Publicystyka - ngo.pl

Chociaż podatnik ma prawo wskazać cel szczegółowy, to jego wskazanie nie jest wiążące dla organizacji pożytku publicznego. Środki te bowiem muszą zostać wykorzystane wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego, zaś to organizacja pożytku publicznego – znając swoją sytuację i potrzeby realizowanej działalności pożytku publicznego – wykorzystuje te środki w sposób uzasadniony tymi potrzebami.

Rubryka "cel szczegółowy" w zeznaniach podatkowych jest najczęściej wykorzystywana przez podatników do wskazywania subkont – czyli w sytuacji, kiedy OPP zbiera środki na wsparcie konkretnych osób (niekiedy placówek). Ale może być też wykorzystana w inny sposób i trudno tu przewidzieć efekt kreatywności podatników. Informacje, co zostało wpisane przez przekazującego jeden procent jako cel szczegółowy, spływają do OPP do końca września. Niekiedy te informacje mogą być dla organizacji pożytku kłopotliwe. Sygnalizowały nam to różne OPP i takie sytuacje opisaliśmy w pytaniu do Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego.

Pyt. 1

Podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych może, na zasadach i w trybie określonym w przepisach odrębnych, przekazać 1 proc. podatku obliczonego zgodnie z odrębnymi przepisami na rzecz wybranej przez siebie organizacji pożytku publicznego. Wynika to z art. 27 ust. 1 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: UDPPW). 

Według reguły znajdującej oparcie w tej ustawie (art. 27), otrzymane przez organizację pożytku publicznego środki finansowe pochodzące z 1 proc. podatku dochodowego od osób fizycznych mogą być wykorzystane wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego. Wynika stąd, że wspomniane środki mają charakter środków publicznych, a ich celem jest wsparcie działalności pożytku publicznego prowadzonej przez organizacje pożytku publicznego. Podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych może przekazać 1 proc. swojego podatku dochodowego od osób fizycznych na rzecz określonej organizacji pożytku publicznego, która jest do tego uprawniona na zasadach wynikających z UDPPW. Nie jest to jednak jego darowizna, podatnik nie ma więc uprawnienia do rozliczania organizacji z wykonania jego wskazania. Tym samym, chociaż podatnik w swojej deklaracji podatkowej może wskazać cel szczegółowy, to jego wskazanie nie jest wiążące dla organizacji pożytku publicznego. Środki te bowiem muszą zostać wykorzystane wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego, zaś to organizacja pożytku publicznego – znając swoją sytuację i potrzeby realizowanej działalności pożytku publicznego – wykorzystuje te środki w sposób uzasadniony tymi potrzebami.

Organy administracji publicznej weryfikują, czy środki pochodzące z 1 proc. podatku dochodowego od osób fizycznych otrzymane przez OPP zostały wykorzystane zgodnie z ww. ogólną zasadą wynikają z UDPPW. Nie kontrolują natomiast, czy zostały wydatkowane na wskazany cel szczegółowy, środki te bowiem nie mają charakteru dotacji celowej i nie podlegają rozliczeniu na zasadach wynikających z ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Warto zwrócić jednak uwagę, że w przypadku wydatkowania przez organizację pożytku publicznego środków finansowych pochodzących z 1 proc. podatku dochodowego od osób fizycznych w sposób niezgodny z UDPPW, stwierdzonego w wyniku kontroli przeprowadzonej np. przez naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego, Dyrektor Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego wydaje decyzję zobowiązującą organizację pożytku publicznego do zwrotu nieprawidłowo wydatkowanych środków, określając kwotę podlegającą zwrotowi i termin, od którego nalicza się odsetki. Środki te są przekazywane na rzecz Funduszu Wspierania Organizacji Pożytku Publicznego.

Pyt. 2

W odniesieniu do drugiego pytania informujemy, że przedmiotem kontroli Przewodniczącego Komitetu do spraw Pożytku Publicznego w obszarze 1 proc. podatku dochodowego od osób fizycznych, jest m.in. badanie prawidłowości wydatkowania tych środków przez organizacje pożytku publicznego. W myśl art. 27 ust. 2 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie ww. środki mogą być wydatkowane wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego, w sferze zadań określonych w art. 4 tej ustawy, celów statutowych oraz zakresu przedmiotowego ww. działalności danej organizacji. W przypadku udzielania przez organizację wsparcia podopiecznym lub innym podmiotom kontrola obejmuje zgodność udzielanej pomocy z przyjętymi w danej regulacjami wewnętrznymi (np. regulaminami wsparcia). W toku kontroli weryfikowana jest także prawidłowość wypełnienia rocznego sprawozdania merytorycznego z działalności, które jest publikowane na stronach internetowych danej organizacji i zamieszczane w bazie sprawozdań prowadzonej przez Narodowy Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, w zakresie informacji odnoszących się do 1 proc., w tym także jedna z rubryk dotycząca celów szczegółowych, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (pkt III.3.3.4 sprawozdania). 

W świetle powyższego zgodnie z przepisami środki pochodzące z 1 proc. podatku dochodowego od osób fizycznych – w przypadku wątpliwości co do wskazania zawartego w celu szczegółowym – powinny być wykorzystane wyłącznie na działalność pożytku publicznego danej organizacji w sposób szczegółowo opisany powyżej.