Publicystyka - ngo.pl

W coraz większym stopniu przedstawiciele organizacji pozarządowych i instytucji finansujących projekty w obszarze pożytku publicznego mają świadomość wpływu aktywności społeczników na rozwiązywanie problemów społeczno-gospodarczych. Z roku na rok zwiększa się rola organizacji społecznych w tworzeniu oraz realizacji strategii lokalnych i regionalnych oraz programów, w tym dotyczących współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych.

Aby wdrażać strategie i jednocześnie wykazywać wpływ organizacji społecznych na otoczenie, realizacja przez nie zadań publicznych skupiona powinna być na efektach.

Efekty są wynikiem zaplanowanych do realizacji działań w projektach. Zakładana zmiana dotyczy docelowo zawsze ludzi, ich rozwoju osobistego, zawodowego, relacji w rodzinie, społeczności itd., nawet jeśli są to inwestycje – docelowo bowiem pozwolą lepiej funkcjonować określonym grupom osób. Coraz większą rolę rezultatów (jako kategorii efektów) w konkursach o dotacje zakładają instytucje finansujące. Szczególną rolę nadano efektom w ramach projektów dofinansowywanych w konkursach ofert na realizację zadań publicznych, co znalazło odzwierciedlenie w obecnie obowiązujących wzorach dokumentów w jednostkach samorządu terytorialnego.

Zmiana podejścia związanego z realizacją projektów dofinansowanych ze środków publicznych była postulowana przez środowisko pełnomocników ds. organizacji pozarządowych i samych organizacji społecznych od lat. Ma ona na celu przejście od nastawienia na wydatkowanie środków przy realizacji projektów, do skupienia na zmianie społecznej, w praktyce na rezultatach. Coraz częściej mówi się, że w większym stopniu weryfikowane i oceniane powinny być rezultaty danego zadania oraz wpływ jego realizacji na odbiorców, a mniej istotne winny być finansowe aspekty, wymagane przez funkcjonujące regulacje.

Choć obecnie obowiązuje podejście dualne, bazujące zarówno na rezultatach jak i wydatkach, należy mieć na uwadze postępujące zmiany w tym zakresie. Docelowo, najprawdopodobniej jednostki samorządu terytorialnego będą kontraktowały konkretne rezultaty lub produkty, za określoną kwotę. Zmniejszenie nacisku na to, w jaki sposób ów rezultat lub produkt zostanie osiągnięty przez organizację i jakiego rodzaju koszty zostaną ostatecznie poniesione wiąże się z założeniem, że np. ewentualne oszczędności mogą być przeznaczane przez organizację pozarządową na cele statutowe. Wydatki będą akceptowane po osiągnięciu założonych rezultatów (z możliwością ich etapowania lub zaliczki po podpisaniu umowy), a nie na podstawie ponoszonych kosztów.

Zmiany mają skupić uwagę decydentów i realizatorów na podnoszeniu jakości życia mieszkańców oraz na rozwiązywaniu problemów zdiagnozowanych w strategiach i programach branżowych. To z kolei ma pozwolić na polepszenie komfortu naszego życia.

Ewa Gałka – współzałożycielka oraz Prezeska Zarządu stowarzyszenia Centrum PISOP. Ekspertka w zakresie aktywności obywatelskiej, zarządzania organizacją pozarządową, współpracy międzysektorowej, społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz funduszy na działalność społeczną. Członkini Sieci ds. Partnerstw przy Komisji Europejskiej, Komitetu Monitorującego Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny, Poznańskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego.

Zachęcamy do zapoznania się z opracowaniem pn. Mechanizm definiowania efektów (produktów, rezultatów i zmiany społecznej) w projektach w obszarze pożytku publicznego i ich pomiaru (źródeł monitoringu) dla przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego oraz Katalogiem rezultatów i produktów i narzędziami monitorowania rezultatów dostępnych na https://pisop.org.pl/bank-rozwiazan.

Artykuł jest częścią projektu pn. Bank Rozwiązań (BaR) realizowanego przez Stowarzyszenie Centrum PISOP w ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030. Głównym celem projektu jest stworzenie narzędzi, które usprawnią funkcjonowanie sektora pozarządowego, w tym we współpracy z jednostkami samorządowymi i przedsiębiorstwami.