Publicystyka - ngo.pl

Spośród wielu lekcji, jakich udzieliła nam pandemia koronawirusa, jedną z najważniejszych powinna być ta o niezwykłej wadze dobrej kooperacji lokalnych władz z organizacjami pozarządowymi i nieformalnymi grupami obywatelek i obywateli. Doświadczenie, które daleko wykracza poza granice naszego kraju, wskazuje, że wszędzie tam, gdzie istnieją wypracowane od lat i oparte na wzajemnym zaufaniu platformy współpracy samorządów i ngo’sów, niesienie pomocy osobom najbardziej dotkniętym pandemicznym kryzysem było najsprawniejsze, najlepiej zaadresowane i efektywne.

Przegląd rozmaitych przykładów takiego współdziałania z wielu miast Starego Kontynentu wskazuje istotną rolę lokalnych władz jako pomocniczych koordynatorów dystrybucji społecznej energii generowanej przez społeczeństwo obywatelskie, m. in. poprzez tworzenie internetowych platform sąsiedzkiej pomocy czy infolinii dla osób wsparcia potrzebujących i takie wsparcie oferujących, a także użyczanie ngo’som miejskiej infrastruktury lub transportu.

W Dąbrowie Górniczej na samym początku pandemii w ekspresowym tempie stworzono system pomocy, w którym na skalę niemal przemysłową mieszkańcy szyli maseczki, które następnie były sprawnie doręczane do potrzebujących seniorów. Zorganizowano wsparcie przy robieniu zakupów i innych życiowych potrzebach osób będących w tzw. grupie ryzyka. Ta szybka reakcja na kryzys i jej duża skala to efekt realizowanego od lat dąbrowskiego modelu współpracy – unikalnej formuły kooperacji samorządu i społeczeństwa obywatelskiego wypracowanej wspólnie przez Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych, Radę Działalności Pożytku Publicznego, Wydział Organizacji Pozarządowych i Aktywności Obywatelskiej UM oraz Centrum Aktywności Obywatelskiej. 

Budowane oddolnie ramy instytucjonalne oraz więzi nieformalne pozwoliły zbudować wzajemne zaufanie, które w trakcie pandemii nie tylko pozwala nieść skuteczną pomoc seniorom czy innym grupom podwyższonego ryzyka.

Urzędnicy, dzięki nabytej przez lata kontaktów wiedzy, natychmiast mogli odpowiednio zareagować poprzez dostosowanie programów dotacyjnych do nowej sytuacji, ratując ważne społecznie inicjatywy oraz umożliwiając przetrwanie samym organizacjom.

Doświadczenie pandemii powinno być dla nas wszystkich przestrogą przed ślepą wiarą w zbawienną moc centralizacji, czyli myśleniem kategoriami świata, który dawno już przeminął. Dziś potrzebujemy inteligentnego zarządzania z udziałem zróżnicowanych aktorów społecznych i innowacyjnych narzędzi realizacji polityk publicznych. 

Centralizację (rozumianą jako redukcję kompetencji samorządów oraz centralną dystrybucję dotacji dla ngo’sów) powinna zastąpić oparta na dialogu koordynacja zapewniająca efektywne wykorzystanie zasobów, jakimi dysponuje rząd, władze lokalne i III sektor.

Pierwszoplanową rolę w wykonaniu tego zadania będą odgrywać samorządy i organizacje pozarządowe. Od ich współpracy oraz zapewnienia stabilnych (w tym finansowych) podstaw działania jednych i drugich będzie zależeć, jak szybko otrząśniemy się z pandemicznej traumy.

Michał Syska – prawnik, publicysta, działacz społeczny. Związany z think tankami: Ośrodkiem Myśli Społecznej im. F. Lassalle’a we Wrocławiu oraz Stowarzyszeniem Biznes-Nauka-Samorząd „Pro Silesia” w Katowicach. Od 2020 roku Pełnomocnik Prezydenta Dąbrowy Górniczej ds. Marki Miasta, Kultury i Sportu.