Publicystyka - ngo.pl

 „Moja ciocia dostała list. Taki zwykły, papierowy. Kuka, Lula i Dambo mają się dobrze. Kuka i Lula to konie, a Dambo to osiołek, a moja ciocia należy do prawie 16 mln osób, które podzieliły się częścią swojego podatku z organizacjami pożytku publicznego”. Tak w tym roku zaczynałam opowieść namawiającą do przekazywania 1,5% podatku. I co? Sukces i fanfary. Znowu udało się pobić rekord. Przekazana kwota, ponad 1,5 miliarda złotych, robi wrażanie. Powinnam się cieszyć, a jednak gdzieś w sercu czuję niepokój.

Zacznijmy od najważniejszej zmiany. Od tego roku mamy możliwość przekazania aż 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych na rzecz wybranej przez siebie organizacji pożytku publicznego. 

Zmiana progu, to na pewno sukces środowiska organizacji społecznych. Od początku 2022 r. organizacje alarmowały – zmiany podatkowe wprowadzone z tzw. Polskim Ładem mogą zmniejszyć wpływy z 1%. Wyższa kwota wolna od podatku to mniej podatników zobowiązanych do płacenia podatków, a zatem też mniej wpływów z 1%. 

W styczniu i lutym na łamach ngo.pl toczyła się na ten temat debata "Czy 1% przegra z Polskim Ładem?" [KLIKNIJ]. Ostatecznie, w czerwcu 2022 r. udało się doprowadzić do zmiany w prawie i do zwiększenia z 1 do 1,5%. Organizacje pożytku publicznego odetchnęły z ulgą.

Można powiedzieć, że ta zmiana w prawie spowodowała „uratowanie” 1%. Podatniczki i podatnicy łącznie przekazali bowiem znowu wyższą kwotę niż w latach poprzednich. W 2021 r. było to „tylko” 970 mln zł, magiczny próg miliarda został przekroczony w rozliczeniu z 2022 r. – 1 115 mln zł. W tym roku kwota z 1,5% podatku to 1 530 mln zł.

Rozważania, co by było, gdyby nie udało się uchwalić zmiany zostawiam dla bardziej wnikliwych. Dla mnie sama kwota, choć wysoka, jest jak zwykle powodem do zadumy nad kondycją polskiego systemu służby zdrowia. 

Nie jestem specjalistką od zdrowia, ale patrząc na pierwszą 30. organizacji otrzymujących pieniądze z 1% widzę, że większość z nich pomaga osobom indywidualnym. I chwała im za to. Jednak systemowo to oznacza, że pieniądze z 1,5% po prostu łatają dziury tam, gdzie system nie wyrabia. Gdzie ludziom chorym, potrzebującym np. specjalistycznych leków, operacji, rehabilitacji, etc. nie wystarcza pieniędzy. Takie świadczenia zawsze były drogie. I to się raczej nie zmieni.

Jak inflacja wpłynęła i wpłynie na możliwości realnego, rzeczywistego wsparcia osób, celów? Nie tylko tych zbierających „indywidualnie”, ale i pozostałych OPP? Czy za to, co dostali, uda się kupić siano dla Kuki i Luly? 

Na razie pewnie same OPP też tego nie wiedzą. Patrzą w budżety, patrzą na ceny i liczą, dostosowując potrzeby do swoich możliwości finansowych.

To, co jednak niepokoi jeszcze bardziej, to zmniejszenie się liczby osób przekazujących 1,5%. Do tej pory od 2004 r. zawsze była to tendencja zwyżkowa (zob. 1% podatku: czy to zastrzyk finansowy dla sektora NGO?). 

Na pewno częściowo wynika on ze zmian w systemie podatkowym. Mniej osób miało w ogóle możliwość przekazania 1,5%. Ale czy to jedyna przyczyna? Czy jeśli system podatkowy zostanie taki sam, to nie będzie zmian, ani w liczbie osób przekazujących, ani w kwocie przekazywanego 1,5%? Nie wiem. Zobaczymy w przyszłym roku.