Pod lupą. Czy różnice w opiniach przeszkadzają liderom i liderkom NGO we współpracy?
Jak wynika z najnowszych badań „Kondycja organizacji pozarządowych 2021” w ciągu ostatnich paru lat zwiększyły się podziały w opiniach na tematy społeczno-polityczne wśród liderek i liderów organizacji. 37% przedstawicielek i przedstawicieli sektora uważa, że współpraca między organizacjami jest wysoce utrudniona lub niemożliwa ze względu na podziały polityczne w polskim społeczeństwie. Czy różnice w opiniach faktycznie przekładają się na współpracę w sektorze społecznym?
POD LUPĄ NGO.PL to cykl portalu ngo.pl i Badań Klon/Jawor, w którym bierzemy na warsztat wybrane zagadnienie dotyczące życia organizacji społecznych. Zapraszamy na jego ósmą odsłonę: „Jacy jesteśmy? Kondycja III sektora”.
W raporcie z badania „Kondycja organizacji pozarządowych 2021” przedstawiamy nie tylko twarde dane o sytuacji stowarzyszeń i fundacji, ale też opinie ich liderek i liderów dotyczące ich stosunku do zachodzących dziś zmian formalnych regulujących działanie NGO-sów, poczucia wspólnoty w sektorze czy bieżącej sytuacji społeczno-politycznej w kraju. Zwłaszcza wyniki dotyczące tych ostatnich kwestii zwróciły naszą uwagę, gdyż w stosunku do 2018 roku, kiedy ostatni raz było przeprowadzane badanie, widać rozwarstwienie stanowisk w środowisku pozarządowym.
Oczywiście mamy świadomość, że pytając o opinie pojedyncze przedstawicielki i przedstawicieli danej organizacji nie uchwycimy perspektyw innych osób z organizacji, które mogą być bardzo zróżnicowane. Mimo to ciekawa wydaje się nam analiza perspektywy liderek i liderów, bo to oni reprezentują organizację na zewnątrz, a tym samym tworzą dyskurs wokół organizacji pozarządowych. Jak więc liderki i liderzy oceniają wpływ sytuacja politycznej na sektor społeczny?
CZY WIESZ, ŻE…
Na skutek pandemii zwiększyły się nierówności zasobów w sektorze. Które organizacje posiadają najwięcej zasobów, a które najmniej?
Przeczytaj: Pod Lupą. Jacy jesteśmy? Kondycja III sektora. Organizacje wagi piórkowej, średniej i ciężkiej
Współpraca coraz trudniejsza przez podziały polityczne
Zwiększa się odsetek liderek i liderów y społecznych, którzy uważają, że współpraca między różnymi organizacjami jest wysoce utrudniona lub wręcz niemożliwa ze względu na podziały polityczne w polskim społeczeństwie. W 2021 roku 37% przedstawicielek i przedstawicieli organizacji przyjmowało taką perspektywę, trzy lata wcześniej – 31%. Jednocześnie w co piątej organizacji (20%) liderki i liderzy nie dostrzegają negatywnego wpływu sytuacji politycznej na współpracę wewnątrz środowiska pozarządowego (w 2018 roku – 25%).
Co ciekawe, inne fundacje i stowarzyszenia to najważniejsi partnerzy polskich organizacji społecznych i nie widać faktycznego zmniejszenie się kontaktów wewnątrz sektora w ciągu ostatnich paru lat. Również w kontekście problemów, z którymi mierzą się organizacje, te związane z sektorem społecznym tracą na swej intensywności. Organizacje rzadziej niż w 2018 roku odczuwają dziś konflikty w środowisku pozarządowym – obecnie 19% organizacji dostrzega takie trudności.
Widać więc pewną rozbieżność pomiędzy oceną możliwości współpracy między organizacjami w kontekście podziałów politycznych w Polsce a intensywnością kontaktów w środowisku pozarządowym. Może wynikać to z bardzo silnej polaryzacji politycznej w Polsce, która nie omija liderów i liderek organizacji społecznych. Czasem stają oni przed koniecznością lub poczuciem konieczności zajmowania stanowiska i zaangażowania w kwestie społeczne, którymi bezpośrednio nie zajmują się na co dzień (np. prawa osób LGBTQ+, kwestie polityki migracyjnej czy ekologii).
Jak zauważa w naszym najnowszym raporcie Edwin Bendyk, organizacje stają się przedmiotem politycznej instrumentalizacji, a decyzje ich przedstawicielek i przedstawicieli dotyczące prowadzenia organizacji często są interpretowane jako decyzje polityczne. Przez to oni sami i ich organizacje wpisywani są w proste podziały polityczne, które utrudniają wzajemne zrozumienie, nawet w środowisku społecznym.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Wejdź na stronę kondycja.ngo.pl i pobierz poszerzoną wersję raportu z pogłębionymi analizami i komentarzami eksperckimi z badania „Kondycja organizacji pozarządowych 2021”.
Wieś i duże miasta szczególnie podzielone
Zdecydowana większość liderek i liderów organizacji jest zdania, że bieżąca sytuacja polityczna w Polsce wpływa na organizacje pozarządowe, lecz dla niektórych jest to wpływ negatywny, a dla innych pozytywny. Dokładnie połowa sektora (50%) jest krytyczna i źle ocenia oddziaływanie bieżącej polityki na fundacje i stowarzyszenia, a prawie pięć razy mniej liderek i liderów (12%) ocenia ten wpływ jako pozytywny. Reszta przedstawicielek i przedstawicieli organizacji neutralnie odnosi się do tej kwestii (15%) lub nie podjęła się dokonania takiej oceny.
Pozytywna ocena wpływu bieżącej sytuacji politycznej na organizacje pozarządowe charakteryzuje przede wszystkim organizacje wiejskie. Z kolei jej negatywny wpływ dostrzegają głównie organizacje z największych miast powyżej 200 tys. mieszkańców i mieszkanek, o przychodach powyżej 100 tys. zł, o ogólnopolskiej lub międzynarodowej skali działania oraz organizacje z branż ekologii i edukacji. Te dane są ciekawym odzwierciedleniem podziałów politycznych istniejących wśród Polek i Polaków. Według badań Kantar dużą kontestacją bieżącej polityki cechują się bowiem mieszkańcy i mieszkanki największych miast, a najmniej negatywnie postrzegają ją osoby mieszkające na wsiach.
Liderzy i liderki organizacji społecznych nie tylko negatywnie oceniają wpływ sytuacji politycznej na organizacje, ale również uważają, że nie służy ona wzmocnieniu sektora pozarządowego. W stosunku do 2018 roku powiększyła się grupa osób, które krytycznie odnoszą się do działalności rządu i postrzegają ją bardziej jako osłabiającą sektor, a nie wzmacniającą – twierdzi tak 49% liderek i liderów organizacji (w 2018 – 39%). Przeciwnego zdania jest 13% działaczek i działaczy, którzy uważają, że bieżąca polityka wzmacnia środowisko pozarządowe. Pozostali oceniają te kwestie neutralnie lub nie podejmują się oceny.
Tutaj również główną linią podziału opinii jest wielkość miejscowości, a więc organizacje mające siedzibę na wsi częściej oceniają bieżącą politykę jako wzmacniającą sektor społeczny, podczas gdy organizacje ze średnich i dużych miast dużo częściej widzą ją jako osłabiającą środowisko pozarządowe.
Czy podziały mogą wzmacniać?
W naukach społecznych i politycznych mówi się o pewnej funkcjonalności podziałów czy konfliktów, gdyż mogą one prowadzić do zmiany społecznej, sprzyjać innowacyjności, integrować i mobilizować ludzi wokół określonych idei. Dużo jednak zależy od intensywności i gwałtowności podziałów w społeczeństwie. Zmiany w poglądach liderek i liderów, które obserwujemy na podstawie badań „Kondycja organizacji pozarządowych” są znaczące, lecz nie bardzo gwałtowne, a nadal spora grupa przedstawicielek i przedstawicieli pozostaje neutralna lub niechętnie zajmuje stanowisko wobec tematów społeczno-politycznych. Zaś poprawa sytuacji organizacji pozarządowych w Polsce zależy od wielu kwestii i niekoniecznie musi być inicjowana przez państwo.
Część liderek i liderów (31%) uważa, że aby sytuacja organizacji w Polsce się poprawiła, konieczne są działania inicjowane przede wszystkim przez państwo czy instytucje rządowe. Natomiast podobna grupa (28%) jest zdania, że konieczne są działania inicjowane przede wszystkim przez same organizacje. Co więcej, większość liderek i liderów organizacji jest przekonana o potrzebie tworzenia wizji rozwoju całego sektora pozarządowego. Może więc różnorodna sfera społeczna, liderzy i liderki organizacji, mogą stać się przykładem dialogu i pokazania, że różnorodność może wzmacniać.
Pobierz PDF, przeczytaj wygodnie artykuły z cyklu „Pod lupą ngo.pl”
Poznaj wcześniejsze odsłony cyklu „Pod lupą ngo.pl”:
Źródło: informacja własna ngo.pl
