Kontrola. Sprawozdawczość organizacji pozarządowych – poznajemy projekt. Część 5
W projekcie ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych zapisana jest również kontrola realizacji obowiązków sprawozdawczych. Kto będzie ją prowadził? Kontynuujemy omawianie projektu ustawy o sprawozdawczości.
Nikt nie lubi być kontrolowany, ale też kontrola to stały element działań wielu podmiotów - nie omija również organizacji pozarządowych. Projekt ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych zawiera artykuły dotyczące kontroli. Kontrola ta będzie dotyczyła wszystkich organizacji realizujących opisane w projekcie obowiązki.
Jakie obowiązki sprawozdawcze proponuje projekt ustawy? Pisaliśmy o tym w jednym z pierwszych odcinków cyklu, w którym omawiamy projekt. Warto przypomnieć sobie na wstępie obowiązki, żeby lepiej zrozumieć zasady kontroli. Zobacz więc: Podział organizacji i ich obowiązki.
Przewodniczący KPP skontroluje każdą organizację
Na wstępie opiszmy wyjątek: wydaje się, że będzie jedna grupa, której Przewodniczący Komitetu ds. Pożytku Publicznego (KPP) nie skontroluje, ponieważ grupa ta nie jest obarczona żadnymi obowiązkami. Pisaliśmy o niej, kiedy tłumaczyliśmy jak projekt dzieli organizacje. Obowiązki sprawozdawcze wyliczone w projekcie nie obejmują organizacji pozarządowych "których przychód z działalności statutowej za poprzedni rok obrotowy nie przekroczył 10 000 zł i pochodził wyłącznie ze składek członkowskich". Wydaje się, że opisana dalej kontrola nie będzie obejmowała tej grupy. Choć nawet co do tego nie ma pewności - bo można przecież dowodzić, że również w tym przypadku ktoś powinien skontrolować czy dana organizacja rzeczywiście spełnia warunki do zwolnienia jej z obowiązków sprawozdawczych.
O kontroli mówi Rozdział 3 projektu ustawy, zatytułowany "Niezłożenie sprawozdania i kontrola". To artykuły od 11 do 16. Z tytułu rozdziału można wywnioskować, że kontrola będzie dotyczyła sytuacji niezłożenia sprawozdań, ale z treści samych artykułów wynika, że będzie ona szersza.
Rozdział zaczyna się od artykułów dotyczących konsekwencji niezłożenia sprawozdania, ale przeskoczmy na razie do kolejnych - dotyczących kontroli. Artykuł 14 wskazuje, kto będzie nas kontrolował.
Artykuł 14 projektowanej ustawy
Organizacja pozarządowa, w tym organizacja pożytku publicznego, podlega kontroli Przewodniczącego Komitetu do spraw Pożytku Publicznego w zakresie spełniania obowiązków sprawozdawczych.
Wydaje się, że powyższy artykuł wskazuje zakres kontroli (kontrola dotycząca tego czy złożyliśmy, czy też nie sprawozdania i informację, do złożenia których zobowiązuje nas ustawa). Jednak w kolejnych artykułach znajdujemy, jak się zdaje, rozszerzenie tego zakresu.
Artykuł 15 projektowanej ustawy
1. Przewodniczący Komitetu do spraw Pożytku Publicznego może zarządzić kontrolę z urzędu, a także na wniosek organu administracji publicznej, organizacji pozarządowej, w tym organizacji pożytku publicznego, albo innego podmiotu. Kontrola może być przeprowadzona poprzez wezwanie organizacji do złożenia odpowiednich dokumentów oraz wyjaśnień oraz na miejscu.
2. W przypadku prowadzenia kontroli na miejscu organizacja jest zobowiązana zapewnić dostępność ksiąg rachunkowych wraz z dowodami księgowymi uprawnionym organom kontroli w siedzibie organizacji lub w miejscu sprawowania zarządu albo w innym miejscu za zgodą organu kontroli.
Dalej (w art. 16) projekt odsyła do ustawy o działalności pożytku, która opisuje zasady prowadzenia kontroli w organizacji mającej status pożytku publicznego. Przepisy te mają być stosowane odpowiednio dla opisanych wyżej kontroli z ustawy o sprawozdawczości.
Warto jeszcze raz zwrócić uwagę, że projekt proponuje tu poważną zmianę. W tej chwili kontrola Przewodniczącego KPP, wskazana w ustawie o działalności pożytku, ograniczona jest do OPP oraz do prawidłowości prowadzenia przez NGO-sy działalności odpłatnej pożytku. Dotyczy więc ograniczonego kręgu organizacji społecznych. Po wejściu w życie projektu o sprawozdawczości obejmie znacznie szerszy krąg organizacji (niemal wszystkie - z opisanym na wstępie wyjątkiem) oraz będzie umożliwiała wgląd (jak wskazuje art. 15 ust. 2) we wszystkie operacje prowadzone przez NGO.
Nierealizujemy obowiązków. Co się stanie?
Opisując konsekwencje niezłożenia w terminie obowiązkowych sprawozdań lub informacji, projekt ustawy wydziela dwie grupy. Oddzielnie opisuje konsekwencje dla organizacji bez statusu pożytku i oddzielnie dla OPP.
Pierwsza konsekwencja (opisana w art. 11) jest wspólna dla obu grup:
- Dyrektor Narodowego Instytutu dokonuje w bazie sprawozdań stosownej adnotacji o niezłożeniu przez organizację sprawozdania w wyznaczonym terminie oraz
- informuje o tym fakcie właściwy organ Krajowej Administracji Skarbowej.
Dalej projekt wskazuje, że w przypadku organizacji bez statusu pożytku, po upływie 6 miesięcy od dnia w którym upłynął termin na złożenie sprawozdania lub informacji, "Dyrektor Narodowego Instytutu występuje z wnioskiem do odpowiedniego rejestru o wykreślenie organizacji pozarządowej z tego rejestru".
W przypadku OPP konsekwencja niezłożenia sprawozdania wydaje się łagodniejsza - "Dyrektor Narodowego Instytutu występuje z wnioskiem do sądu rejestrowego o wykreślenie (…), informacji o posiadaniu statusu organizacji pożytku publicznego".
zaproponowana treść omówionych powyżej artykułów
Art. 11.
1. W przypadku organizacji pozarządowej, która nie złożyła w terminie, o którym mowa w art. 7 ust. 1, sprawozdania finansowego lub informacji o źródłach przychodów, kosztach i rodzajach prowadzonej działalności, Dyrektor Narodowego Instytutu dokonuje w bazie sprawozdań stosownej adnotacji o niezłożeniu przez organizację sprawozdania w wyznaczonym terminie oraz informuje o tym fakcie właściwy organ Krajowej Administracji Skarbowej.
2. W przypadku organizacji pożytku publicznego, która nie złożyła w terminie, o którym mowa w art. 7 ust. 2, sprawozdania finansowego, informacji o źródłach przychodów, kosztach i rodzajach prowadzonej działalności, sprawozdania merytorycznego ze swojej działalności albo uproszczonego sprawozdania merytorycznego ze swojej działalności Dyrektor Narodowego Instytutu dokonuje w bazie sprawozdań stosownej adnotacji o niezłożeniu przez organizację sprawozdania w wyznaczonym terminie oraz informuje o tym fakcie właściwy organ Krajowej Administracji Skarbowej.
Art. 12.
1. W przypadku, o którym mowa w art. 11 ust. 1, Dyrektor Narodowego Instytutu występuje z wnioskiem do odpowiedniego rejestru o wykreślenie organizacji pozarządowej z tego rejestru, po upływie 6 miesięcy od dnia, w którym upłynął termin na złożenie sprawozdania finansowego, informacji o źródłach przychodów, kosztach i rodzajach prowadzonej działalności.
2. W przypadku, o którym mowa w art. 11 ust. 2, Dyrektor Narodowego Instytutu występuje z wnioskiem do sądu rejestrowego o wykreślenie, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 112), informacji o posiadaniu statusu organizacji pożytku publicznego, po upływie 6 miesięcy od dnia, w którym upłynął termin na złożenie sprawozdania finansowego, informacji o źródłach przychodów, kosztach i rodzajach prowadzonej działalności, sprawozdania merytorycznego ze swojej działalności albo uproszczonego sprawozdania merytorycznego ze swojej działalności.
Kontrole innych instytucji państwowych
Czy po wejściu w życie ustawy o sprawozdawczości i zaproponowanych w niej uprawnień kontrolnych Przewodniczącego KPP, "znikną" inne podmioty uprawnione do kontrolowania organizacji pozarządowych i inne rodzaje kontroli? Nic na to nie wskazuje. Warto więc pamiętać, że choć w założeniu projekt proponuje uproszczenia w zakresie sprawozdawczości, to nie oznacza zmian w innych obowiązkach i zasadach nadzoru nad organizacjami.
Wszystkie obecne "kontrole" (np. ZUS, Inspekcja Pracy, Urząd Skarbowy - żeby wyliczyć najbardziej znane) nadal mogą "zapukać" do organizacji. A do obecnego katalogu instytucji kontrolujących wszystkie lub prawie wszystkie NGO-sy, po wejściu w życie proponowanych przepisów, dojdzie kolejna - Przewodniczący Komitetu do spraw Pożytku Publicznego.
Projekt ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych w serwisie legislacja.gov.pl – zobacz tekst projektu, uzasadnienie, ocenę skutków regulacji.
Weź udział w konsultacjach!
Zobacz:
- Sprawozdawczość organizacji pozarządowych – poznajemy projekt ustawy. Część 1
- Podział organizacji i ich obowiązki. Sprawozdawczość organizacji pozarządowych – poznajemy projekt. Część 2
- Jedna baza sprawozdań. Sprawozdawczość organizacji pozarządowych – poznajemy projekt. Część 3
- UEPIK dla OPP. Sprawozdawczość organizacji pozarządowych – poznajemy projekt. Część 4
- Informacja o źródłach przychodów. Sprawozdawczość organizacji pozarządowych – poznajemy projekt. Część 6
- Terminy. Sprawozdawczość organizacji pozarządowych – poznajemy projekt. Część 7
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
Skorzystaj ze Stołecznego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych
(22) 828 91 23
