Publicystyka - ngo.pl

Sejm, czyli izba niższa parlamentu, zajmuje szczególnie ważną pozycję w polskim systemie politycznym. Odgrywa najważniejszą rolę w procesie legislacyjnym, ale pełni również wiele innych funkcji. Na czym one polegają?

Sejm jest jedną z dwóch izb parlamentu Rzeczypospolitej Polskiej. Wybierany jest na czteroletnie kadencje, które rozpoczynają się z dniem pierwszego posiedzenia i trwają do dnia poprzedzającego zebranie się Sejmu następnej kadencji. Sejm składa się z 460 posłów, wchodzących w skład różnych kół i klubów parlamentarnych. Posłowie mogą także pozostawać niezrzeszeni (nie należeć do żadnego ugrupowania).

Organami Sejmu (zgodnie z Regulaminem, art. 9) są: Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów, komisje sejmowe.

Sejm jest jedną z dwóch izb parlamentu, któremu Konstytucja powierza władzę ustawodawczą (art. 10 i art. 95 ust. 1). Podstawową rolą Sejmu jest więc jego udział w procesie legislacyjnym, czyli w procedurze tworzenia prawa. Prawo zgłoszenia inicjatywy ustawodawczej w Sejmie przysługuje grupie 15 posłów i komisjom. 

Więcej informacji o poszczególnych organach Sejmu, o jego funkcji ustawodawczej i przebiegu procesu ustawodawczego (czyli uchwalania ustaw), roli w nowelizacji Konstytucji i relacjach z innymi organami władzy w Polsce przeczytacie w artykule Eryka Kryńskiego "Co może Sejm" w serwisie MamPrawoWiedziec.pl.

Co może Sejm? >

Obradom Sejmu przewodniczy marszałek, który posiada szczególną pozycję wśród wszystkich parlamentarzystów.

Marszałek Sejmu jest jednym z posłów wybranych na Sejm RP. Sprawuje on funkcję najwyższego przedstawiciela tej izby parlamentu. Przewodniczy obradom Sejmu, czuwając w ich trakcie nad przestrzeganiem Regulaminu Sejmu. Stoi także na straży praw, godności i powagi Sejmu.

Marszałek Sejmu udziela głosu posłom podczas posiedzeń Sejmu. Jeżeli wypowiedź posła odbiega od tematu dyskusji, marszałek może przywołać go „do rzeczy”. Po dwukrotnym przywołaniu posła „do rzeczy” marszałek może odebrać przemawiającemu głos.

Jeżeli marszałek Sejmu stwierdzi, że zachowanie posła narusza powagę Sejmu, może zwrócić mu uwagę, a następnie przywołać go „do porządku”. Poseł może zostać wykluczony z uczestniczenia w obradach przez marszałka Sejmu, jeżeli został już wcześniej przywołany „do porządku”. Wykluczony poseł musi wtedy natychmiast opuścić salę posiedzeń.

Ponadto marszałek Sejmu:

– zwołuje i przewodniczy obradom Zgromadzenia Narodowego,

– kieruje pracami Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów,

– wyznacza termin wyborów prezydenckich, 

– może zdecydować o zmianie długości czasu poselskiego wystąpienia na mównicy,

– zarządza wybory wicemarszałków Sejmu,

– udziela posłom urlopu,

– może wnioskować o odwołanie Rzecznika Praw Obywatelskich,

– wysuwa kandydaturę na Prezesa Najwyższej Izby Kontroli,

– stwierdza wygaśnięcie mandatu posła w wyniku odmowy złożenia przez niego ślubowania.

Więcej o tym, kiedy marszałek Sejmu zastępuje prezydenta, jak jest wybierany i czy może zmienić się w trakcie kadencji Sejmu przeczytacie w artykule Eryka Kryńskiego "Co może marszałek Sejmu" w serwisie MamPrawoWiedziec.pl.

Co może marszałek Sejmu?

W Polsce posłowie są reprezentantami wyborców w niższej izbie parlamentu – czyli w Sejmie. Jest ich 460, a wybieramy ich w 41 okręgach wyborczych, w każdym – w zależności od wielkości okręgu – od 7 do 20 posłów. Posłem może zostać każdy obywatel RP, który najpóźniej w dniu wyborów ukończy 21 lat i posiada czynne prawo wyborcze. Po zwycięstwie w wyborach poseł składa przed sejmem ślubowanie.

(…) Jako członkowie Sejmu, posłowie zrzeszają się w koła lub kluby poselskie. Tworzą wtedy swojego rodzaju frakcję w parlamencie, związaną spójnymi poglądami politycznymi. Koło poselskie składa się z co najmniej 3 posłów, a klub z co najmniej 15. Każdy poseł może być członkiem tylko jednego koła lub klubu. Mogą także pozostawać posłami niezrzeszonymi.

Grupa 15 posłów może zainicjować proces ustawodawczy poprzez okazanie swojego poparcia dla przygotowanego projektu ustawy. Składają wtedy pod nim swoje podpisy. Jeżeli któryś poseł zmieni swoje zdanie po podpisaniu projektu, może wycofać swoje poparcie dla proponowanej ustawy do końca drugiego czytania. Podpis pod projektem ustawy nie oznacza, że poseł musi później przychylnie za nią zagłosować.

Ponadto podczas obrad Sejmu posłowie uczestniczą m.in. w wyborze:

– marszałka i wicemarszałków Sejmu,

– sędziów Trybunału Konstytucyjnego,

– Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, 

– Rzecznika Praw Obywatelskich, 

– Prezesa Narodowego Banku Polskiego, 

– członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,

– członków Państwowej Komisji Wyborczej.

Więcej o posiedzeniach komisji, funkcji kontrolnej nad władzą wykonawczą, przywilejach poselskich i obowiązkach posła dowiesz się z artykułu Eryka Kryńskiego "Co może poseł" opublikowanego w serwisie MamPrawoWiedziec.pl

Co może poseł?

Senat Rzeczypospolitej Polskiej jest izbą wyższą naszego parlamentu – wraz z Sejmem sprawuje władzę ustawodawczą. Senat odgrywa istotną rolę w procedurze ustawodawczej, a bez jego zgodny nie można powołać ważnych urzędników państwowych.

W jego skład wchodzi stu senatorów, wybieranych w jednomandatowych okręgach wyborczych. Kadencja Senatu trwa 4 lata i pokrywa się z kadencją Sejmu (jeśli kadencja Sejmu zostanie skrócona, skróceniu ulega także kadencja Senatu). Każdy kandydat do Senatu w dniu wyborów musi mieć ukończone 30 lat. 

Senat odgrywa istotną rolę w procedurze ustawodawczej. Wszystkie projekty ustaw przyjmowane przez Sejm trafiają do Senatu, który może je przyjąć w całości, odrzucić w całości lub zgłosić poprawki, które rozpatruje Sejm. Zarówno sprzeciw, jak i poprawki Senatu, Sejm może odrzucić bezwzględną większością głosów. Senat może także przygotowywać i zgłaszać własne projekty ustaw – inicjatywę ustawodawczą posiada grupa 10 senatorów lub komisja senacka. Grupa 30 senatorów, wraz z Marszałkiem Senatu, może także skierować ustawę do Trybunału Konstytucyjnego. Senat rozpatruje też petycje obywatelskie i może podejmować w ich sprawie inicjatywę ustawodawczą.

Kluczową rolę Senat odgrywa natomiast w procesie zmiany Konstytucji. Aby zostały one wprowadzone, Senat musi przyjąć je bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów i w ciągu 60 dni od zgody Sejmu. Jeżeli projekt zostanie odrzucony przez Senat, Sejm nie może uchwalić go samodzielnie. 

Więcej o roli Senatu w ratyfikacji umów międzynarodowych , roli w przeprowadzaniu referendum ogólnokrajowego, o udziale senatorów w Zgromadzeniu Narodowym, udziale w powoływaniu osób do pełnienia ważnych państwowych funkcji przeczytasz w artykule Eryka Kryńskiego "Co może Senat" w serwisie MamPrawoWiedziec.pl

Co może Senat?