Publicystyka - ngo.pl

Organizacja wypoczynku w Polsce regulowana jest zasadniczo przez dwa akty prawne: ustawę o systemie oświaty oraz rozporządzenie wykonawcze w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży. W związku z wystąpieniem epidemii Ministerstwo Edukacji Narodowej nie zmieniło wyżej wymienionych przepisów. Jednak wypoczynek w 2020 r. będzie całkowicie inny niż te znane nam z lat wcześniejszych. Wynika to z faktu zaleceń, które zostały wskazane w dokumencie opracowanym wspólnie przez MEN, Ministerstwo Zdrowia i Główny Inspektorat Sanitarny. Wskazania te mają charakter jednorazowy, czego dowodem jest brak zmian w prawie oświatowym. Część z opisywanych zaleceń została opisana w sposób jasny i przejrzysty.

zobacz na stronach MEN: Bezpieczny wypoczynek - wytyczne MEN, GIS i MZ dla organizatorów wypoczynku dzieci i młodzieży w 2020 roku.

Należy zaznaczyć na wstępie, że „wytyczne i zalecenia” nie są znane polskiemu porządkowi konstytucyjnemu. Źródłami obowiązującego prawa Rzeczpospolitej Polskiej są: konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy między narodowe i rozporządzenia. Niemniej jednak ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wprowadza obowiązek stosowania się do zaleceń i wytycznych organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej (art. 17. ust. 8). Zatem mamy tu sytuację zobligowania obywatela do stosowania „zaleceń” i „wytycznych”, które nie są wydawane w znanej nam postaci przepisów powszechnie obowiązującego prawa, decyzji organów administracji publicznej lub orzeczeń sądowych. Jednocześnie ustawodawca nie określił sankcji za niestosowanie się do zaleceń i wytycznych. Nie można jednak wykluczyć, że właściwy inspektor sanitarny nałożył by karę administracyjną, której niezasadność obywatel musiałby wykazać w sądzie.

W niniejszym artykule opiszemy te zagadnienia „wytycznych”, które wymagają interpretacji, a także pociągają za sobą konsekwencje organizacyjne i/lub finansowe. Zwrócimy także uwagę na te elementy, które stanowią problematyczną nowość względem dotychczasowych regulacji.

Wśród wytycznych dot. zapewnienia bezpieczeństwa uczestnikom przebywającym na wypoczynku wskazana została konieczność poinformowania uczestnika o zasadach higieny i środkach bezpieczeństwa. Wynika z tego, że organizator wypoczynku musi dołączyć do umowy zawieranej z opiekunem prawnym uczestnika załącznik np. w formie regulaminu, określającego wytyczne bezpieczeństwa podczas trwania wypoczynku.

Rekomendujemy tu, aby opiekun prawny podpisał, że zapoznał się, a także uczestnika, z niniejszym regulaminem. Dodatkowo opiekun prawny będzie zobowiązany dołączyć pisemne oświadczenie o stanie zdrowia dziecka oraz o tym, że dziecko nie przebywało z osobą objętą kwarantanną w okresie 14 dni przed rozpoczęciem wypoczynku.

W praktyce, celem usprawnienia kwestii formalnych i krótkiego czasu pozostałego do rozpoczęcia wypoczynku, proponujemy, aby takie oświadczenia przygotował organizator.

Rodzic lub opiekun prawny jest zobowiązany zaopatrzyć dziecko w indywidualne osłony nosa i ust. Naszym zdaniem organizator powinien, dodatkowo w regulaminie, poinformować o ilości i ewentualnie rodzaju osłon, tak, aby wystarczyły na cały pobyt dziecka. Takie rozwiązanie pozwoli na uniknięcie dodatkowych kosztów związanych z przeniesieniem tego obowiązku z rodziców na organizatorów.

Niezależnie od tego w zaleceniach MEN czytamy, że organizator ma również zapewnić indywidualne środki ochrony osobistej, jeżeli rodzice tego nie zapewnili. Dlatego też organizator powinien posiadać pewien zapas indywidualnych osłon nosa i ust na wypadek nieprzewidzianych sytuacji. Niezależnie od tego ma zaopatrzyć kadrę w w/w środki ochrony.

Istotną zmianą względem lat ubiegłych jest konieczność odbioru dziecka z wypoczynku w ciągu 12 godzin w przypadku wystąpienia niepokojących objawów chorobowych. Punkt ten będzie w tym roku determinował konieczność lokalizacji wypoczynku w takiej odległości od zamieszkania uczestnika, która pozwoli na realizację tego warunku. Nie zaleca się, aby np. dla grupy dzieci z Rzeszowa wypoczynek był realizowany w Międzyzdrojach.

W warunkach zakwaterowania wskazano, aby w jednym pokoju lub namiocie nie kwaterować więcej niż 4 osób. Dodatkowo przyjęto warunek powierzchni pomieszczenia - 4 m. kw. na osobę. W praktyce będzie to powodowało zajęcie przez uczestników większej liczby pokoi w obiekcie względem standardowego układu miejsc noclegowych.

Obserwujemy już teraz wzrost cen usług noclegowych, wynikający z reżimu sanitarnego. Jest to efekt braku możliwości pełnego „obłożenia” obiektu, a także konieczności poniesienia dodatkowych kosztów, związanych z utrzymaniem zasad higieny na terenie obiektu. Oczywistym jest, że koszty te będą przeniesione na organizatora wypoczynku, a tym samym na klienta (rodzica).

Zwracamy również uwagę, że w tym roku turystyka ograniczy się głównie do wyjazdów krajowych. Zatem zmniejszona podaż (ilość miejsc noclegowych) w wyniku wprowadzonych ograniczeń sanitarnych rozporządzeniami COVID-owymi, przy zwiększonym popycie (liczbie chętnych) może spowodować brak możliwości zrealizowania wypoczynku w okresie wakacji (brak miejsc noclegowych).

W nowych zaleceniach znalazła się informacja, że w danym obiekcie nie mogą przebywać inne osoby, które nie są uczestnikami wypoczynku. Może to spowodować, że w przypadku małych liczebnie kolonii organizator spotka się z odmową obiektu noclegowego podyktowaną nieekonomicznością w przyjęciu takiej grupy. Np. ośrodek wypoczynkowy posiada 100 miejsc noclegowych, zaś uczestnicy kolonii zajmują mniej niż połowę obiektu, zatem w tym czasie nie będzie mógł przyjąć innej grupy, a także turystów indywidualnych. W takiej sytuacji należy się również spodziewać znacznego wzrostu ceny za tzw. osobodzień uczestnika.

Całkowicie nową jest konieczność przeprowadzenia przez organizatora wypoczynku szkolenia kadry z zakresu zachowania bezpieczeństwa w czasie epidemii przed rozpoczęciem wypoczynku. Wskazuje się tu, aby szkolenie takie prowadzili specjaliści ds. BHP. Zalecenie niestety nie podaje kto ma pokryć koszty związane z tym szkoleniem - organizator czy kadra? Niezależnie od tego mamy tu kolejny czynnik zwiększający koszty uczestnictwa.

W odniesieniu do transportu wskazane jest, aby odbywał się on w formie dojazdu własnego, czyli dowozu dzieci na kolonię/obóz przez rodziców. Ten element stanowi również zalecenie do bliskiej lokalizacji wypoczynku względem miejsca zamieszkania. W innym bowiem razie konieczność transportu dziecka (dojazd i powrót) na duże odległości narazi rodziców na dodatkowe koszty (w tym być może nocleg), co może być powodem rezygnacji części uczestników.

W przypadku transportu zorganizowanego w ramach dojazdu na wypoczynek obecnie dopuszcza się zajęcie wszystkich miejsc siedzących w autokarze, ale podróżujący muszą mieć zakryte usta i nos podczas jazdy.

Kolejną istotną zmianą jest wskazanie liczebności uczestników w grupie w innym wymiarze niż dotychczas w rozporządzeniu MEN. Może to spowodować konieczność zatrudnienia dodatkowej kadry, a tym samym kolejny wzrost kosztów uczestnictwa. Zalecenie to nie dotyczy niektórych organizacji, gdzie dopuszcza się inną (większą) liczebność w grupie, np. obozy harcerskie.

Najistotniejsze zmiany organizacyjne wystąpią w zakresie realizacji programu wypoczynku. Przepisy sanitarne wskazują ograniczenia wyjść do miejsc publicznych, zwiedzania miejsc publicznych, a także kontaktu z osobami trzecimi.

Oznacza to, że program powinien być tak skonstruowany, aby uczestnicy przebywali w miejscu wypoczynku lub jego najbliższej okolicy (np. plaża i kąpielisko). Z pragmatycznego punktu widzenia utrzymanie grupy dzieci w jednym miejscu przez 7 czy 14 dni będzie wymagało specjalnie zaplanowanej animacji czasu wolnego, która zastąpi planowane wycieczki, zwiedzanie atrakcji turystycznych itp. Będzie to stanowiło znaczne, dodatkowe obciążenie dla wychowawców, tym bardziej, że zachowanie zasad higieny uniemożliwi wprowadzenie osób trzecich (np. animatorów, instruktorów sportu, przewodników itp.).

W tym miejscu pojawia się kolejny problem dla organizatorów, którzy już podpisali umowę z opiekunem prawnym w zakresie realizacji konkretnego programu wypoczynku i mogą spotkać się z bezkosztowym rozwiązaniem umowy ze strony rodzica. Zagadnienie to dotyczy tak zwanej „niemożliwości świadczenia”, któremu m.in. poświęcimy osobny artykuł. Znajdą się w nim zalecenia dotyczące konstrukcji umów organizatora wypoczynku z rodzicem w obecnej sytuacji stanu epidemii.

W chwili publikacji artykułu Polska Izba Turystyki wystąpiła do MEN i GIS o złagodzenie zaleceń i wytycznych dot. wypoczynku w 2020 r. w związku z wejściem w życie Rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 29 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020r., poz. 964).

Agnieszka Ponikiewska, Artur Ponikiewski, Towarzystwo Turystów Przyrodników i Krajoznawców - organizacja statutowo, zajmująca się turystyką i krajoznawstwem, uczestnik konsultacji społecznych przy MR i MEN.