13 stycznia 2022 roku Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja weszła w życie 15 lutego. Rozwiązania te mogą być istotne dla organizacji pozarządowych, które tworzą Centra i Kluby Integracji Społecznej, opisywane przez ustawę.
Ustawa o zatrudnieniu socjalnym powstawała i wchodziła w życie w tym samym czasie co ustawa o działalności pożytku i była chyba jednym z pierwszych aktów prawnych, który rozwijał ideę ekonomii społecznej w Polsce. Działania, które opisuje ustawa, są bliskie trzeciemu sektorowi, a tworzone na podstawie ustawy placówki mogą być prowadzone przez NGO-sy (i często są).
Zmieniająca się sytuacja na rynku pracy, pozostawanie bez zatrudnienia osób najbardziej oddalonych od rynku pracy, często borykających się ze sprzężonymi problemami życiowymi, powoduje konieczność zmiany tej ustawy. Intencją ustawodawcy jest motywowanie osób wykluczonych społecznie do podjęcia reintegracji zawodowej i społecznej w celu wykształcenia odpowiednich postaw życiowych, pełnienia ról społecznych zarówno w miejscu pracy czy zamieszkania oraz odbudowania zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy.
Zaproponowane w projekcie ustawy (…), zmiany warunków funkcjonowania podmiotów zatrudnienia socjalnego nie modyfikują w sposób zasadniczy założeń funkcjonowania tych podmiotów. Wypracowane wspólnie z Radą Zatrudnienia Socjalnego rozwiązania ułatwiają m.in.: funkcjonowanie podmiotów zatrudnienia socjalnego, organizację procesu reintegracji, a także rozszerzają niektóre uprawnienia uczestników CIS.
Odesłanie do ustawy o pożytku
Nowelizacja wprowadziła do ustawy o zatrudnieniu socjalnym wyraźne wskazanie na ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Wskazanie to pojawia się w tych przepisach ustawy, które dotyczą tworzenia opisywanych przez ustawę Centrów - jeśli tworzy je organizacja pozarządowa, to w zakresie finansowania zastosowanie mają przepisy ustawy o pożytku (artykuł 8a).
Do ustawy dodano też nowy artykuł - artykuł 18ca sankcjonujący tworzenie resortowych programów na rzecz rozwoju Centrów i Klubów. Również w tym przypadku odesłano do ustawy o pożytku.
Art. 18ca
1. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może opracować resortowe programy na rzecz rozwoju Centrów i klubów integracji społecznej oraz finansowo wspierać te programy.
2. Do wyłonienia podmiotów realizujących programy, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Pomoc z ustawy nie tylko dla ubogich
Pierwszy i na pewno jeden z istotniejszych dla całej ustawy artykuł określa zakres stosowania przepisów. Nowelizacja usunęła z tego artykułu warunek dotyczący ubóstwa. Do tej pory przepisy były stosowane do osób (ustawa wskazuje 8 grup, ale trzeba pamiętać, że nie jest to katalog zamknięty), które "podlegają wykluczeniu społecznemu i ze względu na swoją sytuację życiową nie są w stanie własnym staraniem zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych i znajdują się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemożliwiającej lub ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym. Określenie "powodującej ubóstwo" zostało z wykreślone i przestaje ono być kryterium stosowanym przy przyznawaniu pomocy.
W uzasadnieniu do projektu ustawy znajdziemy na ten temat zacytowane poniżej wyjaśnienie.
Zmiana ta wynika z faktu, że podstawową kwestią decydującą o możliwości skorzystania ze wsparcia przewidzianego w ustawie jest wykluczenie społeczne (sytuacja uniemożliwiająca lub ograniczająca uczestnictwo w życiu społecznym, zawodowym i rodzinnym). Ubóstwo zaś, mogące być zarówno przyczyną, jak i skutkiem wykluczenia społecznego, nie powinno mieć decydującego wpływu na dostęp do określonego w ustawie wsparcia, którego celem jest włączenie społeczne i zawodowe. Dodatkowo, w przypadku osób wymienionych w art. 1 ust. 2 pkt 1-4 i pkt 6-8 ustawy, decyzję o skierowaniu do CIS podejmuje ośrodek pomocy społecznej, który niekiedy opierał ją na kryterium dochodowym uprawniającym do uzyskania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej. W rezultacie, w wyniku zmiany ustawy, osoby, których sytuacja życiowa faktycznie powoduje wykluczenie społeczne i zawodowe, a dochód nieznacznie przekracza kryteria dochodowe (np. ze względu na to, że prowadzą wspólne gospodarstwo domowe z rodzicami), będą mogły zostać skierowane do CIS.
Nowelizacja wprowadza też inne zmiany - tu wymieniliśmy z naszego punktu widzenia najważniejsze. Te inne zmiany to m.in. wskazanie możliwości realizacji usług reintegracyjnych poza miejscem funkcjonowania Centrum, zmiany w katalogu podmiotów uprawnionych do tworzenia placówek (tu też pojawia się odesłanie do ustawy o pożytku), zmiany dotyczące rejestracji i nadzoru nad Centrami czy zmiany w zasadach działania Centrów odnoszące się bezpośrednio do ich uczestników.
[opublikowana treść opisanej nowelizacji] Ustawa z dnia 13 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz niektórych innych ustaw, Dz.U z 2022 r., poz. 218
Powstanie projektu i opinie organizacji
Omówiony projekt ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym (…) powstał w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej. Poznaliśmy go w lipcu 2021 roku. Projekt komentowały organizacje pozarządowe (m.in. Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych). Serwis legislacja.gov.pl udostępnia Raport z konsultacji.
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
Skorzystaj ze Stołecznego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych
(22) 828 91 23