Publicystyka - ngo.pl

Niedawno opublikowałyśmy nowy raport „Ufamy, ale… Polki i Polacy o organizacjach pozarządowych. Raport z badań 2023” na temat postrzegania NGO przez Polki i Polaków. Badania sondażowe o wizerunku organizacji pozarządowych robimy cyklicznie od 2014 roku. Dzięki temu możemy śledzić zmiany w czasie, jednak niektóre dane wydają się szczególnie świeże, dają możliwość wysnucia ciekawych wniosków. Dzielimy się pięcioma wybranymi faktami o wizerunku NGO, które mogą być dla Ciebie zaskakujące.

63% Polek i Polaków ufa organizacjom pozarządowym i to najwyższy wynik od niemal dekady. NGO cieszą się zdecydowanie większym zaufaniem społecznym niż inne instytucje, takie jak media, władza, kościół czy duże przedsiębiorstwa. Jedyną grupą, która budzi większe zaufanie Polek i Polaków są małe firmy, lecz obecnie ta różnica jest bardzo niewielka (1 pkt procentowy). Brak zaufania do organizacji deklaruje 23% społeczeństwa, a reszta nie ma zdania w tej sprawie.

Wzrost zaufania do NGO, który odnotowałyśmy pomiędzy 2020 a 2023 rokiem, wydaje się być spowodowany tym, że zwiększył się odsetek Polek i Polaków, którzy mieli w ostatnim roku osobisty kontakt z organizacjami pozarządowymi. Obecnie 24% polskiego społeczeństwa ma bezpośredni kontakt ze stowarzyszeniami i fundacjami poprzez własne działanie, wsparcie finansowe czy korzystanie z usług organizacji. Analizy danych z ostatniej i wcześniejszych edycji badania potwierdzają, że bezpośredni kontakt z organizacjami przekłada się na wzrost zaufania do nich.

Polki i Polacy deklarują, że w ostatnim roku najczęściej mieli kontakt z organizacjami pozarządowymi poprzez działania pomocowe związane z wojną w Ukrainie. Taki kontakt deklaruje 61% osób stykających się z NGO i nic w tym dziwnego – zaangażowanie całego społeczeństwa w pierwszych miesiącach wojny było ogromne i stało się pretekstem do częstszych kontaktów z podmiotami trzeciego sektora. Co ciekawe, badania jakościowe pokazują, że intensyfikacja kontaktów z NGO nie przełożyła się na większą rozpoznawalność poszczególnych organizacji czy pogłębienie wiedzy na temat funkcjonowania NGO.

Na drugim miejscu pod względem częstości kontaktów są organizacje działające w obszarze praw zwierząt (47%), na trzecim – pomocy społecznej (45%). W dalszej kolejności Polki i Polacy mają kontakt z organizacjami zajmującymi się takimi tematami jak: ochrona zdrowia, przeciwdziałanie zmianom klimatycznym, równość płci i prawa kobiet, rozwój lokalny, działania na rzecz praw osób LGBT, wspieranie demokracji czy kultura i sztuka.

Widoczność poszczególnych dziedzin działania NGO wśród społeczeństwa znacznie różni się od faktycznej wielkości poszczególnych branż sektora pozarządowego. Nasze cykliczne badania „Kondycja organizacji pozarządowych” pokazują, że niezmiennie od 20 lat większość sektora społecznego (około dwóch trzecich) działa w branży sportowej, kulturalnej i związanej z edukacją. Z kolei organizacje specjalizujące się w pomocy społecznej stanowiły w 2021 roku 7% całego sektora NGO, a ekologią i ochroną środowiska (w tym zwierzętami) zajmuje się jedynie 4% wszystkich NGO.

Przytoczone powyżej dane warto zestawić z kolejnymi. Mianowicie przez ostatnie 10 lat nie zmienił się procent Polek i Polaków, którzy nie mają żadnego kontaktu z organizacjami pozarządowymi i ich działaniami – jest to wciąż około 40%. Nazwałyśmy to zjawisko „szklanym sufitem” kontaktu z organizacjami, gdyż wydaje się, że dla tej części polskiego społeczeństwa istnieje niewidzialna bariera, która oddziela ich od organizacji lub uniemożliwia dostrzeżenie ich działań. Brak kontaktu z organizacjami pozarządowymi częściej deklarują osoby z niższym wykształceniem (podstawowym lub zawodowym), mieszkające na wsi, nieaktywne zawodowo oraz o niższych dochodach (do 2 tys. zł miesięcznie).

Trudno powiedzieć, czy faktycznie 40% polskiego społeczeństwa nie zetknęło się z żadnymi działaniami lub przekazami dotyczącymi działań NGO, czy też osoby te stykają się z działaniami organizacji, ale nie są tego świadome. Można przypuszczać, że część społeczeństwa korzysta z oferty sportowej czy kulturalnej, którą zapewniają organizacje, lecz niekoniecznie jest świadoma, kto ją organizuje. Świadczy to również o problemie z komunikowaniem i świadomym promowaniem swoich działań przez same organizacje.

37% Polek i Polaków uważa, że w organizacjach dochodzi często do nadużyć i prywaty. W ciągu ostatnich 20 lat odsetek osób, które zgadzają się z takim stwierdzeniem spadł o 26 punktów procentowych. Ponadto, organizacje społeczne częściej postrzegane są jako uczciwe i przejrzyste.

Mimo tego dla wielu badanych sposób ich finansowania i rozliczania jest niejasny. Z przeprowadzonych wywiadów wynika, że największe wątpliwości budzi sposób wydatkowania pieniędzy przez organizacje i to, jaka część z nich trafia do potrzebujących, a jaka zasila samą organizację. Według polskiego społeczeństwa głównym źródłem przychodów organizacji są właśnie zbiórki publiczne i darowizny od osób prywatnych, podczas gdy w rzeczywistości w 2021 roku stanowiły one 7% wartości budżetu całego sektora pozarządowego. Najbardziej powszechnymi źródłami finansowania działań NGO w Polsce są z kolei granty oraz dotacje ze środków publicznych – samorządowych, rządowych i europejskich.

Kolejną kwestią, która stanowi w oczach Polek i Polaków pole do nadużyć jest ich upolitycznienie. Polskie społeczeństwo oczekuje od NGO niezależności od rządu, gdyż jest to najczęściej spontanicznie wymieniane skojarzenie, jakie Polki i Polacy mają z organizacjami (wynikające zapewne z samej nazwy „poza-rządowe”). Ponadto, 53% społeczeństwa uważa, że organizacje są z reguły niezależne od rządu, a niemal tyle samo sądzi, że pełnią one ważną funkcję, patrząc władzy na ręce. Badani podkreślali, że organizacje, które są związane z partią polityczną, władzą czy politykami nie budzą ich zaufania. Pojawiły się nawet głosy wskazujące, że finansowanie działań organizacji z publicznych pieniędzy budzi podejrzliwość i skojarzenia z nepotyzmem.

Połowa Polek i Polaków deklaruje, że w ciągu ostatniego roku wsparła finansowo organizacje pozarządowe, lecz najbardziej pożądane przez same NGO wsparcie, czyli regularne, comiesięczne wpłaty, deklaruje jedynie 4% osób. Na formę regularnego wsparcia decydują się osoby, które są dobrze usytuowane – o najwyższych dochodach, z miast powyżej 100 tys. mieszkańców i mieszkanek oraz z jednoosobowych gospodarstw domowych.

Dane te mogą być impulsem do refleksji nad skutecznością fundraisingu w organizacjach. Z jednej bowiem strony, Polki i Polacy najczęściej stykają się z organizacjami właśnie poprzez zbiórki pieniędzy. Z drugiej zaś widać, że nie przekłada się to na pozyskiwanie regularnych darczyńców, a także świadomość społeczną na temat funkcjonowanie NGO i efektów ich działań. Pieniądze są pewnym motywem przewodnim w kontaktach NGO z polskim społeczeństwem, a brakuje narracji o tym, jak są wydatkowane i jaką zmianę w świecie mogą dzięki finansowaniu zrobić organizacje.

Jeśli chcesz poznać więcej danych o tym, jak Polki i Polacy postrzegają NGO to koniecznie przeczytaj nasz nowy raport Ufamy, ale… Polki i Polacy o organizacjach pozarządowych. Raport z badań 2023.

Co więcej, w ramach cyklu „Pod lupą ngo.pl. Lek na całe zło. Wizerunek NGO” będziemy zapraszać różnych gości i gościnie do dzielenia się refleksjami na temat wizerunku NGO i interpretowania wyników badań. Wszystkie materiały będziemy publikować w czerwcu w ngo.pl, więc zostań z nami przy ciekawej lekturze.

Pod lupą ngo.pl: Jak osiągnąć dziś zmianę? O rzecznictwie NGO

Pod lupą ngo.pl: Czy tu zaszła zmiana? Sektor społeczny w XXI wieku

Pod lupą ngo.pl: Jacy jesteśmy? Kondycja III sektora

Pod lupą ngo.pl: Postfilantropia? Jak pomagamy w XXI wieku

Pod lupą ngo.pl: Wieś, obywatele, działanie

Pod lupą ngo.pl: Rok w pandemii

Pod lupą ngo.pl: Jak Polki i Polacy widzą organizacje społeczne?

Pod lupą ngo.pl: Praca wzbogaca? O pracy w NGO

Pod lupą ngo.pl: Organizacje wobec pandemii

Pod lupą ngo.pl: Style zarządzania