Publicystyka - ngo.pl

W momencie, w którym w wielu krajach UE praca niezależnych organizacji ograniczana jest przez ocierające się o autorytaryzm rządy, Komisja postanowiła zaproponować dyrektywę o agentach zagranicy. I to kilka tygodni po tym, jak ta sama Komisji popierała masowe protesty Gruzinów i Gruzinek przeciwko wprowadzeniu identycznych przepisów przez rząd w Tbilisi.

Komisja proponuje, żeby te podmioty, które otrzymują dofinansowanie z zagranicy musiały rejestrować się jako te, które realizują zadania za pieniądze krajów pozaunijnych.

Nie mam nic przeciwko przejrzystości, a nawet dałem się poznać jako jej gorący zwolennik. Organizacje powinny działać przejrzyście i informować o źródłach swojego finansowania. W ogromnej zresztą liczbie to robią. Nie tylko dlatego, że nakazują to np. w przypadku organizacji pożytku publicznego przepisy, ale też z uwagi na to, że przejrzystość się opłaca. No, chyba że akurat rzecz dotyczy nowo powstających, albo nieznanych z dotychczasowych działań organizacji tak chętnie opłacanych przez rząd willami i milionami złotych. Ale o tym jeszcze za chwilę.

Nie jest bowiem kontrowersyjny obowiązek informowania o źródłach dochodu, ale już – tak jak to właśnie proponuje UE –  krzywdzące jest subiektywne intepretowanie motywacji organizacji do przyjęcia określonych środków. 

Co więcej, regulacja ma przybrać formę dyrektywy, a więc to rządy Orbana, Morawieckiego, a może zaraz i Roberta Fico będą proponować, w jaki sposób zostanie wdrożona. To będzie doskonała okazja do dalszego dzielenia organizacji na lepsze i gorsze, a główne wydanie Wiadomości TVP będzie miało materiały na wiele odcinków seansów nienawiści.

Czy Komisja tego nie wie? Oczywiście, że zdaje sobie z tego świetnie sprawę. Często idealizujemy nieco instytucje UE, bo w końcu w porównaniu z żenującym kadłubkiem dawnego Trybunału Konstytucyjnego, jest faktyczną ostoją profesjonalizmu i praworządności. Nie jest jednak wolna od wad typowych dla polityki.

W miejsce większej przejrzystości działań polityków, proponuje się naznaczanie organizacji, nie myśląc o konsekwencjach. Większe bariery dla niezależnych organizacji to mniejsza kontrola społeczna nad działaniami polityków.

Jeśli masz w zarządzie swojej organizacji polityka władzy, albo postanowisz zostać kolejną organizacją zajmującą się, na papierze, promowaniem „prawdy” o zdradzie przy Okrągłym Stole, czy myśli Jana Pawła II, to nie masz się czego obawiać. Politycy bardzo chętnie Cię wesprą z budżetu państwa. Jeśli jednak patrzysz im na ręce i nie siedzisz cicho, gdy naruszają przepisy, to musisz szukać finansowania gdzieś indziej. Często właśnie poza granicami Polski i UE.

Warto zainteresować się tą sprawą jak najszybciej, bo jeszcze wierzę, że uda się to zatrzymać.

Krzysztof Izdebski – ekspert Fundacji im. Stefana Batorego oraz Open Spending EU Coalition. Członek Rady Programowej Archiwum Osiatyńskiego. Stypendysta Marshall Memorial, Marcin Król i Recharge Advocacy Rights in Europe. Jest prawnikiem, absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego i specjalizuje się w dostępie do informacji publicznej, ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego oraz wpływie technologii na demokrację. Posiada szerokie doświadczenie w budowaniu relacji pomiędzy administracją publiczną a obywatelami. Jest autorem publikacji z zakresu przejrzystości, technologii, administracji publicznej, korupcji oraz partycypacji społecznej.