Publicystyka - ngo.pl

Analiza zmian w Polskim Ładzie wskazuje, że spośród różnych podmiotów z sektora NGO i ekonomii społecznej - spółki non-profit i spółki NGO-sów - mogą się obawiać potencjalnego rykoszetu tzw. minimalnym podatkiem CIT. Zarządy takich spółek powinny z księgowymi przeanalizować sytuację i potencjalne ewentualnie potrzebne kroki do podjęcia w celu uniknięcia tej nowej formuły CIT.

Rząd w uzasadnieniu całego kompleksu regulacyjnego nazywanego Polskim Ładem, wskazał m.in. na potrzebę zwalczania optymalizacji podatkowych na gruncie podatku CIT - optymalizacji stosowanych przez największych podatników. 

Głównym adresatem regulacji szczegółowej wg uzasadnienia są korporacje w szczególności o wymiarze międzynarodowym, transferujące zyski z udziału w obrocie w rynku lokalnym do swoich spółek matek za granicą (por. str. 72 i n. uzasadnienia druku sejmowego nr 1532). 

W efekcie wprowadzono nowy przepis art. 24ca ust. 1 i następne, który wprowadza tzw. MINIMALNY PODATEK CIT w wysokości 10% dla spółek (tzw. rezydentów na gruncie art. 3 ust. 1 CIT, czyli gdy mają siedzibę lub zarząd na terytorium RP) oraz podatkowych grup kapitałowych.

Zgodnie z przepisem, co do zasady, jeśli podatnik wykaże niską rentowność, czyli kiedy stosunek dochodów do przychodów (gdzie nie wlicza się przychodów z zysków kapitałowych) będzie niższy niż wskaźnik 1%, albo gdy podatnik poniósł stratę, będzie objęty stawką 10% podatku CIT. 

Ustawodawca wprowadził też cały szereg wyjątków od tej nowej zasady, jak i dość skomplikowany sposób ustalania podstawy opodatkowania (art. 24ca ust. 3-10). 

Wyłączenia podmiotowe z tej nowej regulacji obejmują m.in. spółki Skarbu Państwa oraz spółki, których jedynymi udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są osoby fizyczne (art. 24ca ust. 14 pkt 4 CIT, przy spełnieniu dodatkowych wymagań).

Należałoby przyjąć, że spółki nas interesujące, nie powinny się obawiać tego, że zapłacą 10% CIT wprowadzony Polskim Ładem, gdyż swoje dochody i tak przeznaczają najczęściej na cele korzystające ze zwolnienia:

• czy to poprzez art. 17 ust. 1 pkt 4 (podstawowe i najstarsze zwolnienie dochodu przeznaczonego na wymienione w tym przepisie cele statutowe),
• pkt 5 (spółki stowarzyszeń, w części w której przeznaczą dochód na cele z pkt 4 i przekażą stowarzyszeniu), 
• czy przez pkt 6c (gdy spółka non-profit ma status opp), albo na gruncie art. 18 ust. 1 pkt 1 (przekazywanie darowizn na cele pożytku do 10% dochodu). 

Jednak niezmiernie niepokojące jest brzmienie art. 24ca w całości, a w szczególności m.in. ust. 10 pkt 2. O co chodzi? 

Po pierwsze art. 24ca w samym swym założeniu jest wyjątkiem od reguł podstawowych ustalania dochodu, czyli podstawy opodatkowania. Jego umiejscowienie w systematyce całej ustawy również to podkreśla. 

Po drugie z założenia dotyczy sytuacji, w których podmiot poniósł stratę lub jego dochód był bardzo niski, co opisałem powyżej. W efekcie temat zastosowania zwolnień, jest tu wtórny lub może wręcz nie mieć znaczenia.

Niemniej warto podkreślić, że w sytuacji znikomego dochodu (poniżej 1% rentowności lub straty), może się okazać, że zwolnienie nie będzie możliwe. Tak niekorzystną wykładnię sugeruje w mojej ocenie brzmienie ww. art. 24ca ust. 10 pkt 2, w którym Ustawodawca podkreśla, że podstawa opodatkowania ustalana zgodnie z tymi specyficznymi zasadami ust. 3-10 podlega pomniejszeniu o wartość dochodów zwolnionych, ale tylko na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 34 lub 34a. (który w przypadku spółek non-profit/NGO, będzie miał marginalne lub zerowe znaczenie)

Sygnalizuję ten wątek, gdyż wymaga on wypowiedzi ekspertów od prawa podatkowego, czy wynika z tego brak możliwości uniknięcia 10% minimalnego CIT-u, gdy dochód w wysokości poniżej ww. wskaźnika 1%, interesujące nas spółki przeznaczą na ww. cele korzystające dotąd ze zwolnień.

Podsumowując, warto pocieszyć się tym, że prawdopodobnie ustalona podstawa opodatkowania będzie nie duża (nie miejsce tu by rozpisywać analizę potencjalnego scenariusza dla takiego wniosku). Niemniej w mojej ocenie sama możliwość konieczności zastosowania tych przepisów będzie drogą przez mękę, ze względu na poziom skomplikowania przepisu, a może być również ekonomicznie dolegliwa dla spółek NGO-sów czy non-profit. 

Ciężko więc to oceniać jako przyjazną regulację dla wszak i tak słabego zjawiska ekonomizacji działań NGO-sów jak i ruchu spółek non-profit, jako formy ekonomii społecznej.