Publicystyka - ngo.pl

Myślę, że z punktu widzenia działań rzeczniczych ważne jest, by dalej robić swoje i nie zniechęcać się przez bycie zaszufladkowanym, co w obliczu socjopolitycznej polaryzacji jest nieuchronne. Wiele problemów obecnych za poprzednich kadencji Parlamentu wciąż nie zniknęło, a co najwyżej zmieniło swoją postać. Z własnych działań rzeczniczych najlepiej znam przykład niesprawiedliwej i niewydolnej polityki wsparcia osób niepełnosprawnych.

Poprzednie władze nie zmierzyły się z problemem niewystarczającego i nierównego systemu zabezpieczenia opiekunów osób niepełnosprawnych, z którego wielu z nich jest wykluczonych. Nowy rząd nie okazał się bardziej aktywny w naprawianiu systemu świadczeń dla opiekunów. Trzeba więc dalej upominać się o tę grupę.

Przykładowo, trzeba krytykować rząd za brak działań naprawczych w obszarze rażąco niesprawiedliwych zasad wsparcia finansowego opiekunów i realizacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie. Jednocześnie warto doceniać pewne pozytywne działania w sferze polityki wobec niepełnosprawności, na przykład w ramach programu „Za życiem” czy „Dostępność+”. Ta umiejętność krytykowania na zmianę z chwaleniem, nie tylko buduje klimat merytorycznej i nietendencyjnej debaty, ale może także częściowo chronić przed zarzutem bycia stronniczym, uprzedzonym, wspierającym tylko jedną z politycznych sił.

Powinniśmy umieć formułować zarówno zarzuty, jak i pochwały wobec władzy (jeśli faktycznie pojawiają się ku temu przesłanki), w ten sam sposób starając się spoglądać na dokonania obecnej opozycji – te aktualne oraz te z czasów, gdy jej część sprawowała rządy.

Niestety, debata w warunkach duopolu często prowadzi do eksponowania, a nieraz wyolbrzymiania osiągnięć jednej strony politycznego sporu przy jednoczesnym przemilczeniu lub negowaniu zasług drugiej.

Nie powinniśmy także postrzegać swojej roli wyłącznie w odniesieniu do istniejącego duopolu. Istnieje wiele niezależnych politycznych, społecznych, obywatelskich inicjatyw, które nie mieszczą się w tym podziale. Warto, byśmy – prowadząc działania rzecznicze – umieli je dostrzec i do nich się odnosić, nawet jeśli debata publiczna wypiera je na margines publicznej uwagi.

Ważny jest także język. Nie należy posługiwać się językiem nacechowanym negatywnie, który podpowiadają nam media. Zalecałbym też unikanie nadużywania terminologii odwołującej się do partii, a – zamiast tego – częstsze odnoszenie się do poszczególnych instytucji. Przykładowo, zamiast mówić, że „PiS nie realizuje wyroku TK w sprawie opiekunów”, lepiej powiedzieć, że „państwo lub rząd nie zrealizowało tego wyroku”.

Istotne, by język odsyłał do poczucia troski i odpowiedzialności za państwo i jego instytucje oraz powinności wobec obywateli. Warto także w swoich działaniach rzeczniczych odwoływać się do języka i wrażliwości osób, które na osi konfliktu socjo-politycznego sytuują się gdzieś indziej niż my.

W sferze wsparcia opiekunów działania obecnej władzy przyniosły ogromny zawód. Wydaje się jednocześnie, że kwestia ta może poruszyć także pewną część elektoratu partii rządzącej. Jeśli jednak będziemy krytykę formułowali zbyt ostro i całościowo, część tych osób może przejść na pozycje obronne, bez głębszego pochylenia się nad treścią naszych zarzutów. Trzeba tu szukać punktów porozumienia oraz budować jasny przekaz, że chodzi nam o sprawę, a nie o walkę z taką czy inną siłą polityczną.

Rafał Bakalarczyk – doktor nauk o polityce publicznej, działacz społeczny i publicysta. Współredaktor naczelny czasopisma „Polityka senioralna” i członek komisji ekspertów do spraw osób starszych przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Zajmuje się różnymi aspektami polityki senioralnej, zwłaszcza wsparciem w zakresie opieki i wykluczeniem społecznym. Członek Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego.