Według ogłoszonych niedawno danych Ministerstwa Finansów pobiliśmy kolejny rekord: coraz większa liczba osób rozliczających się z podatku dochodowego odpisuje 1% na organizacje pożytku publicznego (OPP). OPP otrzymują też większe kwoty. Co to oznacza dla sektora NGO i jakie ma znaczenie dla budżetu przeciętnej organizacji?
W Polsce od 2004 roku osoby fizyczne mogą przekazać 1% swojego podatku wybranej organizacji pożytku publicznego (OPP). Warto pamiętać, że tylko nieliczne organizacje mają możliwość otrzymywania 1% podatku, czyli posiadają status OPP. Taką możliwość ma trochę ponad 9 tys. podmiotów, a więc ok. 6% zarejestrowanych organizacji (13% tych aktywnych).
1-procentowi podatnicy
15,9 mln osób przekazało 1% swojego podatku dochodowego na cele społeczne. To oznacza, że o około 0,6 mln osób zwiększyła się pula podatników korzystających z mechanizmu 1-procentowego. W Polsce podatek dochodowy PIT płaci ok. 22 mln osób, co oznacza, że ok. 70% podatników korzysta z możliwości wsparcia organizacji społecznych przy okazji rozliczania swojego podatku dochodowego.
Przyglądając się liczbie podatników korzystających z mechanizmu 1-procentowego od 2004 roku, czyli od roku jego wprowadzenia, widzimy jak zyskuje on na popularności. W ciągu ostatnich lat liczba osób korzystających z mechanizmu wzrasta rokrocznie o ok. 3-4%.
Ponad miliard zł na OPP
Organizacje pożytku publicznego zebrały z podatków płaconych za 2021 rok rekordową kwotę 1 miliarda 114 milionów złotych. To o 141 milionów więcej niż w roku poprzednim.
Miliard złotych – ta kwota robi wrażenie. Przy podzieleniu jej przez liczbę organizacji uprawnionych do 1% podatku otrzymujemy kwotę 125 tys. zł – czyli tyle pieniędzy średnio otrzymuje organizacja. Jednak gdy przyjrzymy się temu, jak ta pula jest dystrybuowana między organizacjami, to łatwo dostrzeżemy, że ten rozkład jest „skrzywiony”.
Czterej najwięksi jednoprocentowi beneficjenci zgarniają 33% całej puli środków.
Najwięcej, jak co roku, otrzymała Fundacja Dzieciom „Zdążyć z Pomocą” (211 mln zł), kolejno Fundacja Avalon – Bezpośrednia Pomoc Niepełnosprawnym (57 mln zł), Fundacja Siepomaga (54 mln zł) oraz Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „Słoneczko” (48 mln zł). Są to organizacje, które prowadzą tzw. subkonta, czyli konta dedykowane konkretnym osobom korzystającym ze wsparcia danej fundacji.
Nie można zatem patrzeć na kwotę 1,1 mld złotych jako na kwotę zasilającą bezpośrednio organizacje pozarządowe.
Skoro rozkład kwot między organizacjami uprawnionymi do otrzymywania wpłat z 1% jest tak nierówny, warto spojrzeć nie na średnią, ale na medianę, czyli środkową wartość kwot, jakie otrzymują organizacje. Mediana wynosi 6 tys. zł. Oznacza to, że połowa organizacji otrzymuje z 1% podatku więcej niż 6 tys. zł, a druga połowa – mniej.
Znaczenie 1% dla budżetu całego sektora NGO
Przyglądając się wszystkim źródłom finansowania organizacji pozarządowych w Polsce, dostrzegamy, że przychody z 1% podatku nie mają wiodącego znaczenia dla budżetu wszystkich organizacji pozarządowych. Kiedy zsumujemy budżety wszystkich stowarzyszeń i fundacji, okaże się, że 6% takiego całościowego budżetu NGO stanowią środki z 1% podatku, a waga tego źródła przychodu jest taka sama jak darowizn od firm i instytucji.
Większe znaczenie dla budżetu całego sektora pozarządowego mają z kolei środki samorządowe (26%), rządowe (17%), unijne (12%), a także przychody z odpłatnej działalności statutowej (12%) oraz przychody ze zbiórek publicznych oraz darowizn od osób prywatnych (7%).
Z kolei przychody z 1% podatku więcej „ważą” w budżecie całego sektora NGO niż środki z działalności gospodarczej, wsparcie od krajowych organizacji pozarządowych, składki członkowskie, wsparcie od zagranicznych organizacji pozarządowych, przychody z majątku, odsetki bankowe oraz zagraniczne źródła publiczne spoza Unii Europejskiej.
O budżecie sektora pozarządowego przeczytasz więcej w raporcie „Kondycja organizacji pozarządowych 2021”.
1% po raz ostatni
To był ostatni rok, kiedy podatnicy przekazali 1% podatku dochodowego OPP. Od kolejnego roku podatnicy będą mogli odpisać 1,5% podatku. Ta zmiana to rezultat walki środowiska OPP z negatywnymi konsekwencjami Polskiego Ładu dla organizacji pożytku publicznego. Temat ten podejmowaliśmy szeroko w ngo.pl. O rozwiązanie polegające na możliwości odpisywania 1,5% podatku apelowały same organizacje. Była to alternatywa wobec rządowego pomysłu na mechanizm wyrównawczy, który uwzględniał procedurę konkursową.
Będziemy obserwować, co mechanizm 1,5-procentowy zmieni dla środowiska organizacji pozarządowych i budżetu całego sektora.
Źródło: informacja własna fakty.ngo.pl
