Ochotnicze Straże Pożarne to istotny element III sektora. Statystycznie to jedna z najliczniejszych obywatelskich struktur w Polsce, ma również ogromne znaczenie jeśli chodzi o animowanie aktywności w lokalnych środowiskach, szczególnie tych najmniejszych. Bardzo możliwe, że dosłownie na dniach strażaków ochotników czeka bardzo poważna zmiana.
W tej chwili działalność strażaków ochotników regulowana jest głównie przez dwie ustawy: ustawę – Prawo o stowarzyszeniach oraz ustawę o ochronie przeciwpożarowej. Czy Ochotnicze Straże Pożarne będą miały swoją własną regulację? Są takie plany.
Plany dotyczące ustawy o ochotniczych strażach pożarnych przedstawiono podczas 12-minutowego briefingu, który odbył się 29 kwietnia 2021 r. W spotkaniu wzięli udział minister Mariusz Kamiński, Minister Maciej Wąsik oraz nadbrygadier Andrzej Bartkowiak, komendant główny Państwowej Straży Pożarnej. W przedstawieniu projektu nie uczestniczył nikt, kto reprezentowałby Związek Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczpospolitej Polskiej. Mimo że planowany projekt od nowa układa sposób działania strażaków ochotników, to jednak przedstawiciele resortu mówili głównie o dodatkach do emerytury i świadczeniach, na jakie mogą liczyć strażacy, docenieniu ich pracy oraz wyróżnieniach.
Nowe przepisy od 2022 roku, ale tempo prac ekspresowe!
Projekt nie ma zapisanej daty wejścia w życie, jednak w ocenie skutków regulacji zapisano, że „przewiduje się, że projektowana ustawa wejdzie w życie w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, nie później jednak niż do dnia 31 grudnia 2021 r.”. Czyli na konsultacje projektu, przyjęcie go przez Radę Ministrów, prace w Sejmie i Senacie, podpis prezydenta i publikację mamy czas do końca czerwca!
Co w projekcie
Być może będzie to kolejny akt prawny rozpoczynający się preambułą.
Doceniając szczególną postawę obywatelską ochotniczego pożarnictwa „Bogu na chwałę, ludziom na pożytek” na przestrzeni dziejów naszej państwowości uchwala się niniejszą ustawę, kierując się konstytucyjnym prawem do dobrowolnego zrzeszania się. Ochotnicza straż pożarna spełnia służebną rolę na rzecz społeczności lokalnej, wykonując swoje zadania z poszanowaniem godności i praw obywateli.
(zaproponowana w projekcie preambuła)
Projekt to 36 artykułów zgromadzonych w 7 rozdziałach. Na wstępie mówi on, że ochotnicze straże pożarne działają jako stowarzyszenia regulowane ustawą – Prawo o stowarzyszeniach. Dalej opisane są zadania ochotniczej straży pożarnej.
Ustawa określa też m.in. czym są jednostki ratowniczo-gaśnicze (JRG OSP).
Art. 8 projektowanej ustawy
1. JRG OSP to część ochotniczej straży pożarnej wyodrębniona przez zarząd stowarzyszenia ochotniczej straży pożarnej spośród swoich członków, zwanych dalej "ratownikami OSP", na której czele stoi naczelnik lub dowódca, będący jednocześnie ratownikiem OSP.
2. JRG OSP działa w oparciu o regulamin organizacyjny, który opiniuje właściwy komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, ramowy wzór regulaminu JRG OSP biorąc pod uwagę konieczność ujednolicenia zasad ich organizacji.
Artykuł 10 podaje zadania gmin w ramach realizacji zadania własnego ochrony przeciwpożarowej. Obszerny Rozdział 3 mówi o świadczeniach na rzecz ratowników OSP, a kolejne dotyczą zasad finansowania i majątku straży.
W projekcie znajdują się też delegacje dla ministra właściwego do spraw wewnętrznych do wydania aktów wykonawczych do projektowanej ustawy. Samych propozycji rozporządzeń, mimo że będą one stanowić istotny element nowych regulacji, nie przedstawiono.
Robocze uzasadnienie
Dostępna wersja uzasadnienia do projektu (wersja ze strony ZOSP RP, oficjalnej wersji MSWIA na stronach rządowych nie ma, o czym poniżej), określana jest jako "wersja robocza". Uzasadnienie tłumaczy m.in. po co w ogóle potrzebna jest oddzielna regulacja.
Do samodzielnego prowadzenia działań ratowniczych nie wystarczy sama, nawet najbardziej szlachetna „postawa”. Wymagany jest bardzo wysoki profesjonalizm, nie tylko osobowy, ale i sprzętowy. Mimo swojej liczebności i wagi wykonywanych zadań, brak jest kompleksowych przepisów rangi ustawowej regulujących warunki materiałowe i osobowe. Zatem uczestnictwo OSP w tych działaniach i ich dotychczasowa aktywność winna mieć odrębną regulację ustawową, na wzór m.in. innych stowarzyszeń realizujących działania ratownicze, jak chociażby GOPR, TOPR, czy podmioty uprawnione do wykonywania zadań ratownictwa wodnego.
(fragment uzasadnienia do projektu)
Nie wszyscy strażacy będą jeździć do pożarów. Stanowisko ZOSP RP
Do przedstawionego pod koniec kwietnia projektu odniósł się wstępnie Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP.
W aktualnym stanie prawnym każda OSP jest jednostką ochrony przeciwpożarowej uprawnioną do udziału w działaniach ratowniczych. Niezależnie od stopnia jej wyposażenia w sprzęt. Warunkiem jest tylko posiadanie odpowiednio przeszkolonych strażaków, posiadających aktualne badania lekarskie oraz wiek 18-65 lat. Tak więc OSP może prowadzić działalność z zakresu ochrony przeciwpożarowej w zakresie, w jakim jest do tego zdolna. Obecnie minimalne wymogi, m.in. w zakresie wyposażenia w sprzęt, są stawiane tylko dla OSP, które włączone są do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.
Projekt nowej ustawy o ochotniczej straży pożarnej przewiduje, że ochotnicze straże pożarne, które utworzą jednostki ratowniczo-gaśnicze OSP, zwane dalej "JRG OSP", będą jednostkami ochrony przeciwpożarowej (art. 1 ust. 1). Inne OSP, które nie będą w stanie utworzyć JRG OSP, przestaną być jednostkami ochrony przeciwpożarowej i nie będą mogły brać udziału w działaniach ratowniczo-gaśniczych. Będą mogły funkcjonować na zasadach określonych wyłącznie w Prawie o stowarzyszeniach, tak jak działają np. stowarzyszenia kulturalne, edukacyjne, numizmatyczne, czytelnicze.
Sama wola utworzenia JRG OSP nie wystarczy, ponieważ by to uczynić trzeba będzie spełnić m.in. minimalne wyposażenie JRG OSP w pojazdy gaśnicze i specjalne oraz sprzęt i środki techniczne, minimalne standardy zdolności operacyjnej, minimalne standardy gotowości operacyjnej, które określić ma minister właściwy do spraw wewnętrznych w rozporządzeniu. Która OSP nie spełni tych wymogów, utraci status jednostki ochrony przeciwpożarowej.
Pod znakiem zapytania stoi także dalsze istnienie specjalistycznych OSP, np. ratownictwo wodne, grupy poszukiwawcze z psami.
(fragment stanowiska)
Projekt będzie konsultowany
– O wszystkich tych sprawach będziemy rozmawiać ze strażakami ochotnikami. Poproszę wszystkich komendantów powiatowych, miejskich i wojewódzkich PSP, aby od dzisiaj zaczęli konsultacje. Zrobimy wszystko, by ta ustawa jak najszybciej mogła trafić pod obrady rządu i Sejmu – deklarował nadbryg. Andrzej Bartkowiak, komendant główny PSP, podczas przedstawiania projektu ustawy o Ochotniczej Straży Pożarnej (zobacz informacja na stronie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, aktualności na stronie MSWIA).
Mimo tych deklaracji i planowanego ekspresowego dopracowania nowych przepisów, projekt przygotowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji nie został jeszcze publikowany na stronie Rządowego Procesu Legislacyjnego, nie ma go również w wykazie prac legislacyjnych MSWIA (stan na 5 maja 2021 r.).
Z projektem można się zapoznać na stronie Związku Ochotniczych Straży Pożarnych. Zobacz tekst projektu, uzasadnienie i OSR.
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
