Publicystyka - ngo.pl

Wypowiedź pana premiera Jarosława Kaczyńskiego o kobietach, co na wyścigi z kolegami dają w szyję, a w efekcie nie mają dzieci, odbiły się szerokim echem w mediach. O oburzone komentarze pokusiły się nawet na lifestylowe konta Instagramerek, zwykle stroniące od polityki, a błyskawiczny wysyp memów przysporzył spotkaniu z wyborcami w Ełku nieoczekiwanej popularności.

Zaproponowany przez jednego z najważniejszych polskich polityków sposób ujęcia problemu nadużywania alkoholu wśród młodych kobiet był zaiste osobliwy: nie tylko retorycznie wyolbrzymiona została skala – skądinąd naprawdę niepokojącego – zjawiska^[1], ale też jakoś słabo wybrzmiała troska o same szkodzące swemu zdrowiu osoby. 

Tymczasem złe wzorce spożywania alkoholu są zagrożeniem dla wszystkich, nie tylko kobiet w wielu rozrodczym, a efekty zdrowotne uzależnienia, ale także ryzykownego picia, bynajmniej nie ograniczają się do problemów z płodnością. W skali globalnej alkohol odpowiada za 3 miliony zgonów rocznie, jest też  jednym z głównych czynników ryzyka wystąpienia 200 różnych stanów chorobowych i urazów, o skutkach społecznych i ekonomicznych nie wspominając^[2].

Fotografie z kieliszkiem w ręku zalały ścianki celebrytek i zwykłych kobiet, podczas gdy maskulinistyczne kręgi podchwyciły wątek o rzekomej męskiej odporności na uzależnienie, od którego nota bene szybko odciął się sam prezes Kaczyński. Tymczasem, choć rzeczywiście kobiety uzależniają się statystycznie szybciej, a alkohol działa na nie bardziej toksycznie, to mężczyźni en masse piją więcej i częściej, przez co w skali populacji pozostają najbardziej narażeni na negatywne skutki zaglądania do kieliszka, o czym w swoich materiałach wspomina choćby Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych^[3]. Niestety, w Polsce inicjacja alkoholowa pozostaje dominującym rytem przejścia w wiek dorosły, a samodzielny zakup drinka – symbolem dojrzałości i niezależności.

Dlatego zamiast wznosić toasty „na złość Kaczyńskiemu”, warto raczej rozliczać kolejne rządy z polityki alkoholowej, która od 2001 była zdecydowanie luzowana, skutkując wzrostem konsumpcji per capita^[4]. Podatek od małpek niewiele tu zmienia. Z analiz wynika, że najskuteczniejsze instrumenty ograniczenia konsumpcji alkoholu obejmują ograniczenie przystępności cenowej, fizycznej dostępności i akceptacji kulturowej alkoholu. 

Jak zauważył prof. Tadeusz Jędrzejczyk^[5], problemem  numer jeden jest uzależnienie państwa od dochodów z akcyzy i wszechobecna dostępność alkoholu, np. w czynnych 24/7 stacjach benzynowych. Polityka zdrowotna ograniczająca spożycie alkoholu przez ludność konkuruje również z potężnymi interesami handlowymi^[6].

Dlatego wyzwaniem, którym pilnie powinna zająć się strona publiczna jest dostępność takich form leczenia, jak również interwencji, które pomogłyby ograniczyć skalę konsumpcji alkoholu tym, którzy jeszcze się nie uzależnili. I tak, interwencje te warto różnicować ze względu na płeć, co pokazują doświadczenia krajów, w których zjawisko wzrostu picia wśród kobiet zaobserwowano wcześniej^[7]. Kobietom trudniej uzyskać pomoc, m.in. … ze względu na obowiązki opiekuńcze, jakie pełnią w rodzinach!

O zmianę polityki dostępności alkoholu i odpowiednie świadczenia w ramach publicznego systemu ochrony zdrowia warto powalczyć, ale kolejny drink z palemką wrzucony w media społecznościowe to zaiste marny protest.

Maria Libura – kierowniczka Zakładu Dydaktyki i Symulacji Medycznej Collegium Medicum Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, wiceprezeska Polskiego Towarzystwa Komunikacji Medycznej, członek Rady Ekspertów przy Rzeczniku Praw Pacjenta, ekspertka Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego ds. zdrowia, współpracowniczka Nowej Konfederacji.

^{1.     Ciabiada-Bryła B, Maniecka-Bryła I, Paciej-Gołębiowska P. Years of life lost due to alcohol-related mortality: A nationwide population study in Poland, 1999-2017. Drug Alcohol Depend. 2021 Oct 1;227:108990. doi: 10.1016/j.drugalcdep.2021.108990. Epub 2021 Aug 28. PMID: 34482047.}

^{2. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/alcohol}

^{3. https://www.parpa.pl/index.php/szkody-zdrowotne-i-uzaleznienie/kobiety-i-alkohol}

^{4.     Zatonski WA, Zatonski M, Janik-Koncewicz K, Wojtyla A. Alcohol-Related Deaths in Poland During a Period of Weakening Alcohol Control Measures. JAMA. 2021 Mar 16;325(11):1108-1109. doi: 10.1001/jama.2020.25879. PMID: 33724316; PMCID: PMC7967082.}

^{5. https://twitter.com/twjedrzejczyk/status/1589158713969217537?s=20&t=m445slc7wQ0b-5av6W4A}

^{6.     Stockwell T, Giesbrecht N, Vallance K, Wettlaufer A. Government Options to Reduce the Impact of Alcohol on Human Health: Obstacles to Effective Policy Implementation. Nutrients. 2021 Aug 19;13(8):2846. doi: 10.3390/nu13082846. PMID: 34445006; PMCID: PMC8399748.}

^{7.     McCrady BS, Epstein EE, Fokas KF. Treatment Interventions for Women With Alcohol Use Disorder. Alcohol Res. 2020 Jul 30;40(2):08. doi: 10.35946/arcr.v40.2.08. PMID: 32742894; PMCID: PMC7384374.}