocji Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Czy taki projekt jest potrzebny organizacjom, które na co dzień mierzą się z bardziej przyziemnymi sprawami?
Iwona Zaborowska, prezeska Stowarzyszenia Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych, koordynatorka projektu: – SPLOT jako stowarzyszenie organizacji, ale także wszystkie ośrodki, które są członkami sieci od wielu lat wspierają organizacje pozarządowe w bardzo różnych obszarach. Te obszary w ciągu ostatnich lat się zmieniają, w zależności od tego, jakie są potrzeby organizacji, co się dzieje dookoła nas zarówno w środowisku lokalnym, jak i nawet w kontekście ogólnopolskim. Obecne czasy nie są sprzyjające rozwojowi organizacji i działań oddolnych. Widzimy, że trzeba wspierać organizacje, aby miały swój głos, aby ich głos był słyszalny i były świadome swoich praw i nie były bezkrytyczne wobec różnych zmian, które są projektowane odgórnie.
Komisja Europejska prowadzi projekty badawcze, analizy dotyczące aktywności obywatelskiej, praw obywatelskich, dyskryminacji. Takie raporty są udostępnianie i zauważyliśmy, że niestety te dotyczące Polski nie wyglądają dobrze. Organizacje, które chcą to zmienić potrzebują dużego wsparcia np. w działaniach rzeczniczych, aby mogły się upominać o swoje prawa, ale także w zakresie szeroko rozumianej Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
Ta Karta w Polsce, często przez media, bardziej lub mniej świadomie, została sprowadzona do kilku ogólnych zasad, np. praw osób LGBT, dyskryminacji mniejszości etnicznych. A ona jest dużo szersza i dotyczy demokracji oraz wolności w każdej dziedzinie naszego życia.
Stąd zainteresowanie SPLOT-u tym problemem i próba, poprzez realizację projektu „Wzmacniamy Europę SPLOTowymi wartościami”, włączenia się w proces upowszechnia europejskiej Karty.
Czy organizacje muszą się czymś szczególnym wyróżnić, np. dobrze orientować się w zapisach Karty, aby wziąć udział w projekcie?
– W projekcie może wziąć udział każda organizacja, bez żadnych ograniczeń i wstępnych założeń, także tych dotyczących Kart. Mamy różnorodne formy wsparcia dla uczestników projektu i to będzie kluczowe. Będzie można skorzystać z szerokiej propozycji szkoleń, seminariów, mentoringu, indywidualnego doradztwa. Przewidujemy także konkurs grantowy.
Te ścieżki projektowe będą realizowane w środowiskach lokalnych, ale projekt przewiduje także ogólnopolską kampanię informacyjno-edukacyjną, która będzie powadzona w portalu ngo.pl i, mamy nadzieję, przyczyni się do upowszechnienia europejskich wartości i kompetencji organizacji w jej stosowaniu. W portalu będzie można przeczytać bieżące informacje o realizacji projektu, wziąć udział w webinariach przygotowujących do konkursu grantowego itp.
Zacznijmy więc od ścieżki edukacyjnej.
– Organizacje, które potrzebują bardziej ścieżki edukacyjnej, świadomościowej mogą wziąć udział w szkoleniach, spotkaniach, seminariach, żeby w ogóle wiedzieć, jak w swoich działaniach uwzględniać wartości wynikające z Karty praw podstawowych.
Zaczynamy od tego, aby przybliżyć organizacjom, jaka jest treść Kraty praw podstawowych UE, prawa i wartości zapisane w traktatach Unii, jakie jest znaczenia Karty i budowanie społecznej świadomości jej wartości. Nie chcemy ich pozostawić z przekonaniem, że wydaje im się, że wiedzą o co w tym chodzi albo znają te treść tylko w jednym obszarze. Później będziemy organizować bardziej sprofilowane szkolenia, skupiające się na europejskich wartościach, czyli np. prawach obywatelskich, praworządności czy szeroko rozumianej równości, solidarności i wolności, i ich uwzględnianiu m.in. w sposobie zarządzania oraz w podstawowych działaniach organizacji na rzecz swoich społeczności lokalnych.
Czy ścieżka edukacyjna będzie dotyczyć tylko problematyki Karty?
– Ta ścieżka edukacyjna, która będzie oddziaływać przede wszystkim na postawy, jest dużo szersza. W różnych obszarach będziemy organizować seminaria, spotkania, szkolenia podstawowe i specjalistyczne nie tylko rozszerzające wiedzę i budowanie świadomości odnośnie znaczenia Karty praw podstawowych i traktatów UE, ale także dotyczące wspierania społeczności lokalnych w procesie budowania społeczeństwa obywatelskiego i partycypacji w tworzeniu polityk lokalnych. Ich tematy będzie dotyczyć różnych działań mających wpływ na rozwój organizacji jako aktywnych podmiotów zaangażowanych w budowanie lokalnej demokracji oraz rozwój społeczeństwa obywatelskiego, w tym m.in. finansów, promocji, prowadzenia księgowości, prawa, a także stosowania przepisów RODO czy BHP.
Ale w każdym szkoleniu będziemy pokazywać, jak te europejskie wartości przekładać na standardowe aspekty działania organizacji.
Organizacje będą wybierać zakres tematyczny szkoleń, seminariów, w których chcą wziąć udział. Nie ma założenia, że jak zespół bierze udział w projekcie, to musi uczestniczyć np. w pięciu określonych szkoleniach. Wybierają to, co jest im rzeczywiście potrzebne.
Oprócz szkoleń, w projekcie zapewniacie także doradztwo indywidualne.
– Organizacja będzie mogła zgłosić do animatora potrzebę doradztwa w wybranym obszarze, a on skieruje do organizacji odpowiedniego specjalistę, który pomoże jej, czy to w zarządzaniu finansami, tworzeniu projektów czy rozwiązywaniu problemów prawnych. Oczywiście w takim spotkaniu będzie mogła brać udział więcej niż jedna osoba z danej organizacji.
Na pewno ważnym elementem projektu, jego kolejną ścieżką, jest konkurs grantowy. Jakie działania mogę być finansowane w tym konkursie?
– Oprócz podnoszenia świadomości i budowania postaw równościowych, będziemy też przydzielać granty. Forma działań będzie trochę wtórna. Może być różna: debata, spotkanie, powołanie różnych ciał lokalnych. Będzie to zależne od potrzeb środowiska. Ktoś np. pyta, czy możemy zrobić piknik – oczywiście tak, ale warunek jest jeden, że na pikniku będą takie formy aktywności, które dotyczą Karty praw podstawowych – czy to równości, praworządności czy praw obywatelskich.
Istotny jest zakres merytoryczny prowadzonych działań, żeby właśnie dotyczył on takich wartości, jak równość kobiet i mężczyzn, wolność wypowiedzi i zgromadzeń, prawa człowieka, prawa mniejszości. Już teraz ruszyliśmy ze szkoleniami, seminariami, na których przybliżamy, czego dotyczy Karta, aby uczestnicy projektu mieli świadomość, jak jej zapisy mogą stać się wartością merytoryczną proponowanych działań.
Zależy nam, aby udział w projekcie mogły wziąć organizacje z terenów, gdzie jest mniejsza możliwość otrzymania środków, z terenów wiejskich i małych miejscowości.
→ Przeczytaj: „Zdobądź grant i wzmocnij Europę SPLOTowymi wartościami”
Chcemy, aby wsparcie dotarło do działaczy i działaczek, do lokalnych społeczności, które są często oddalone od bieżących tematów. Różne badania pokazują, że właśnie tam może częściej dochodzić do naruszenia tych czy innych wartości demokratycznych.
Ale skoro projekt szczególnie wspiera organizacje z małych środowisk, to czy np. organizacje z Białegostoku czy Krakowa nie będą mogły wziąć w nim udziału?
– Organizacje społeczeństwa obywatelskiego z dużych miast też będą mogły brać udział konkursie grantowym, ale będą tzw. punkty premiujące za to, że organizacja ma siedzibę i działa na rzecz mniejszej społeczności. Poza tym komisja będzie oceniać wnioski według jasno określonych kryteriów. Standardowo oceni pomysł, adekwatność działań, grupę docelową itd. Dla naszego projektu najlepiej jest, aby działania w projekcie były prowadzone lokalnie: wieś, gmina, powiat, ewentualnie województwo. Raczej nie zakładamy większego obszaru niż województwo.
Jak będzie przebiegał nabór wniosków grantowych?
– Przewidujemy w projekcie dwa nabory wniosków, każdy będzie dwuetapowy. Pierwszy nabór ogłosiliśmy 25 maja i do 28 lipca można składać wnioski wstępne. Dobrze przedstawiona, wstępna koncepcja projektu będzie przepustką do drugiego etapu, gdzie zakwalifikowane wnioski otrzymają wparcie mentora i edukatora. Pomogą oni organizacjom przygotować pełny wniosek, wraz z budżetem, analizą ryzyka itd. Po drugim etapie zapadnie ostateczna decyzja o przyznaniu grantu. Projekty mogą być realizowane od 6 do 12 miesięcy. Drugi nabór wniosków odbędzie się we wrześniu tego roku i będzie przebiegał według tych samych zasad.
Wszyscy wiemy, że pieniądze nie są najważniejsze, ale warto wiedzieć, jak wysokie granty będą przyznawane.
– Dotacje będą przydzielane do 6 800 euro na jedną organizację, ale minimalna kwota grantu to 2 000 euro. Budżet wniosku grantowego musi być przedstawiony w euro. Natomiast wydatkować otrzymane środki grantobiorcy będą w złotówkach. Nie jest wymagany wkład własny, a 20% wartości grantu może zostać przeznaczone na koszty administracyjne, w tym zarządzanie projektem grantowym.
Konkurs grantowy ma zaplanowane terminy naboru wniosków, ale czy do projektu też trzeba się zgłosić w określonym czasie?
– Do projektu można się zgłaszać na bieżąco, aż do jego zakończenia, czyli do listopada 2025 roku. W zależności od oferty, która będzie dostępna w danym ośrodku regionalnym. Może być tak, że organizacja dołączy do projektu dopiero w trzecim roku, ale może też się zdarzyć, że teraz korzysta z doradztwa, a za pół roku zdecyduje się na udział w wybranym szkoleniu.
Budowanie zmienionych postaw i świadomości wymaga czasu. Wstępne seminarium może zaowocować tym, że organizacja za parę miesięcy może być gotowa do innych form wsparcia.
Jak się zgłosić do projektu?
– Dzięki szerokiemu konsorcjum realizatorów projekt dociera do wszystkich województw w Polsce. Do dyspozycji organizacji jest 6 ośrodków: Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych w Białymstoku (podlaskie, lubelskie, warmińsko-mazurskie), Fundacja Biuro Inicjatyw Społecznych w Krakowie (małopolskie, podkarpackie, świętokrzyskie), Stowarzyszenie BORIS w Warszawie (dolnośląskie, mazowieckie), Centrum OPUS w Łodzi (łódzkie, opolskie, śląskie), Stowarzyszenie Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich PISOP w Poznaniu (lubuskie, wielkopolskie), Centrum Inicjatyw Obywatelskich (CIO) w Słupsku (kujawsko-pomorskie, pomorskie, zachodniopomorskie).
Na stronie każdego ośrodka, stronie projektu (http://siecsplot.pl/splot-wartosci/ oraz w portalu ngo.pl) są zamieszczone informacje o konkursie grantowym i działaniach prowadzonych w projekcie. Portal ngo.pl będzie także organizował webinaria przygotowujące i wprowadzające do konkursu grantowego.
Czyli to wszystko jedno, do którego ośrodka mogę się zgłosić po wsparcie?
– Absolutnie nie. Każdy ośrodek regionalny będzie realizował projekt w dwóch, trzech województwach. Lista jest dostępna na stronie https://siecsplot.pl/splot-wartosci/. Organizacja z danego terenu musi sprawdzić, jaki ośrodek regionalny jest dla niej właściwy i w nim zapoznać się z bieżącymi informacjami o projekcie. Organizacja, która się zgłosi do projektu będzie objęta opieką animatora, który pomoże jej zaplanować udział w projekcie, uświadomić, czego organizacja potrzebuje, czy szkoleń, czy doradztwa. Takie spotkanie może się odbyć w siedzibie organizacji.
Dzięki temu, że każdy ośrodek regionalny działa dla dwóch, trzech województw, szkolenia i inne formy wsparcia mogą być organizowanie w miejscach dostępnych dla organizacji z małych miejscowości, na poziomie gminy, powiatu, a w razie potrzeby także w ich siedzibach. Mamy nadzieję, że to pozwoli na udział w projekcie ok. 460 organizacji.
Na koniec wróćmy do tego, co jest istotą projektu: czy organizacje z małych miejscowości będą chciały i mogły wprowadzać do swoich lokalnych działań wartości zapisane w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej?
– Ideą projektu jest podnoszenie świadomości na temat praw i wartości poprzez wspieranie organizacji społeczeństwa obywatelskiego; wzmocnienie ochrony i propagowania wartości Unii, w tym poszanowania praworządności oraz przyczynianie się do realizacji wartości demokratycznych, między innymi przez wspieranie dialogu, przejrzystości i dobrych rządów zwłaszcza w kontekście kurczenia się przestrzeni dla społeczeństwa obywatelskiego. Każdy uważny obserwator życia publicznego w Polsce widzi, że w ostatnich latach krok po kroku oddalamy się od demokratycznych standardów Unii Europejskiej. Podstawowe jej wartości coraz częściej bywają tylko górnolotnymi hasłami, za którymi nie idzie zrozumienie, ani praktyka. Nam chodzi o to, aby takimi nie pozostały.
Nawet, jak część z nich znamy, to raczej nie zastanawiamy się, jak one wpisują się w nasze codzienne działania. Często wpisujemy je w różne regulaminy czy projekty nie dlatego, że jesteśmy bardzo do nich przekonani, ale ponieważ wynika to z przepisów prawa czy wymogów konkursu. Diabeł tkwi w szczegółach: co to dla mnie oznacza, że moja organizacja będzie w swoich podstawowych działaniach przestrzegać wartości równości czy wolności. Dlatego tak ważne jest mówienie o europejskich wartościach właśnie teraz i przekuwanie ich na konkretne działania.
Chcielibyśmy, aby udział w tym projekcie wzmocnił potencjał organizacji na rzecz propagowania i ochrony wartości UE i praw podstawowych, małych i oddalonych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, działających w szczególności w małych społecznościach i pozwolił im w praktyce stosować europejskie wartości oraz przekonać się, że katalog tych wartości jest bardzo długi i dotyczy wszystkich sfer naszego życia. Nie można go sprowadzić tylko do dwóch czy trzech haseł.
To jest ważna rola całego trzeciego sektora, aby w czasach negowania wielu z tych wartości, obronić je oraz niezbywalne prawa, które są nam wszystkim potrzebne. Ostatnie lata pokazują dobitnie, że trzeci sektor pełni w Polsce bardzo ważną i niezastąpioną rolę.
Iwona Zaborowska – prezeska stowarzyszenia i dyrektorka biura Ośrodka Wspierania Organizacji Pozarządowych w Białymstoku, doradczyni EFS, trenerka i ekspertka w zakresie rozwoju lokalnego i osobistego, edukacji, rynku pracy i definiowania projektów, trenerka II st. Stowarzyszenia Trenerów Organizacji Pozarządowych
Ekspertka ds. zarządzania sobą i zespołem, a tego nauczyło mnie harcerstwo. Jestem konsekwentna (czasem za bardzo) i romantyczna, kiedyś tylko realizowałam cele, teraz umiem słuchać i podążać za ludźmi. Do zespołu wnoszę rzeczowość i optymizm. Praca z ludźmi to pasja, a radość to odkrywanie (przez nich) co mogą robić i co posiadają.
Źródło: informacja własna ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
