Od 2004 roku organizacje dobroczynne co rok mają szansę zyskać wpływy z tzw. jednego procenta podatku: to już blisko dwie dekady! Sprawdźmy, co — oprócz kwoty, która w tej chwili wynosi już 1,5% — zmieniało się w tym popularnym rządowym programie.
Sam pomysł wsparcia trzeciego sektora przy okazji rocznych rozliczeń z Urzędem Skarbowym pojawił się w trakcie prac nad Ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Pochylając się nad różnymi kwestiami ważnymi z punktu widzenia NGO, nie pominięto różnorodnych form finansowana trzeciego sektora. Polscy ustawodawcy zainspirowali się prawem węgierskim, w którym podobny zapis funkcjonował już od 1996 roku.
Główne cele stworzenia tego nowego źródła finansowania były jasne: wspomaganie budżetów organizacji non-profit i zachęcanie obywateli do filantropii. Z perspektywy płatników jednorazowa wpłata „z PIT-u” na rzecz fundacji czy stowarzyszenia nie jest dużą sumą, ale dla wielu organizacji okazuje się czymś na wagę złota: zwłaszcza że działa tutaj efekt kuli śniegowej, czyli z wielu drobnych sumek zbiera się spory przelew.
Zaczęło się od skromnych 10 milionów
W pierwszym roku tej inicjatywy tylko nieliczni Polacy skorzystali z możliwości wsparcia. Podatnik dokonywał wówczas wpłaty na konto organizacji w wysokości jednego procenta należnego podatku. Łącznie udało się zebrać nieco ponad 10 milionów złotych, mimo że odsetek podatników, którzy wsparli organizacje non-profit, nie przekroczył 0,33% wszystkich uprawnionych.
Pierwszą większą zmianą było wprowadzenie w 2007 roku deklaracji woli w zeznaniach podatkowych zamiast dokonywania wpłat na konto. Ten krok w stronę wygody podatnika przyniósł rezultaty: dochody z 1% wzrosły do 105,4 miliona złotych. Grupa podatników, którzy mogli wesprzeć ważne dla siebie inicjatywy, niezależnie od sposobu rozliczania się z Urzędem Skarbowym, również się powiększyła. W 2008 roku zebrano aż o 192,9 miliona złotych więcej niż w roku poprzednim.
Pora na status OPP
Kolejne przełomowe zmiany nastąpiły w 2010 roku. Od tego momentu tylko organizacje posiadające status Organizacji Pożytku Publicznego (OPP) mogą ubiegać się o środki z 1%. Przed wprowadzeniem tej zmiany każda organizacja mogła otrzymać jeden procent podatku. Od tamtej pory Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej regularnie publikuje aktualną listę organizacji posiadających status OPP. W tym samym roku skrócono też czas oczekiwania na przelew z US dla organizacji – wypłaty są realizowane od maja do lipca.
Istotne zmiany nie ominęły też 2014 roku, kiedy rozpoczęły się prace nad nowelizacją ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Efekty poznaliśmy pod koniec 2015 roku. Konieczność składania sprawozdań z rozdysponowania środków na kampanię czy zakaz przekazywania funduszy organizacjom bez OPP – to najważniejsze z nich.
Z roku na rok coraz lepiej?
Gdy prześledzi się ścieżkę zmian w odpisach 1%, można wyraźnie zobaczyć dwie tendencje. Z jednej strony: chęć ulepszenia rozwiązań formalnych na korzyść podatników. Z drugiej: większa kontrola organizacji i ich działalności. Coraz ważniejszą rolę odgrywają kampanie informacyjne dotyczące 1% oraz nowe sposoby promocji przekazywania części podatku na konto konkretnej organizacji. Najwięcej środków z odpisów przypada zazwyczaj najbardziej rozpoznawalnym organizacjom, ale dochody z 1% stanowią ważne źródło finansowania dla całego trzeciego sektora.
Nieźle to urosło: 1% zmienia się w 1,5%
W 2015 roku zmieniły się przepisy dotyczące OPP i ich kampanii promocyjnych, zachęcających do przekazywania 1% podatku na cele pożytku publicznego.
Od tamtej pory, zgodnie z nowymi przepisami, organizacje pożytku publicznego są zobowiązane informować odbiorców, że dana kampania promocyjna jest finansowana lub współfinansowana ze środków pochodzących z 1% podatku. Dodatkowo precyzuje się, że zgromadzone środki mogą być przekazywane tylko organizacjom uwzględnionym na oficjalnym wykazie prowadzonym przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
A to jeszcze nie koniec! Stworzony został również Fundusz Wspierania Organizacji Pożytku Publicznego. To dodatkowa kasa na wsparcie i rozwój OPP: czyli OPP dostały więcej narzędzi i sił, by czynić dobro dla nas wszystkich!
Z roku na rok coraz lepiej?
W 2023 roku, dzięki Polskiemu Ładowi, podatnicy mieli okazję przekazać na rzecz OPP nie tylko 1% podatku, jak to miało miejsce do tej pory, ale aż 1,5%. To o połowę większa porcja wsparcia dla organizacji dobroczynnych. Zasada obowiązywała już w rocznych rozliczeniach podatku PIT za rok 2022. Czekamy z niecierpliwością na pierwsze wyniki wpłat: większe wsparcie to także więcej możliwości dla organizacji!
Źródło: Fundacja Fanimani
