Publicystyka - ngo.pl

Gdy pytam Juliusa Langa, co najbardziej wyróżnia Center for Court Innovations, mówi, że NGO w USA specjalizują się zwykle w jednej z trzech rzeczy: pracy badawczej, przygotowywaniu ekspertyz i rzecznictwie oraz programach operacyjnych. Tymczasem organizacja, w której pracuje zajmuje się wszystkimi tymi obszarami.

Zaczęło się jednak dość niepozornie, bo dwadzieścia sześć lat temu, od projektu pod nazwą „Sądy osiedlowe”. W tamtych czasach okolice środkowego Manhattanu, wokół Times Square, wyglądały zupełnie inaczej. Bardzo powszechne były drobne przestępstwa, ulice były nieuporządkowane, skarżyli się nie tylko mieszkańcy, ale też teatry na Broadwayu i restauracje, które miały coraz mniej klientów. Rodziło to bardzo duże frustracje, więc w końcu zdecydowano, że trzeba coś z tym zrobić.

Tak powstały sądy osiedlowe, których założeniem było to, by zabrać sędziów z odległego śródmiejskiego sądu i zbliżyć ich do ludzi zamieszkujących okolicę. Dzięki zewnętrznym partnerom, którzy mieli możliwość zaangażować najróżniejsze podmioty oraz społeczność lokalną, sędziowie dostali więcej informacji na temat oskarżonych oraz tym samym narzędzi do zastosowania, takich jak chociażby możliwość zasądzenia prac społecznych, by skazani mogli odpokutować winy ulepszając okolicę. 

Sądy osiedlowe odegrały dużą rolę, gdy burmistrzem Nowego Jorku był Rudy Giuliani, który ogłosił słynną politykę zera tolerancji. Liczba rozpraw gwałtownie wtedy wzrosła, ale dzięki sądom osiedlowym można było uniknąć, a przynajmniej ograniczyć taśmowe skazywanie ludzi na odsiadkę w więzieniu.

Projekt okazał się zatem wielkim sukcesem, uznano więc, że można robić więcej podobnych rzeczy. W ten sposób, w 1996 roku, powstało Center for Court Innovations.

Kluczem do sukcesu sądów osiedlowych, a także do powstania Center for Court Innovations, było skupienie się na rzeczywistych problemach, a nie ich końcowej ich emanacji w postaci mniejszych i większych przestępstw.

Dlatego też pracownicy Center for Court Innovations są obecni nie tylko na każdym etapie związanym z przestępstwem – od aresztowania, przez postawienie zarzutów, aż po rozprawę – ale też i… wcześniej. Organizacja ta prowadzi bowiem programy, w których nie współpracuje z policją lub przedstawicielami wymiaru sprawiedliwości, tylko z lokalnymi społecznościami, by wzmocnić więzi je łączące, wspieranie się, a tym samym poczucie bezpieczeństwa.

Z kolei inne projekty poświęcone są temu, by osoby, które zostały skazane, po pierwsze, przebywały w więzieniach, które zapewniają odpowiednie warunki egzystencji, a po drugie, po wyjściu na wolność mogły wrócić na łono społeczeństwa. Dlatego też, jak przyznaje Julius Lang, gdyby NGO, w której pracuje powstawała dziś, prawdopodobnie nazywałaby się Center for Justice Innovations, by jasne było, że nie chodzi tylko o sądy. Co nie zmienia faktu, że te ostatnie są niezwykle ważnym elementem całego systemu.

Center for Court Innovations sprawiło, że zmienił się system sądowniczy w Nowym Jorku. Cały stan wprowadza programy wzorowane na tym, co robi ta organizacja, bo po prostu widać, że to działa. To zresztą część większego ruchu w całych Stanach Zjednoczonych – w innych miastach działają podobne organizacje – który ma na celu to, by wszystkie sądy w tym kraju były bliższe obywatelom oraz skupione na docieraniu do problemów i ich rozwiązywaniu, a nie tylko rozpatrywaniu spraw i skazywaniu ludzi na odsiadkę.

Chyba właśnie to jest najważniejsze w działalności Center for Court Innovations: pokazanie, że żeby zapewnić bezpieczeństwo, wcale nie trzeba wszystkich wsadzać do więzień. To tym bardziej palący problem, ponieważ Stany Zjednoczone mają prawie największą liczbę więźniów per capita na całym świecie.

– Zredukowanie liczby osadzonych oraz przestępczości w tym samym czasie jest jak najbardziej możliwe, czego przykładem jest Nowy Jork. Staramy się więc to pokazywać. Nikt oczywiście nie musi nas słuchać, nie mamy możliwości, by zmusić sędziów do rzadszego skazywania ludzi na więzienie. Mamy jednak 600 pracowników, którzy codziennie pokazują pozytywne efekty innego podejścia. I to nie my jesteśmy bohaterami, tylko wszyscy ci, którzy decydują się z nami działać. Tym bardziej głośno to chwalimy, bo sądy, prokuratura i policja mają bardzo złą opinię w społeczeństwie – opowiada Julius Lang.

Oczywiście nadmierna inkarceracja nie jest jedynym problemem, z którym boryka się wymiar sprawiedliwości w USA. Inny stanowi wciąż w wielu miejscach obecna dyskryminacja ze względu na rasę czy wyznanie. Center for Court Innovations było częścią zespołu, który stworzył narzędzie pomagające sprawdzić, czy w danym miejscu nie należy wprowadzić zmian w tym zakresie.

Organizacja dba o to także w swoich działaniach i programach, jak również przykłada wagę do tego, by były one jak najbardziej dostępne dla wszystkich, niezależnie od tego, kim jest, czy ile ma pieniędzy. Co jakiś czas oczywiście trzeba coś zmienić i poprawić, w czym bardzo pomaga zespół badawczy. Każdy projekt ma bowiem przydzielonych badaczy, którzy regularnie, co miesiąc, w oparciu o dane oferują feedback i rady na temat tego, które elementy wymagają ulepszenia.

Przez lata Center for Court Innovations mocno się rozwijała i zwiększała zakres działalności, także dzięki wsparciu burmistrzów Nowego Jorku o progresywnych poglądach. Widzieli oni po prostu, ile ta organizacja daje lokalnym społecznościom, jak wzmacnia zaufanie między mieszkańcami i pomaga im oraz przedstawicielom wymiaru sprawiedliwości lepiej zrozumieć perspektywę drugiej strony.