Publicystyka - ngo.pl

POD LUPĄ to cykl portalu ngo.pl i Badań Klon/Jawor, w którym bierzemy na warsztat wybrane zagadnienie dotyczące życia organizacji społecznych. Zapraszamy do zapoznania się z jego czwartą odsłonę: Jak Polki i Polacy widzą organizacje społeczne?

Wydawać by się mogło, że w pandemii świat zwolni, ale nic bardziej mylnego. Jeszcze wyraźniej niż w ostatnich latach mogliśmy zobaczyć, jak bardzo nietrafiona była postawiona jeszcze w latach 80. przez Francisa Fukuyamę teza o „końcu historii”. 

„Teraz stoimy w obliczu dwóch kryzysów jednocześnie: humanitarnego i praworządności” – mówił Jakub Wygnański na początku maja, kiedy Polska mierzyła nie tylko z pandemią, ale stanęła w obliczu organizacji korespondencyjnych wyborów prezydenckich, które pogrążyłyby demokrację w chaosie na niespotykaną dotąd skalę. Ostatecznie zostały przeprowadzone w lipcu, a poprzedzała je brutalna kampania, podczas której obóz rządzący atakował społeczność LGBT+. 2020 rok stopniowo przyspieszał, by zakończyć się potężną falą protestów wywołaną orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z ustawą zasadniczą jednej z trzech przyczyn legalnej aborcji.

Czy 2021 rok będzie spokojniejszy? Więcej jest niewiadomych. Pytania o przebieg pandemii, decyzje polityczne, a także nastroje zmęczonego pandemią i stojącego w obliczu kryzysu ekonomicznego społeczeństwa pozostają otwarte. 

Ochrona zdrowia, edukacja, prawa człowieka, demokracja i społeczeństwo obywatelskie – im szczególnie przyglądaliśmy się w ostatnich miesiącach. A to właśnie obszary, w których działa wiele organizacji społecznych. „W ostatnich 14 latach zaszła duża zmiana: kiedy zaczynałam pracę w Biurze RPO, organizacje pozarządowe (…) kojarzyły się głównie z działalnością charytatywną bądź grupą osób połączonych wspólnym hobby. Teraz okazało się, że organizacje pozarządowe mogą być intelektualnym zapleczem państwa. Wszystkie najważniejsze zmiany, które dzieją się obszarze prawnoczłowieczym i równościowym, są wypracowywane w organizacjach” – powiedziała niedawno w rozmowie z portalem ngo.pl Anna Błaszczak-Banasiak, była dyrektorka Zespołu do spraw Równego Traktowania w Biurze RPO. I tak podczas gdy obfitujący w liczne wydarzenia polityczne i kryzysy społeczne 2020 rok przyniósł duży spadek zaufania np. do Kościoła, organizacje – co pokazały badania Stowarzyszenia Klon/Jawor i Grupy 4P – cieszyły się wciąż bardzo dobrą i stabilną opinią. A to ogromny kapitał. Co więcej, okazał się stabilny – bo od lat utrzymuje się na tym samym poziomie – w tak niestabilnej rzeczywistości. I temu zjawisku poświęciliśmy uwagę w grudniu i styczniu.

Dlaczego Polki i Polacy ufają organizacjom pozarządowym, podczas gdy zaufanie do państwa – niestety – szoruje po dnie? Odpowiedzi właśnie na to pytanie,  szukaliśmy w kolejnej odsłonie cyklu Pod Lupą.  Zacznijmy od tego, że zaprezentowaliśmy wyniki sondażu: pokazaliśmy je tutaj. A o to, co kryje się za liczbami zapytaliśmy ekspertów i ekspertek. Bo powiedzieć, że 56 procent badanych deklaruje zaufanie do organizacji to jeszcze nie wszystko, a wręcz za mało. 

„Polacy poszukują czegoś, co będzie ich własne. Dlatego – szczególne w pandemii – widzą punkt odniesienia w mniejszych strukturach, które dają im poczucie, że mają na nie realny wpływ. Czyli fundacje i stowarzyszenia: są czymś, co należy do nich i zależy od nich, wpływają na nie w większym stopniu niż na sektor publiczny oddając głos raz na cztery lata” – diagnozował w rozmowie z portalem Marcin Duma, szef IBRIS-u (a jeśli nasi Czytelnicy i Czytelniczki ją przegapili, to zapraszamy do lektury). 

Ale co z tego wynika? Drążyliśmy dalej. O wcześniej wspomnianym kapitale, który zarówno można stracić, jak i pomnażać pisała Magdalena Dudkiewicz: „W czasach pandemicznych, kryzysu klimatycznego, przyspieszonej rewolucji technologicznej organizacje pozarządowe czekają zasadnicze pytania i wyzwania. Czy organizacje są nowoczesne i innowacyjne? Czy są zdolne do wyznaczania kierunków debaty publicznej? Czy umieją rozpoznawać i reagować na problemy społeczne zanim jeszcze staną się oczywiste dla wszystkich?”. Tego, że pytania są często ważniejsze niż odpowiedzi, nie musimy dodawać.

Podsumowując cykl, zwrócimy uwagę na jeszcze jeden punkt programu –  debatę, która toczyła się w portalu: zaproszeni do niej uczestnicy i uczestniczki ważyli kwestię tego, jak organizacje społeczne mogą odnaleźć się w spolaryzowanej do granic możliwości rzeczywistości, a więc innymi słowy: jak działać, kiedy wszystko jest polityką. Aby żaden z głosów nie umknął, zebraliśmy je w jednym miejscu. 

Mamy nadzieję, że podsumowanie jest mapą, która ułatwi poruszanie się po materiałach opublikowanych w cyklu. Zwłaszcza, że poruszane w nim zagadnienia – jesteśmy tego pewni – będą wracać. Bo rola organizacji pozarządowych w społeczeństwie, a także to czy cieszą się zaufaniem i jak je utrzymać, to sprawy z rzędu tych fundamentalnych.

Poznaj wcześniejsze odsłony cyklu „POD LUPĄ”:

Pod lupą ngo.pl: Style zarządzania

Pod lupą ngo.pl: Organizacje wobec pandemii

Pod lupą ngo.pl: Praca wzbogaca? O pracy w NGO