Publicystyka - ngo.pl

Zacznijmy od wyjaśnienia, czym jest wskaźnik. Jest to odpowiedź na pytanie, skąd wiecie, że dana zmiana zachodzi. Wskaźnik musi być: 

• oparty na faktach – a nie na subiektywnych wrażeniach, 
• wiarygodny – mierzona zmiana powinna być wywołana przez projekt, a nie przez inne czynniki; 
• oparty na dostępnych danych – jeśli informacje o wskaźnikach są trudno dostępne lub ich zbieranie jest kosztowne, wówczas monitoring i ewaluacja staną się zbyt trudne i drogie, i wreszcie 
• obiektywnie weryfikowalny – partnerzy w realizacji projektu, wszystkie osoby zewnętrzne i sceptycy powinni być w stanie zweryfikować, czy zmiana naprawdę zaszła. W praktyce oznacza to, że musimy zbierać dokumentację o wskaźnikach.

Istnieje kilka, krzyżujących się ze sobą, rodzajów wskaźników. Są wskaźniki jakościowe i ilościowe. Te pierwsze określają cechy rezultatu (najczęściej produktu), ilościowe wyrażają dane zjawisko w liczbach lub procentach. 

Drugi podział to wskaźniki bezpośrednie, które wprost świadczą o zachodzącej zmianie, ale do których trudno dotrzeć oraz wskaźniki pośrednie – można z nich wywnioskować o zachodzącej zmianie.

Kolejny rodzaj wskaźnika to wskaźnik obiektywny (dane statystyczne, ze szkoły, policji itp) i subiektywny. Ten ostatni wskaźnik stanowi dla nas, niezbyt zasobnych organizacji, prawdziwie wybawienie. Obiektywne dane często są trudno osiągalne albo ich zbieranie jest niezwykle żmudne i kosztowne. Wtedy możemy je zastąpić danymi subiektywnymi, czyli deklaracją uczestników projektu. W naszym przykładzie o wzroście dochodów takim wskaźnikiem będzie liczba uczestników, którzy zadeklarują w ankiecie na koniec projektu, że teraz osiągają wyższe dochody niż przed jego realizacją. Wskaźniki subiektywne mają też zastosowanie do zmian w ideach, opiniach, postawach.

Rezultat w projekcie. Czym jest i jak go opisać? >

Zaczynamy od wymienienia wszystkich produktów projektu, powtarzając już to, co napisaliśmy w punkcie III.5. W ich przypadku określenie wskaźników ilościowych jest stosunkowo proste: nakład książki, liczba szkoleń (godzin szkoleniowych), liczba godzin terapii, liczba wejść na stronę internetową. Wskaźniki jakościowe, które są niekiedy wymagane przez organizatorów konkursu (jest to określane w ogłoszeniu konkursowym), mogą sprawić więcej problemu. Wymagają zastanowienia, jakie cechy ma mieć dany produkt i co o nich świadczy. 

Dla różnego rodzaju usług będą to np. pozytywne opinie odbiorców, dla książki – recenzje, dla miejsc pracy – ocena pracowników. 

 W drugiej kolejności zajmujemy się rezultatami projektu (bezpośrednia korzyść dla uczestników, zmiana zauważalna od razu po zakończeniu projektu). Dokonujemy przeglądu zmian, które wymieniliśmy już w punkcie 5. i staramy się dla każdej z nich określić wskaźnik, poziom osiągnięcia oraz źródło informacji. Jeśli nie jesteśmy w stanie tego zrobić, albo okazuje się, że dotarcie do danej informacji byłoby zbyt trudne, lepiej zrezygnować z tego rezultatu, ewentualnie go przeformułować.

Najważniejszy jest głęboki namysł, jaka zmiana naprawdę zachodzi od razu po zakończeniu projektu i jak możemy ją udowodnić.

Oprócz samego nazywania rezultatu oraz dobrania wskaźnika bardzo ważne jest także staranne określenie poziomu osiągnięcia. Należy tu kierować się wykonalnością, naszym doświadczeniem z poprzednich działań, ale także kosztami, jakie poniesiemy. Muszą być one adekwatne do osiąganych wskaźników. Jeśli czujemy, że te nakłady mogą się wydać zbyt wysokie, zastanówmy się, czy wynika to ze specyfiki grupy odbiorców i podkreślmy to we wniosku. W innym przypadku należy skorygować poziom osiągnięcia. Pamiętajmy też, że wskaźnik ma wiele praktycznych implikacji dla realizacji projektu.

Pamiętajmy, nieosiągnięcie zakładanych rezultatów grozi zwracaniem części dotacji, zatem określajmy wskaźniki na poziomie możliwie najniższym (ale nadal uzasadniającym poniesione koszty), uwzględniając "nieprzewidziane" okoliczności i ryzyko. Dobra zasada brzmi, aby nigdy nie zakładać 100% frekwencji we wszystkich działaniach projektu oraz nie liczyć na to, że dla 100% uczestników zajdzie zakładana zmiana. 

Bardzo ważnym punktem odniesienia są także wskaźniki oczekiwane przez organizatora konkursu. Takie wskaźniki powinniśmy uwzględniać w pierwszej kolejności.