Technologie CCS nieodłącznym elementem ograniczania emisji dwutlenku węgla
Obniżanie emisji dwutlenku węgla za pomocą technik wychwytywania i składowania dwutlenku węgla pomoże walczyć z globalnym ociepleniem, a także zachować konkurencyjność przedsiębiorstw sektora przemysłowego w Polsce, piszą w opracowaniu pt. „CCS – konieczny i bezpieczny” eksperci WiseEuropa.
Konsekwencje zmiany klimatu w wyniku emisji gazów cieplarnianych, w tym dwutlenku węgla, są coraz bardziej odczuwalne, zatem coraz bardziej naglący jest problem znaczącego ich zmniejszenia, żeby ograniczyć globalne ocieplenie. Nieodłącznym elementem scenariuszy ograniczania emisji dwutlenku węgla jest wdrażanie technologii CCS, które umożliwiają wyłapywanie CO₂ przed emisją do atmosfery, a następnie składowanie go w miejscu, z którego nie miałby szans na ucieczkę.
„Technologie CCS mogą stanowić konkurencyjną i skuteczną metodę wyeliminowania co najmniej 10% aktualnych polskich rocznych emisji dwutlenku węgla”, mówi autor opracowania Kamil Laskowski, analityk WiseEuropa. „Mowa przede wszystkim o emisjach dwutlenku węgla z sektora przemysłu, które byłyby niemożliwe, trudniejsze lub droższe do wyeliminowania bez zastosowania technologii CCS”.
Wpływ CCS na konkurencyjność przedsiębiorstw
Regulacje europejskie, m.in. zmiany w unijnym systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (EU ETS), sprawiają, że emisja dwutlenku węgla przez zakłady przemysłowe będzie coraz kosztowniejsza. I coraz bardziej będzie wpływać na konkurencyjność polskich przedsiębiorstw, zwłaszcza tych działających w sektorach charakteryzujących się wysokimi emisjami CO₂.
„Bez ograniczenia emisji przedsiębiorstwom będzie coraz trudniej pozyskać finansowanie z banku, przyciągnąć inwestorów, a nawet klientów, bo będą oni preferować produkty przemysłowe tzw. ‘zielone’, czyli wiążące się z niższą emisją”, mówi Kamil Laskowski.
Z uwagi na rosnące koszty emisji dwutlenku węgla „zielone” materiały będą też ostatecznie tańsze w porównaniu do materiałów wytwarzanych w procesach, w których emisje dwutlenku węgla nie zostaną ograniczone. Opłatami za emisje dwutlenku węgla będą też niebawem objęte materiały importowane spoza Unii Europejskiej, gdzie koszty ich wytworzenia bywają niższe, ale za to emisyjność ich produkcji jest większa.
„Technologie CCS pozwoliłyby więc na nawiązanie przez polskich wytwórców konkurencji na rynku europejskim z globalnymi graczami”, mówi Kamil Laskowski.
Emisje CO₂ pochodzące z procesów technologicznych
Trzeba też pamiętać, że w przypadku niektórych przedsiębiorstw problem stanowi źródło emisji – dwutlenek węgla powstaje tam w procesach technologicznych produkcji.
„Dwutlenku węgla uwalnianego w procesie wypalania wapienia i gliny nie wyeliminujemy odnawialnymi źródłami energii. Jedynym dostępnym obecnie rozwiązaniem pozwalającym na uniknięcie emisji dwutlenku węgla z produkcji cementu bez szkody dla klimatu są właściwie tylko technologie CCS”, mówi Kamil Laskowski.
Emisja dwutlenku węgla wyłącznie z surowców wypalanych w procesie produkcji cementu odpowiada za ok. 2% całkowitych rocznych emisji dwutlenku węgla w Polsce. Nie oznacza to jednak, że CCS ma marginalne znaczenie. Emisje dwutlenku węgla, które pochodzą z przekształcania surowców, istnieją również w innych branżach przemysłu – w produkcji wapna, stali czy nawozów.
Branże te, podobnie zresztą jak cementowa, wymagają też bardzo wysokich temperatur, które pochodzą ze spalania paliw kopalnych, co także wiąże się z wysoką emisją dwutlenku węgla. Dlatego technologie CCS w zakładach przemysłowych mogłyby przy okazji służyć do eliminacji emisji pochodzących z produkcji ciepła.
Wysokie koszty wdrażania CCS
CCS jest zespołem technologii pozwalających na wychwyt, transport i permanentne podziemne składowanie dwutlenku węgla. Jednak istotną barierą dla rozwoju tych technologii są ich wysokie koszty.
„Wdrożenie pełnego łańcucha wychwytu, transportu i składowania dwutlenku węgla wymaga dużych nakładów inwestycyjnych”, mówi Kamil Laskowski. „W rezultacie koszt zastosowania technologii CCS w polskiej elektrowni na węgiel kamienny może być nawet kilka razy większy niż koszt elektrowni wiatrowej o porównywalnej mocy”.
Pierwsze działania w sektorze przemysłowym w Polsce
Pomimo wysokich kosztów technologie CCS są już stosowane, fragmentarycznie również w Polsce, i będą stosowane na coraz większą skalę. Zainteresowanie stosowaniem technologii CCS wyrażają działający w kraju producenci cementu.
„Cementownia w Górażdżach już prowadzi pilotażową instalację wychwytu dwutlenku węgla, a cementownia firmy Lafarge w Piechcinie na Kujawach otrzymała dofinansowanie ze środków unijnych na budowę pełnej, komercyjnej instalacji wychwytu dwutlenku węgla”, mówi Kamil Laskowski. „Lafarge będzie też w szerszym konsorcjum (m.in. z Orlenem) realizować infrastrukturę pozwalającą na transport wychwyconego dwutlenku węgla do podmorskich składowisk w Norwegii. Orlen także zamierza wychwytywać dwutlenek węgla ze swoich zakładów”.
Inwestycje obejmujące cały łańcuch technologii CCS (wychwyt dwutlenku węgla, jego transport i składowanie) charakteryzują się jednak długim czasem realizacji, szacowanym nawet na dziewięć lat. Dlatego o technologiach CCS należy zacząć myśleć już teraz i usunąć przeszkody, które hamują ich rozwój.
Jeżeli polskie zakłady przemysłowe zaniedbają kwestie związane z obniżeniem emisji dwutlenku węgla, to mogą zostać wyparte z rynku przez zagraniczne przedsiębiorstwa, które poważniej potraktują wyzwania związane ze zmianą klimatu. Skutkiem mogłaby być utrata co najmniej kilkudziesięciu tysięcy miejsc pracy w polskim przemyśle i inne negatywne konsekwencje społeczno-ekonomiczne dla regionów przemysłowych.
CCS a COP28
Przyjęcie kompleksowej strategii uwzględniającej CCS jest niezbędne dla osiągnięcia długoterminowych celów polityki klimatycznej. Jedną z platform dyskusyjnych umożliwiających lepsze zrozumienie CCS przez decydentów była konferencja klimatyczna COP28, podczas której ważnym tematem było promowanie międzysektorowej współpracy w celu ograniczenia wpływu człowieka na klimat Ziemi.
Rozwój nisko- i zeroemisyjnej energetyki połączony z dalszą poprawą efektywności energetycznej stanowią fundament polityki klimatycznej m.in. Unii Europejskiej. Jednak ramy regulacyjne oraz działania w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatu powinny wykorzystywać również inne technologie, które mogą wspierać ambicje różnych państw w zakresie osiągania długoterminowych celów klimatycznych przyjętych w Porozumieniu paryskim. Jedną z tych technologii należy jest CCS, które może istotnie wspomóc proces integrowania odnawialnych źródeł energii z systemami energetycznymi przy jednoczesnym utrzymaniu jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa i stabilności dostaw energii do odbiorców końcowych.
