1 stycznia 2026 roku zacznie obowiązywać nowe rozporządzenie w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów. Od początku 2025 roku trwają prace nad jego kształtem. Organizacje pozarządowe wyobrażały sobie, że będą miały decydujący wpływ na ten akt prawny, co będzie oznaczało m.in. że zostanie on lepiej dostosowany do ich potrzeb niż obecne rozwiązanie. Czy tak rzeczywiście będzie?
Pod koniec 2024 roku nowelizacja ustawy o działalności pożytku znacznie zmieniła kwotę graniczną, której nie można przekroczyć jeśli chce się korzystać z możliwości prowadzenia prostszej księgowości dedykowanej NGO-som i Kołom Gospodyń Wiejskich - tzw. uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów (zob. Nowelizacja pożytku opublikowana. UEPIK do miliona od nowego roku).
Ta sama nowelizacja wprowadziła też inne zmiany w artykule 10a ustawy pożytkowej, który dotyczy uproszczonej ewidencji. Zmiany te jednak wchodzą z opóźnieniem - będą obowiązywać od początku 2026 roku (zob. Uproszczona ewidencja. Jakie zmiany od 2026 roku?).
Treść jednej z takich zmian zawarta jest nie w samej ustawie - będzie ujęta w rozporządzeniu w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów, które nowelizacja nakazuje wprowadzić w życie w tym samym momencie co pozostałe zmiany.
O ile same zmiany ustawy sprecyzowano pod koniec 2024 roku i są nam już znane, o tyle kształt rozporządzenia już nie. A będzie on bardzo istotny dla praktyki stosowania uproszczonej księgowości w organizacjach pozarządowych.
Prace prowadzone przez przedstawicieli NGO-sów
Wypracowania dogodnej dla organizacji pozarządowych propozycji rozporządzenia podjął się Zespół ds. sprawozdawczości Grupy roboczej ds. uproszczeń prawnych dla organizacji pozarządowych (jedna z trzech grup roboczych powołanych przez Przewodniczącego KPP).
Prace rozpoczęły się w styczniu 2025 roku. Zwiększenie limitu UEPIK do MILIONA nieoczekiwanie (i być może w sposób niezamierzony) zmieniło paradygmat dotyczący uproszczonej ewidencji. Pierwotnie i aż do nowelizacji z 2024 roku była ona dedykowana mniejszym organizacjom pozarządowym. Z chwilą pojawienia się nowego limitu stała się dostępna dla znacznej większości NGO-sów. Z badań wynika, że mogłoby ją prowadzić (w dużym przybliżeniu) osiem na dziesięć organizacji. Formalnie nie mówimy już więc o mniejszych, ale o prawie wszystkich (znacznej większości). Mimo tego statystycznego faktu, zespół starał się myśleć o rozporządzeniu tak, żeby mogły je stosować mniejsze NGO-sy (zgodnie z pierwotną ideą UEPIK) - żeby było dla nich rodzajem podpowiedzi i przewodnika.
Zespół pracował do maja. Następnie przedstawił swoje propozycje Grupie roboczej, która przyjęła je na początku czerwca 2025 roku.
Zobacz propozycję rozporządzenia wypracowanego przez przedstawicieli i przedstawicielki organizacji pozarządowych [KLIKNIJ].
Propozycje do projektu rozporządzenia
Projekt przesłano jako rekomendacje do Ministra Finansów. Resort otrzymał właściwie gotowe rozporządzenie wraz z uzasadnieniem. Przeczytamy w nim m.in., że:
Oprócz dotychczasowego celu podatkowego przed UEPiK będą wyznaczone dwa dodatkowe cele: wyodrębnienie działalności nieodpłatnej i odpłatnej pożytku publicznego ( art. 10 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy) oraz wyodrębnienie dotacji ze środków publicznych (art. 16 ust. 5.). Nadal jednak UEPiK stanowi księgi podatkowe, a nie rachunkowe, które odnoszą się wyłącznie do przychodów i kosztów/wydatków, a nie do majątku czy innych przepływów finansowych.
Założeniem było dalsze możliwe uproszczenie i uelastycznienie, dlatego propozycja inaczej niż aktualne rozporządzenie nie określa wzoru tabelki, a jedynie wymagane i opcjonalne dane. Dla ułatwienia będą mogły nadal być stosowane tabelki, niemniej jednak projekt jest otwarty na inne rozwiązania, w tym rozwiązania informatyczne.
Z jednej strony propozycja mierzy się więc z wyzwaniem, którym jest znaczne poszerzenie kręgu organizacji uprawnionych do UEPIK (i w konsekwencji zwiększenie różnorodności źródeł finansowania, które będzie musiała ogarnąć uproszczona ewidencja). Z drugiej jest bardziej elastyczna niż pierwsze rozporządzenie o sposobie prowadzenia UEPIK, gdzie dane należało zbierać wg ściśle ustalonego schematu (tabeli stanowiącej załącznik do rozporządzenia).
Nie jest niezbędne dla celów podatkowych również stosowanie aktualnych tabelek zestawienia przepływów finansowych, zwłaszcza comiesięczne. Do celów ustalenia zobowiązań podatkowych w zakresie podatku CIT wystarczające będzie coroczne sumowanie wartości w UEPiK, zwłaszcza odpowiednich przychodów.
(kolejny fragment zaproponowanego uzasadnienia)
Reakcja Ministerstwa Sprawiedliwości
Podejście zaproponowane przez członków i członkinie Zespołu i Grupy nie spodobało się Ministerstwu Finansów. Stanowisko resortu dotarło do organizacji w lipcu. Obszernie cytuje je strona proste.ngo [KLIKNIJ]. Przytoczmy tu wybrany fragment.
Sporządzanie przez organizacje pozarządowe w szczególności zestawienia przepływów finansowych służy celom dowodowym i kontrolnym, w tym do oceny prawidłowego ustalania, deklarowania i wydatkowania dochodów zwolnionych od podatku, a także wydatkowania dochodu zwolnionego na cele inne niż preferowane w ustawie CIT. Zniesienie obowiązku podawania danych zawartych w załącznikach skutkuje de facto ograniczeniem możliwości wykonywania czynności analitycznych w zakresie weryfikacji prawidłowości wywiązywania się organizacji z zobowiązań podatkowych w podatku CIT przez organy KAS, co w konsekwencji może utrudnić skuteczne działania kontrolne.
Jak widać resort nie będzie konstruował rozporządzenia z myślą o zaproponowaniu mniejszym organizacjom pozarządowym prostego i intuicyjnego narzędzia do ogarnięcia finansów w organizacji. Z punktu widzenia ministerstwa najważniejsze jest, żeby regulacje dały możliwość skutecznego kontrolowania przez administrację skarbową przychodów i wydatków NGO-sów, szczególnie pod kątem wykorzystywania zwolnienia z podatku CIT.
Co teraz?
Reakcja resortu finansów wskazuje, że w nowym rozporządzeniu prawie na pewno znajdzie się obowiązkowa tabela - na wzór rozwiązania, które stosujemy obecnie. Wydaje się, że dla administracji skarbowej ważne jest, żeby wszystkie organizacje zbierały podstawowe informacje w jednym schemacie. Jakiego kształtu tabeli możemy oczekiwać?
Na dziś najlepiej kierować się kształtem starej tabeli - nie ma na razie innej wskazówki w tym zakresie. Ministerstwo Finansów zrecenzowało projekt przygotowany przez organizacje pozarządowe, ale nie przedstawiło własnej alternatywy. Możemy być pewni, że poznamy ją do końca roku, warto jednak zaapelować do ministerstwa, żeby przedstawiło swój projekt wcześniej i przewidziało odpowiednio długo okres jego konsultacji (najlepiej dłuższy niż standardowo stosowane 14 dni).
Można się zastanawiać dlaczego właściwie resort nie przedstawił jeszcze swojej propozycji (miał przecież na jej wypracowania ponad pół roku), ale prawdopodobnie na to pytanie nie otrzymamy odpowiedzi. Powinniśmy być zadowoleni jeśli dostaniemy sam projekt w III kwartale. Projekt przedstawiony później trudno będzie dobrze skonsultować, a także oswoić się z zawartymi w nim zasadami przed podjęciem decyzji o wyborze UEPIK w kolejnym roku. Zmobilizowanie do szybszej pracy Ministerstwa Finansów mogłoby być pierwszym z konkretnych działań nowego Przewodniczącego KPP.
Kalendariu prac nad rozporządzeniem
Kalendarium prac nad rozporządzeniem w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji (a także wcześniejsze działania związane z nowelizacją art. 10a ustawy o pożytku) znajdziesz na stronie proste.ngo [KLIKNIJ].
Warto zajrzeć też do informacji z biuletynów #prosteNGO, szczególnie z 21 lipca-3 sierpnia 2025 r. [KLIKNIJ] oraz z 9-22 czerwca 2025 r. [KLIKNIJ].
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
Skorzystaj ze Stołecznego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych
(22) 828 91 23
