Publicystyka - ngo.pl

Forum Komisji Dialogu Społecznego poświęcono aktualnej sytuacji finansowej m.st Warszawy na prośbę Warszawskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego. 

Podczas majowego posiedzenia Rada zapoznała się z informacjami o stanie budżetu miejskiego oraz o tym, jak na budżet wpłynęły m.in. działania podejmowane przez władze miasta i państwa w związku z epidemią COVID-19. Przedstawiciele organizacji uznali, że informacje te powinny poznać także inne organizacje społeczne działające w Warszawie, gdyż będą one miały przełożenie na zlecanie zadań publicznych organizacjom.

WRP w maju o pieniądzach i współpracy z organizacjami w czasie "covidowym" >

W ten sposób ponad 50 przedstawicieli organizacji społecznych i komisji dialogu społecznego miało okazję wysłuchać prezentacji wiceprezydenta Pawła Rabieja i zadać mu pytania podczas spotkania on-line, które odbyło się w środę, 3 czerwca.

– Za nami trudny czas, czas przewartościowań – rozpoczął swoje wystąpienie prezydent Rabiej, zwracając uwagę na wyzwania, jakim musiało spostać Miasto przeciwdziałając rozprzestrzenianiu się epidemii w stolicy. – Jako miasto wyszliśmy z tego nieźle. W Warszawie odnotowano 1200 zachorowań. To 0,5% zachorowań w całej Polsce. Populacja stolicy co prawda także stanowi około 0,5% populacji Polski, ale przy tej gęstości zaludnienia i gęstości kontaktów społecznych można było spodziewać się gorszych statystyk. 

Zdaniem Pawła Rabieja udało się to dzięki szybkiej reakcji władz Warszawy, które podejmowały działania zanim jeszcze odpowiednie wytyczne przekazywał rząd. Z rezerwy kryzysowej Miasta wydano ponad 25 mln zł m.in. na zakup łożek na oddziały OIOM, respiratorów, maseczek ochronnych, płynów dezyfekcyjnych, a także np. na środki ochrony osobistej dla organizacji zajmujących się osobami w kryzysie bezdomności i na żywność dla tych osób (rozdano 28 tys. paczek żywnościowych). Szybko wprowadzono także rygorystyczne procedury bezpieczeństwa, np. zakaz odwiedzin w szpitalach i Domach Pomocy Społecznej prowadzonych przez Miasto (w żadnym z miejskich DPS-ów nie odnotowano zachorowań).

Jasną stroną pandemii były przejawy mobilizacji społecznej – zaangażowanie mieszkańców w wolontariat i pomoc sąsiedzką. Śą jednak oczywiście też negatywne społecznie skutki: wiele osób znalazło się poza systemem wsparcia (np. cudzoziemcy), pojawiły się nowe grupy wymagające pomocy (np. pracownicy kultury), wzrost przemocy w rodzinach, wykluczenie cyfrowe dotkliwe dla uczniów. 

– Daliśmy w Warszawie radę pomimo chaosu i problemów komunikacyjnych – mówił Paweł Rabiej. – To jest dla nas punkt wyjścia do tego, aby teraz zastanowić się w jaki sposób sensownie odpowiedzieć na potrzeby społeczne. Stare i nowe, które pojawiły się w wyniku pandemii.

Nakłada się na to trudna sytuacja finansowa Warszawy. Prezydent Paweł Rabiej przedstawił prezentację, w której omówił kluczowe czynniki wpływające na miejski budżet: załamanie gospodarki na całym świecie, skutki COVID-19 dla polskiej gospodarki, wpływ COVID-19 na finanse miast i skutki dla budżetu Warszawy, czynniki ryzyka i nowe wyzwania w świecie z COVID-19.

Pandemia wpłynęła oczywiście na stan gospodarki na świecie i w Polsce. Recesję odczują budżet państwa i samorządów. Jednak na sytuację finansową Warszawy wpływa nie tylko epidemia. Władze stolicy spodziewały się trudnej sytuacji finansowej jeszcze przed pandemią.

Rabiej: W przyszłym roku Warszawa może mieć 800 mln zł mniej na wydatki >

Wydatki poniesione przez Miasto na działania, które miały ograniczyć epidemie w stolicy dodatkowo uszczupliły zasoby finansowe Warszawy. Ale nie tylko one wpływają na kondycję budżetu. 

Ubytek dochodów m.st. Warszawy w 2020 r. spowodowany jest mniejszymi wpływami z podatków PIT i CIT (w związku m.in. z polityką rządu), mniejszymi wpływami z dochodów niepodatkowych, większymi kosztami gospodarki odpadami komunalnymi oraz wydatkami związanymi z sytuacją epidemiologiczną (np. inna organizacja komunikacji miejskiej, czy pracy miejskich szpitali), na środki bezpieczeństwa, pomoc społeczną.

Skarbnik m.st Warszawy szacuje, że utrata dochodów z PIT-u może być na poziomie 845 mln zł. W kwietniu dochody z PIT wyniosły 376 mln i były o 260 mln mniejsze niż zazwyczaj.

– Dlaczego? Tego jeszcze nie wiemy. Staramy się uzyskać te informacje od rządu – czy ma to podłoże makroekonomiczne, czy też przyczyny są inne – mówił Paweł Rabiej.

Ważnym elementem wpływającym na budżet stolicy jest „janosikowe” – wynoszące 1,2 mld zł w 2020 r. i 1,3 mld w 2021 r.

– Janosikowe rośnie, ponieważ jest obliczane na podstawie dochodów sprzed dwóch lat. Rozmawiamy z rządem, aby zmienić sposób naliczania tej opłaty lub odłożyć wpłatę do budżetu centralnego w czasie – wyjaśniał dalej wiceprezydent Warszawy.

Oprócz zmian dotyczących „janosikowego” w rozmowach z rządem samorządy podnoszą także postulat wprowadzenia tarczy dla samorządów, wyrównania ubytków dochodów, które zostały wydane na ochronę w czasie epidemii oraz zawieszenie przepisów o finansach publicznych.

– Chodzi o to, aby samorządy mogły w większym stopniu zaciągać zadłużenie, np. wypuszczać obligacje, brać pożyczki, kredyty. Banki są na to gotowe. To nie brak pieniędzy jest problemem, ale to by nie naruszać dyscypliny finansów publicznych – mówił prezydent Rabiej.

Według szacunków skarbnika budżet w 2021 roku może być o 10% mniejszy niż w 2020 r. (ok. 2 mld zł ubytku). To czarny scenariusz, na który jednak należy się przygotować. Władze miasta muszą się poważnie zastanowić nad kształtem budżetu. Większość wydatków jest sztywna i konieczna ze względu na realizację zadań samorządu, trudno tu szukać oszczędności. Oszczędności są możliwe w inwestycjach, ale także tutaj są pewne priorytety. Na pewno kontynuowane będą te inwestycje, które są już bardzo zaawansowane oraz te, z których rezygnacja lub przesunięcie w czasie wiązałoby się z duża szkodą w wymiarze społecznym.

– Przed Warszawą stoją nowe wyzwania. Musimy się pewnych rzeczy oduczyć, a innych – nauczyć, odpowiedzieć na nowe potrzeby społeczne – mówił Paweł Rabiej, nawiązując m.in. do miejskiej polityki rozwiązywania problemów społecznych. Prace nad tą strategia rozpoczęły się przed epidemią, ale teraz muszą w niej zostać uwzględnione zupełnie nowe zagadnienia. Prezydent zauważył, że będzie nam obecnie towarzyszyć poczucie niepewności ( a jednym z czynników tej niepewności jest np. kandydowanie Rafała Trzaskowskiego na urząd Prezydenta RP).

– Z partnerami społecznymi możemy spróbować przygotować się na tę niepewność finansową, niepewność co do tego, co możemy, a czego nie możemy robić oraz na wypadek powrotu pandemii – kontynuował prezydent Rabiej, wspominając m.in. do pracach zespołu szybkiego reagowania, który został powołany w Warszawskiej Radzie Pożytku.

WRP w maju o pieniądzach i współpracy z organizacjami w czasie "covidowym" >

Zespół przekazał warszawskiemu ratuszowi m.in. uwagi do uwzględnienia w czasie prac nad budżetem Miasta w 2021 roku. Zdaniem przedstawicieli Rady w budżecie powinny znaleźć się środki na realizację zadań z takich obszarów, jak: uczenie na odległość, przeciwdziałanie pandemii, zaspokojenie podstawowych potrzeb mieszkańców stolicy, szczególnie grup wysokiego ryzyka (m.in. zaopatrzenie w leki i żywność), pomoc zatrudnieniowa, wsparcie osób z niepełnosprawnościami i seniorów.  Przedstawiciele zespołu, obecni na spotkaniu, prosili o odniesienie się władz miasta do ich postulatów (w tym do prośby o włączenie w prace nad przyszłorocznym budżetem).

Czy i które z tych postulatów zostaną uwzględnione okaże się ostatecznie na koniec lipca – wtedy bowiem odbędzie się sesja budżetowa Rady Warszawy.

Do tego także czasu muszą cierpliwie czekać wszyscy Ci, którzy chcieli się dowiedzieć podczas FKDS, jaki procent budżetu stołecznego zostanie przekazany na realizację zadań przez organizacje społeczne. 

– Konkursy na 2020 r. toczą się na bieżąco. Jeśli chodzi o 2021 r. zbieramy informacje kluczowe dla budżetu miasta. Wtedy będziemy wiedzieli na czym stoimy. Nie mamy teraz odpowiedzi na to pytanie – mówił prezydent Rabiej.

Po wystąpieniu prezydenta uczestnicy spotkania mogli zadawać pytania. Część pytań dotyczyła finansowania działań organizacji, inne – problemów poszczególnych branż. 

– Czy przyznane dotacje dla UTW na rok 2020 mogą być cofnięte lub będzie możliwość wykorzystania ich w kolejnym roku? – pytała przedstawicielka Uniwersytetów Trzeciego Wieku.

Odpowiedziała na to Ewa Kolankiewicz, pełnomocniczka Prezydenta ds. współpracy z organizacjami: – Jeśli chodzi o możliwość przenoszenia dotacji na przyszły rok, to formalnie nie ma takiej możliwości, niestety.

Również Ewa Kolankiewicz odpowiadała na pytanie o kwoty „zwrócone” do budżetu w związku z nieprzystąpieniem organizacji do podpisana umów konkursowych.

– Nie mamy takich danych.

– Czy te pozostałe finanse pozostaną w puli poszczególnych dzielnic do wykorzystania przez organizacje? – dopytywała organizacja.

– Przesunięcia środków z tzw. paragrafów dotacyjnych, żeby mogły być przeniesione na inny paragraf, wymaga opinii KDS-ów i Warszawskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego.

– Jakie są prognozy dla instytucji i organizacji kultury w drugiej połowie roku? Czy preferencje są raczej w stronę wydarzeń organizowanych online? – pytała przedstawicielka kolejnej organizacji.

– Cześć działań kulturalnych prowadzonych online się sprawdziła, część – nie. Wymaga to zapewne namysłu – odpowiadał prezydent Rabiej. Sytuacji nie ułatwiają działania rządu: od wprowadzania totalnego lockdownu po niemal całkowite otwarcie. – Prawdopodobnie trzeba będzie wypracować rozwiązania mieszane, niegroźne epidemiologicznie: online i na świeżym powietrzu. Wszyscy stąpamy po gruncie, którego nie znamy. Jeśli nie będzie zwiększenia zachorowań – odmrożenie kultury może być trwałe.

Przedstawiciele organizacji pytali także o sytuację warszawskich seniorów (tych mieszkających samotnie i pozostających poza systemem wsparcia OPS i rodziny) oraz o plany działaia dla domów dziennego pobytu.

– Osoby korzystające to seniorzy bardzo często o bardzo niskich emeryturach i samotne. Korzystanie z zajęć to nie tylko posiłek, ale kontakt z innymi. Dla mieszkańców starych kamienic, mieszkań komunalnych i socjalnych o bardzo niskim standardzie pobyt w domu dziennego pobytu to kilka godzin wytchnienia. Teraz są od tego odcięci. Jak pogodzić te potrzeby z ochroną przed zarażeniem. Zwiększenie odległości to nie sposób dla korzystających z Brzeskiej, bo tam jest niewielki metraż – pytała organizacja.

Prezydent Rabiej przyznał, że jest to przedmiotem namysłu ze strony Miasta. Pewien potencjał (być może do wykorzystania) jest w solidarności mieszkańców Warszawy, z którą mieliśmy do czynienia w okresie kwarantanny (zaangażowanie w wolontariat i pomoc sąsiedzką). Toczą się również rozmowy na temat funkcjonowania domów dziennego pobytu, Centrum Aktywności Międzypokoleniowej czy Domu Powstańca w nowych warunkach sanitarno-epidemiologicznych.

– Musimy się zastanowić, czy bezpieczne jest zgromadzenie na jednej powierzchni grupy kilkudziesięciu 90-latków – mówił Paweł Rabiej. – A jeśli nie – w jaki sposób dotrzec do nich z pomocą, rehabilitacjami itd.

Padło też pytanie o edukację finansową mieszkańców Warszawy.

– Czy nie uważa Pan, że warto byłoby zacząć edukować mieszkańców Warszawy o finansach miasta? Zdaniem Federacji Inicjatyw Oświatowych, bycie odpowiedzialnym obywatelem wymaga podstawowej wiedzy o pieniądzach własnego samorządu. Z naszych doświadczeń wynika, iż mieszkańcy, nawet rodzice, nie wiedzą skąd się biorą, z budżetu państwa czy miasta, pieniądze na szkoły, przedszkola i żłobki. Bardzo nieliczni wiedzą o tym, iż np. nie ma subwencji oświatowej na przedszkolaki 3-5 letnie.

Prezydent Rabiej przyznał, że to dobry pomysł i do rozważenia. Informacje o budżecie miasta, podane w sposób przystępny, można znaleźć również tutaj: um.warszawa.pl/budzetwpigulce/2020-budzet-budzet-2020.  Nie ma tam najświeższych danych, ale można zrozumieć, na czym polega budżet.