– Nie byliśmy brani pod uwagę w sprawach lokalnych. Liczyły się osoby dorosłe, a przecież szybko dorastamy i będziemy potrzebowali udogodnień i rozwiązań w gminie na naszą miarę, jeśli chcemy tu żyć – mówi Maciej Patoka, uczeń Powiatowego Zespołu Szkół im. Józefa Wybickiego w Somoninie.
Taka prawda wyraźnie dotarła do niego i jego rówieśników podczas warsztatów prowadzonych przez Kaszubski Uniwersytet Ludowy, w których uczestniczyli w 2023 roku w ramach projektu „Parasol dla aktywnych”. Mieli wówczas okazję porozmawiać w szerszym gronie o problemach i potrzebach młodzieży w różnym wieku. Grupa z Somonina zauważyła, że problemów jest więcej niż można było przypuszczać, i że trzeba staranniej nad każdym się pochylić.
– To właśnie wtedy pojawiła się myśl, żeby coś zmienić. Nie był to precyzyjny plan, ale potrzeba. Poruszyły nas słowa prowadzącej warsztat Sulisławy Borowskiej, że „głos młodzieży jest ważny, jest dla niego miejsce i powinien zostać wysłuchany” – wspomina Amelia Walkusz, uczennica Zespołu Szkół im. Józefa Wybickiego w Somoninie.
Strach przed biurokracją
Pomysł na formę działania wyklarował się szybko – trzeba utworzyć Młodzieżową Radę Powiatu Kartuskiego. Uczniowie z Zespołu Szkół z Somonina chcieli iść za przykładem Młodzieżowej Rady Miasta Gdańska, której działania podpatrywali w mediach społecznościowych. W związku z tym, że problemy, które zauważyli u siebie, występowały na terenie całego powiatu, a młodzież pochodziła z różnych jego rejonów, postawili na młodzieżową radę powiatu, nie zaś na popularną młodzieżową radę gminy.
– Powiat i gmina mają inne zadania własne. Funkcjonowanie młodzieżowych rad gmin nie wyklucza młodzieżowych rad powiatu i nie dublują one swoich działań. Młodzi wpływają na kształtowanie polityki młodzieżowej w zakresie danego samorządu, a na szczeblu powiatowym należy do nich m.in. prowadzenie szkół ponadpodstawowych – mówi Małgorzata Łosiewicz, koordynatorka akcji Masz Głos ze Stowarzyszenia Rozwoju Inspiracje.
Przerażały ich jednak formalności, konieczność stworzenia dokumentów zgodnie z prawem.
– Nie wiedzieliśmy, jak się za to wszystko zabrać – mówi Julia Głodowska z Zespołu Szkół im. Józefa Wybickiego w Somoninie. Był to więc najlepszy moment, aby zgłosić się do akcji Masz Głos. Na warsztatach Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego poznali Magdalenę Januszczyk-Łabacką, absolwentkę programu, finalistkę nagrody Super Samorząd, która opowiedziała im, co daje udział w akcji.
Życzliwi doradcy
– Dało się wyczuć, że nic ich nie zatrzyma, zabrali się od razu do pracy – mówi Katarzyna Gajda, koordynatorka akcji Masz Głos, u której konsultowali dokument i poprawność obranego kierunku. Zgłosili się też do Filipa Borawskiego, byłego młodzieżowego radnego z Gdańska, obecnie radnego dzielnicy, a później do Mateusza Pisańskiego, pełnomocnika Zarządu ds. Sieciowania Młodzieżowych Rad w Polskiej Radzie Organizacji Młodzieżowych. Dostali od nich wskazówki, jak stworzyć potrzebne do powołania rady dokumenty, i porady prawne związane z działalnością młodzieżowych rad.
– To istotne, by porozmawiać z kimś, kto niedawno był w podobnej sytuacji. Słowa otuchy od Filipa i Mateusza brzmiały inaczej – wspomina Maciej Patoka. Początkowy strach zupełnie zniknął.
Z inicjatywy młodzieży i opiekunki – Anity Syldatk – doszło do spotkania w starostwie. Nikt tutaj nie miał wątpliwości, że powołanie młodzieżowej rady powinno się udać, zdanie podzielał też starosta Bogdan Łapa. Po pierwszym spotkaniu zaczęła się praca nad opracowaniem wstępnych założeń i dokumentów niezbędnych do funkcjonowania młodzieżowej rady. W kontakcie z młodzieżą była Jolanta Tersa, dyrektorka Wydziału Edukacji, Kultury i Promocji, która do współpracy wyznaczyła pełnomocniczki: Mirosławę Szmidkę i Justynę Machut, inspektorki z Wydziału Edukacji, Kultury i Promocji. Ich rola była szczególnie ważna przy tworzeniu statutu młodzieżowej rady.
Co na to młodzież?
Aby młodzieżowa rada faktycznie funkcjonowała, muszą być chętni do działania. Potrzebne więc było wypromowanie idei rady – jej założeń, zasad funkcjonowania. Grupa inicjatywna chciała też wspólnie z rówieśnikami, a nie w wąskim gronie, zadecydować o takich kwestiach jak kadencyjność, cele, statut czy logo. Na początku czerwca 2024 roku zorganizowała u siebie w szkole spotkanie z młodzieżą, na które przyszli uczniowie pozostałych dziewięciu szkół ponadpodstawowych z powiatu wraz z opiekunami, przedstawiciele starostwa powiatowego, dyrektorzy szkół. Były prezentacja, a potem dyskusja w grupach. Wypracowany podczas spotkania projekt statutu otrzymał prawnik starostwa.
– Byli zachwyceni. Wreszcie poczuli na własnej skórze, że zaczyna się coś dziać, że ktoś skupił się na tym, co mają do powiedzenia
– wspomina Anita Syldatk.
– Cieszę się, że młodzież porządnie zabrała się za utworzenie rady. Wcześniej nikt nie doprowadził tego do końca
– powiedziała z uznaniem Jolanta Tersa.
Emocjonujący finał
Pozostawało czekać na uchwałę rady. Ten okres młodzież wykorzystała na promocję swojego przedsięwzięcia, aby w działania rady angażowało się jak najwięcej osób. W mediach społecznościowych umieszczała treści związane z działalnością młodzieżowej rady, rozmawiała z rówieśnikami, aby zachęcić ich do zaangażowania.
26 lipca 2024 roku odbyło się głosowanie. 23 członków rady jednogłośnie przyjęło uchwałę o powołaniu Młodzieżowej Rady Powiatu Kartuskiego i przyjęciu jej statutu. Zaczęły się prace nad wyborami, a zgodnie z przyjętą w statucie ordynacją wyborczą utworzono 10 okręgów wyborczych – po jednym dla każdej ze szkół w powiecie. Każdy z nich ma dwa mandaty do rady, czyli całe gremium może być dwudziestoosobowe.
W wyborach wystartowało 48 kandydatów i kandydatek. Powstały oficjalne listy wyborcze, w listopadzie ruszyła kampania, której rozstrzygnięcie nastąpiło pod koniec miesiąca. Głosowanie odbywało się 26 listopada od 9.00 do 14.00, symultanicznie w każdej ze szkół. Zwycięzcy mieli rozpocząć pierwszą kadencję Młodzieżowej Rady Powiatu Kartuskiego już w styczniu, po oficjalnym zaprzysiężeniu.
Artykuł o wyborach i ich wyniki są dostępne na stronie internetowej Powiatu Kartuskiego: Oficjalne wyniki wyborów do Młodzieżowej Rady Powiatu Kartuskiego – Powiat Kartuski.
Zmiana
Powołanie Młodzieżowej Rady Powiatu Kartuskiego okazało się ważne nie tylko dla młodzieży. Świadczy o tym przychylna postawa władz Starostwa.
– Młodzież jest częścią wspólnoty lokalnej, jej głos jest ważny i potrzebny, a pomysły mogą przyczynić się do pozytywnych zmian w regionie
– mówił podczas wyborów starosta Bogdan Łapa.
Młodzież z Rady chce współpracować z różnymi grupami mieszkańców, także z Radą Seniorów i organizacjami społecznymi.
Z okręgu wyborczego nr 5, czyli Powiatowego Zespołu Szkół im. Józefa Wybickiego w Somoninie, mandaty otrzymały: Katarzyna Riegel i Michalina Paczoska.
Nagroda Super Samorząd
Powiatowy Zespół Szkół im. Józefa Wybickiego w Somoninie i władze powiatu kartuskiego zostali finalistami nagrody Super Samorząd przyznawanej co roku w ramach akcji Masz Głos Fundacji Batorego. Otrzymują ją grupy społeczne – formalne i nieformalne, które wprowadziły pozytywne zmiany w swojej społeczności dzięki współpracy z władzami samorządowymi.
Pytanie do eksperta
Jakie dokumenty związane z powoływaniem powiatowej rady młodzieży musi sprawdzić prawnik? I czy trzeba go opłacić z własnej kieszeni?
Odpowiada Małgorzata Łosiewicz ze Stowarzyszenie Rozwoju Inspiracje:
Prawnik odpowiedzialny za obsługę prawną urzędu powinien sprawdzić wszystkie dokumenty, m.in. statut, projekt uchwały, regulaminy (jeśli są). Jest to działanie standardowe, jak przy każdej innej uchwale. Koszty pokrywa starostwo powiatowe w ramach obsługi prawnej.
Materiał dodatkowy na stronie maszglos.pl:
Publikacja Narzędziownik obywatelski – ciała doradcze.
Poznaj historie lokalne
„Atlas dobrych praktyk” to 25 historii działań lokalnych z całej Polski, zrealizowanych w ramach akcji Masz Głos Fundacji Batorego w 2024 roku. To swoiste kompendium wiedzy o tym, jak w praktyce działa społeczeństwo obywatelskie w Polsce. Opisane inicjatywy dotyczą m.in. integracji społeczności wiejskich, aktywizacji młodzieży, ochrony środowiska, dostępności przestrzeni publicznej i wsparcia osób potrzebujących. Pod każdą z nich są komentarze ekspertów, materiały dodatkowe, a na końcu indeks rzeczowy. „Atlas” można czytać tematycznie lub geograficznie, odnajdując inicjatywy z własnego regionu. Edycja 2024 to także przegląd laureatów i finalistów nagród Super Samorząd i Super Głos, wyróżniających najbardziej udane przykłady współpracy między w społecznościach lokalnych.
Akcja Masz Głos to prowadzony od 2006 roku ogólnopolski projekt Fundacji im. Stefana Batorego, który ma na celu budowanie dialogu i współpracy pomiędzy społecznościami lokalnymi a władzami samorządowymi. Patroni medialni: Ngo.pl, Onet.
Źródło: akcja Masz Głos
