Publicystyka - ngo.pl

– Dostępność zaczyna się i kończy na człowieku – mówi Anna Żórawska z Fundacji Kultury bez Barier, realizującej największy samorządowy projekt szkoleniowy dla koordynatorów dostępności. Celem Warszawskiej Akademii Dostępności 2020- 2022 jest wdrożenie rozwiązań, dzięki którym osoby z niepełnosprawnością będą mogły bez przeszkód uczestniczyć w życiu publicznym.

Projekt wspiera przede wszystkim tych, którzy na co dzień pracują na rzecz osób ze szczególnymi potrzebami. 

– Można dysponować całą możliwą technologią, ale jeśli po drugiej stronie nie ma człowieka, który przyjmie widza lub klienta z niepełnosprawnością, to ta instytucja w oczach takiej osoby, będzie niedostępna. Od tego wszystko się zaczyna – podkreśla prezeska Fundacji Kultury bez Barier.

yOd 2019 roku obowiązuje ustawa o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami i o dostępności cyfrowej. 

– To diametralnie zmieniło sytuację nieformalnych najczęściej koordynatorek i koordynatorów dostępności, którzy dotychczas zajmowali się tym z potrzeby serca. Ustawowy obowiązek sprawił, że na ich barkach spoczywa teraz znacznie więcej pracy niż wcześniej – mówi prezeska Fundacji Kultury bez Barier. – W naszej fundacji od 12 lat realizujemy zadania związane z dostępnością, więc dobrze wiemy, jakim wyzwaniem jest wdrażanie tego obowiązku. Koordynatorzy i koordynatorki, którzy zajmowali się tym wcześniej, mają ogromne doświadczenie, ale kiedy weszła w życie ustawa, zostali przygnieceni nadmiarem obowiązków.

Są dwie grupy koordynatorów. Ci, którzy zajmowali się dostępnością przed wprowadzeniem nowych regulacji legislacyjnych – najczęściej nieformalni koordynatorzy, albo pełniący tę funkcję formalnie, ale nieobciążeni odgórnie. Z drugiej strony są osoby, które zostały wyznaczone zgodnie z ustawą. Ci ludzie dopiero zaczynają pracę z dostępnością i muszą się wiele nauczyć.

W myśl Ustawy o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w Urzędzie m.st. Warszawy i w jednostkach organizacyjnych Miasta zostali wyznaczeni koordynatorrzy dostępności. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej przewiduje dla nich szkolenia, jednak – zdaniem Anny Żórawskiej – nie wyczerpuje to zapotrzebowania na kursy i warsztaty. 

– Ważne, aby zrozumieć kontekst sytuacji: sam fakt wyznaczenia do roli koordynatora, nie oznacza, że ci ludzie otrzymują automatycznie jakieś wsparcie. Za to mają to wpisane, choć nie zawsze, w zakres obowiązków i często nie otrzymują dodatkowego wynagrodzenia. To jest jeden z największych problemów – mówi prezeska Fundacji Kultury bez Barier . – Jest obowiązek, ustawa i ogromne poczucie odpowiedzialności, ponieważ będą skargi na podmioty niespełniające wymogów o dostępności. A jednocześnie mamy osoby, które już wcześniej tym się zajmowały z potrzeby serca, a teraz przez nadmiar obowiązków, czują olbrzymią presję i – zwłaszcza w okresie pandemii – grozi im frustracja i wypalenie. A są to ludzie najbardziej doświadczeni i mogą być kopalnią wiedzy dla nowych koordynatorów .

Warszawa szybko zareagowała na nowonałożony obowiązek ustawowy. 

– Wiadomo było, że w jednostkach organizacyjnych Miasta trzeba będzie wyznaczyć koordynatorów i wiadomo było, że te osoby nie będą miały odpowiednich kompetencji. Rozpisano otwarty konkurs na program, jak realizować postanowienia, które Warszawa sobie wyznaczyła na najbliższe lata. Nasza propozycja bazowała na wieloletnim doświadczeniu i zaproszeniu do współpracy najlepszych partnerów: Fundację Integracja, Fundację Widzialni i Dostępni.eu – opowiada Anna Żórawska. – Jako fundacja jesteśmy znani z tego, że zapraszamy do współpracy różne podmioty, a przede wszystkim osoby szczególnie zainteresowane dostępnością, czyli ludzi z niepełnosprawnościami. „Nic o nas bez nas” – to hasło, którego staramy się trzymać. W naszym zespole są cztery takie osoby. Reprezentanci środowiska mają uwiarygodnić ten projekt, ale też czuć się za niego odpowiedzialni. To osoby, które szkolą u nas przede wszystkim z obsługi klienta z niepełnosprawnościami, bo żadna osoba pełnosprawna nie będzie w tym równie kompetentna – zaznacza prezes Fundacji Kultury bez Barier.

Anna Żórawska mówi, że Warszawska Akademia Dostępności to dla osób w nią zaangażowanych poważne wyzwanie. 

– Wziąć odpowiedzialność za ludzi, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z tą tematyką i zrealizować wszystkie cele przez zaledwie trzy lata, to nie bagatela. W przeszłości sami uczyliśmy się wszystkiego metodą prób i błędów, jak również podglądaliśmy, jak to wygląda za granicą. Teraz mamy okazję podzielić się swoim doświadczeniem: z punktu widzenia teoretyka, ponieważ od paru lat prowadzimy szkolenia, ale przede wszystkim z punktu widzenia praktyka – podkreśla prezeska Fundacji Kultury bez Barier.

Fundacja ma na koncie wiele projektów na rzecz dostępności. Spektakle, wystawy, oprowadzania czy też seanse filmowe, na przykład te w kinie Elektronik, to tylko niektóre z tych przedsięwzięć. 

– Współpracujemy z wieloma instytucjami miejskimi, a od ośmiu lat organizujemy Festiwal Kultury bez Barier, do którego dołączyły również inne miasta. Tak więc mamy ogromne doświadczenie, jeśli chodzi o udostępnienie wydarzeń, jak również w zakresie dostępności informacji i obsługi widza, czyli w tym, co jest kluczowe, jeśli chodzi o Warszawską Akademię Dostępności – mówi prezes Fundacji.

Warszawa to nie tylko urzędy, ale i jednostki im podległe i ośrodki kultury. Anna Żórawska podkreśla, że szczególnym obszarem zainteresowań Fundacji są muzea i galerie, ponieważ w misji tych instytucji jest to, żeby jak najwięcej osób korzystało z ich oferty. To właśnie tam, jeszcze przed wejściem w życie nowej ustawy, najbardziej aktywnie działały osoby, które dziś nazywamy koordynatorami dostępności.

Projekt 2020-2022 przewiduje zadania dla koordynatorów w Urzędzie Miasta, dla miejskich jednostek organizacyjnych, dla organizacji pozarządowych, realizujących zadania publiczne, oraz dla instytucji kultury. Szkolenia dla koordynatorów, organizowane w ramach Warszawskiej Akademii Dostępności, będą bezpłatne. Niektóre spotkania otwarte są skierowane do koordynatorów z całej Polski. To prawdziwa kopalnia wiedzy od praktyków, ekspertów, jak i osób z niepełnosprawnościami. 

Ustawa obliguje też do przygotowania informacji o podmiotach publicznych w polskim języku migowym i w tekście łatwym w rozumieniu i czytaniu, tak zwanym ETR. 

– Nikt jeszcze nie opracował szablonu, jak to powinno wyglądać, więc na razie w formie warsztatów dyskutujemy z urzędnikami, jaką drogę musi przejść osoba, która przychodzi do Urzędu i gdzie odbywa się komunikacja z kluczowym dla nas klientem. Przyjmujemy też punkt widzenia drugiej strony: prosimy osoby głuche, żeby odpowiedziały na pytanie, co chciałyby znaleźć w tej informacji o podmiocie publicznym, co jest dla nich ważne – mówi Anna Żórawska.

Dla samej Anny Żórawskiej udział w tym  w projekcie jest źródłem ogromnej satysfakcji, bo – jak mówi – dla niej zawsze najważniejsza była praca z człowiekiem. 

– Do 2022 roku będziemy takim trochę „pogotowiem dostępnościowym” dla koordynatorów i koordynatorek, którzy będą wdrażali tę dostępność w stolicy. Chodzi o to, żeby cały czas być w kontakcie z tymi ludźmi i odpowiadać na zapotrzebowanie. Cieszy mnie, że Urząd m.st. Warszawy zastrzegł, żeby reagować na bieżące potrzeby koordynatorów dostępności, co jest szczególnie istotne w czasie epidemii. To budzi moją wdzięczność i szacunek, bo dzięki temu nie będą umykały nam, realizatorom tego zadania, ważne rzeczy – mówi prezeska Fundacji Kultury bez Barier.

Pierwszymi efektami projektu Warszawska Akademia Dostępności 2020-2022 będą wytyczne zapewniania dostępności informacyjno-komunikacyjnej osobom ze szczególnymi potrzebami. Zaktualizowane zostaną "Wytyczne ws. dostępności wydarzeń dla m.st. Warszawy". Powstaną także listy kontrolne wspierające zapewnianie dostępności do 15 typów wydarzeń miejskich. Przez trzy lata dla instytucji miejskich przygotowane zostanie 400 informacji o ich zadaniach w polskim języku migowym (PJM) i w tekście łatwym w rozumieniu i czytaniu (ETR). 

Szczegóły szkoleń, warsztatów i wykładów Warszawskiej Akademii Dostępności na https://politykaspoleczna.um.warszawa.pl/aktualnosci/warszawska-akademia-dost-pno-ci-2020-2022