Publicystyka - ngo.pl

Polska debata na temat kryzysu klimatycznego miała kilka etapów. Pierwszy był najsmutniejszy – w jego trakcie mieszały się głosy ludzi słuchających naukowców z głosami ludzi nie mających pojęcia, o czym mówią. Dziś łatwo o tym zapomnieć, ale w mediach regularnie pojawiały się iście kuriozalne opinie na temat globalnego ocieplenia. Oto jeden przykład:

„Mimo opinii wielu naukowców, że walka z ociepleniem skazana jest z góry na porażkę (bo człowiek jest na Ziemi jak mały robaczek i nie ma na to najmniejszego wpływu), potężne lobby pseudoekologów i gangsterów politycznych, którzy robią na niej interes, wymusza od rządów i społeczeństw gigantyczne środki finansowe” – pisał na łamach „Wprost” Krzysztof Skiba.

Cytuję ten wywód, by łatwiej było nam zrozumieć, jakie poczyniliśmy postępy. Dziś poważne media nie publikują już takich wyssanych z palca tez. Jasne, zdarzają się jeszcze teksty Witolda Gadomskiego, ale nawet on nie posuwa się tak daleko, by sugerować, że za wiedzą o klimacie stoją „gangsterzy polityczni”, a nie naukowcy.

Drugi etap to zrozumienie wagi problemu, marginalizacja negacjonistów klimatycznych i początek dyskusji na serio o odejściu od paliw kopalnych. W Polsce ten temat ogniskował się najczęściej wokół kwestii związanych z górnictwem. To zrozumiale, wiemy, że nasz kraj musi odejść od wydobycia węgla, i to w taki sposób, żeby nie zostawić na lodzie ludzi pracujących w kopalniach.

„Mamy poczucie, że obrano nas za cel zamiast linii lotniczych i żeglarskich, zamiast firm, które zanieczyszczają więcej, a nie płacą podatków” – mówiła jedna z protestujących, nauczycielka spod Paryża.

Powoli wkraczamy w trzeci etap dyskusji o klimacie. Zaczynamy sobie uświadamiać, że kryzys klimatyczny to nie tylko pytanie o polski węgiel, ale także o wiele innych sfer naszego społeczeństwa.

Mieszkańcy zabetonowanych miast mogli to odczuć na własnej skórze w te wakacje. Gdy temperatura stała się uciążliwie wysoka, łatwo było zrozumieć, czemu wycinka drzew i lanie wszędzie betonu to nie jest najmądrzejsza polityka w dobie ocieplającego się klimatu.

Betonoza to jedno, inną sprawą jest transport. W Unii Europejskiej odpowiada on za około trzydzieści procent emisji dwutlenku węgla. Nie jest wielką tajemnicą, że z punktu widzenia klimatu lepiej byłoby, gdybyśmy jeździli transportem zbiorowym niż indywidualnym. Albo przesiedli się na rowery lub podróżowali piechotą na krótszych dystansach.

Albo weźmy system ochrony zdrowia. W świecie wzrastających anomalii pogodowych, na przykład zagrażających zdrowiu fal upałów, przydałaby się nam taka, w której zostały jeszcze jakieś pielęgniarki i jacyś lekarze. Do tego potrzebne jest zaś nie tylko mityczne „lepsze zarządzanie”, ale najzwyczajniej w świecie pieniądze.

Migracja? I ona staje się tematem, od którego trudno uciec, gdy rozmawiamy o kryzysie klimatycznym. Bank Światowy szacuje, że do 2050 roku pojawi się blisko 150 milionów migrantów klimatycznych, część na pewno ruszy w stronę Europy. Czy Polska jest na to przygotowana? Wątpliwe – wystarczy zobaczyć, jakie napięcia polityczne wywołuje kilkadziesiąt osób na granicy z Białorusią. Albo przypomnieć sobie, co się działo w trakcie kryzysu syryjskiego.  

Napisałem, że w trzeci etap dyskusji o klimacie wkraczamy powoli. Mówiąc precyzyjniej, niektórzy już to zrobili, inni ciągle się ociągają, dlatego jako społeczeństwo jesteśmy dopiero w okresie przejściowym. Uczestnikom Młodzieżowego Strajku Klimatycznego nie trzeba tłumaczyć, że polityka miejska czy zdrowotna są powiązane z kryzysem klimatycznym – doskonale to wiedzą. Z kolei włodarze miast nadal mają problem ze zrozumieniem, że takie rzeczy jak betonoza czynią nas zupełnie nieprzygotowanymi na wyzwania związane z globalnym ociepleniem.

Im szybciej osoby decyzyjne to zrozumieją, tym lepiej. Czasu nie ma dużo. Przechodzenie z etapu pierwszego debaty o klimacie na drugi trwało tak długo, że teraz nie stać nas na ślimacze tempo.

Tomasz S. Markiewka – filozof, wykłada na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pisuje dla OKO.press,  dwutygodnika.com, "Krytyki Politycznej” i „Nowego Obywatela”. Autor książek „Gniew” (2020) i „Język neoliberalizmu” (2017).