Trzy lata wojny w Ukrainie – rosnąca niechęć, przez którą cierpią dzieci
Równo trzy lata temu rzeczywistość milionów osób w Ukrainie zmieniła się bezpowrotnie – wojska rosyjskie wkroczyły na jej terytorium, rozpoczynając pełnoskalową inwazję. Końca wojny nie widać, a problemów przybywa – wśród nich rosnąca niechęć do uchodźców ukraińskich przebywających w Polsce oraz ofiary konfliktu liczone w milionach.
W tym wszystkim łatwo zapomnieć o dzieciach, będących milczącymi, najbardziej bezbronnymi ofiarami wojny. SOS Wioski Dziecięce podsumowują działania pomocowe dla ukraińskich dzieci i ich opiekunów i zapowiadają dalsze działania[1].
Dla podopiecznych SOS Wiosek Dziecięcych w Ukrainie (dalej SOS Ukraina) wybuch wojny był podwójnym ciosem – dzieci przebywające w opiece zastępczej, pozbawione opieki biologicznych rodziców i nierzadko obarczone wieloma problemami neurorozwojowymi, musiały nagle zmierzyć się z doświadczeniem wojny i ewakuacji. Od tych wydarzeń minęły trzy lata, a wojna trwa nadal. W tym czasie część dzieci, które przebywały w Programach SOS w Polsce wróciła do Ukrainy, część podjęła decyzje o wyjeździe do innych krajów, niemniej 98 osób, w tym 74 dzieci (stan na grudzień 2024 r.) przebywa nadal w Wioskach SOS w Biłgoraju, Karlinie, Kraśniku, Siedlcach oraz Domu dla Dzieci w Lublinie.
Po udanej ewakuacji ukraińskich dzieci[2], stowarzyszenie rozpoczęło działania i projekty nakierowane na wsparcie ukraińskich rodzin i dzieci przebywających w Polsce. Począwszy od flagowego projektu, stworzenia sieci Centrów Specjalistycznych SOS, oferujących profesjonalne wsparcie terapeutyczne dla ukraińskich dzieci z trudnościami neurorozwojowymi, poprzez wsparcie materialne, psychologiczne, medyczne i prawne – SOS Wioski Dziecięce dotarły z pomocą do ponad 6,5 tys. ukraińskich dzieci i opiekunów. Dzisiaj projekty pomocowe SOS koncentrują się przede wszystkim w obszarze zdrowia psychicznego i psychospołecznego.
Trzy lata pomocy – dlaczego dalej powinniśmy ją nieść?
Po trzech latach konfliktu w polskim społeczeństwie widać zmęczenie wojną, przeradzające się w niebezpieczne zjawisko – badania potwierdzają rosnącą niechęć Polaków do osób pochodzenia ukraińskiego żyjących w naszym kraju[3]. Wśród wielu skumulowanych powodów takiej sytuacji, jeden jest często niezauważany – antyukraińskie nastroje działają na korzyść Rosji.
Temat obecności ukraińskich uchodźców w Polsce budzi coraz więcej emocji. Brak perspektyw na pozytywne rozwiązanie konfliktu i wychłodzenie początkowej chęci pomocy sprawiają, że odbiór ukraińskich uchodźców w polskim społeczeństwie pogarsza się
– opowiada Tomasz Wodzyński, Dyrektor Działu Współpracy Międzynarodowej w Stowarzyszeniu SOS Wioski Dziecięce w Polsce.
Niezależnie od przyczyn, największymi, bezbronnymi ofiarami są tutaj ukraińskie dzieci.
„Rosnąca niechęć nie pozostaje bez wpływu na to, jak ukraińskie dzieci funkcjonują w szkołach, w relacjach rówieśniczych. Mimo naszych starań i wspierania procesu integracji, wciąż dla wielu dzieci jest ona wyzwaniem. Także dla tych, które biegle posługują się językiem polskim. Dzieci tęsknią za domem, swoimi kolegami, rzeczywistością, która do lutego 2022 roku była im znana i bezpieczna. Należy pamiętać o tym, z jak wieloma trudnymi emocjami muszą sobie one radzić na co dzień”– wyjaśnia Tomasz Wodzyński.
Dobra, przemyślana pomoc, czyli jaka? Podsumowanie działań ukraińskich SOS Wiosek Dziecięcych
Od 24 lutego 2022 roku, SOS Wioski Dziecięce zainicjowały i przeprowadziły liczne działania pomocowe, których celem było wsparcie ukraińskich dzieci i rodzin w nowej, trudnej rzeczywistości.
„W pierwszej kolejności konieczne było zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom z SOS Ukraina. Poza relokacją do SOS Wiosek Dziecięcych, w których wiele z nich przebywa do dziś, rozszerzyliśmy program o stworzenie Domu dla dzieci i rodzin z ukraińskiej pieczy zastępczej w Lublinie. W dalszej kolejności niezbędna okazała się bezpośrednia pomoc materialna w formie dystrybucji bonów Sodexo dla potrzebujących rodzin. Dopiero po zapewnieniu tych dwóch potrzeb – dachu nad głową oraz środków do życia – mogliśmy rozpocząć rozwijany od połowy 2022 roku projekt – sieć Centrów Specjalistycznych SOS. Jesteśmy również w stałym kontakcie z SOS Ukraina i wspólnie ustalamy, jaka pomoc jest najbardziej potrzebna w danym momencie” – wymienia Tomasz Wodzyński.
Centra Specjalistyczne SOS to projekt, który powstał już w 2019 r. w Programie SOS Wiosek Dziecięcych Kraśnik jako odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie na pomoc specjalistyczną wśród dzieci przebywających w opiece zastępczej. Gdy w 2022 r. do Polski przyjechali podopieczni SOS Ukraina, szybko okazało się, że Centra SOS są miejscami, które mogą zapewnić im długoterminową, niezbędną opiekę specjalistyczną „od ręki”. Dziś w całej Polsce funkcjonuje 5 takich miejsc: na terenie Programów SOS w Kraśniku, Biłgoraju i Siedlcach, a także stworzone specjalnie z myślą o ukraińskich beneficjentach Centra w Krakowie i podwarszawskich Laskach.
Beneficjentami centrów są dzieci z rodzin ukraińskich, które opuściły swój kraj w wyniku agresji rosyjskiej, dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi, dzieci z niepełnosprawnością, jak również polskie dzieci wychowujące się w rodzinach zastępczych wraz z opiekunami. Liczba beneficjentów Centrów Specjalistycznych SOS w Krakowie i Laskach w roku 2024 wyniosła 396 osób, w tym 216 dzieci. W 2024 r. w obu centrach – w Krakowie i podwarszawskich Laskach – przeprowadzono prawie 7400 sesji terapeutycznych.
Kolejnym programem pomocowym, rozszerzającym wsparcie specjalistyczne podopiecznych, jest Program Medyczny SOS. Polega on na finansowaniu odpłatnych – poza systemem NFZ – usług medycznych z zakresu podstawowej opieki medycznej oraz wizyt i konsultacji specjalistycznych w obszarze zdrowia. W 2024 roku przeprowadzono drugą edycję programu, rozszerzoną o komponent edukacyjny, obejmujący m.in. opłacenie asystenta międzykulturowego oraz kursów języka polskiego dla dzieci. Ma to na celu ułatwienie integracji kulturowej dzieci ukraińskich w Polsce. Łącznie druga edycja Programu Medycznego objęła 355 osób, w tym 345 dzieci.
Dodatkowo, stowarzyszenie wspiera dzieci i młodzież w radzeniu sobie z nową rzeczywistością, a także zorganizowało 7 turnusów terapeutyczno-wypoczynkowych we współpracy ze stowarzyszeniem Folkowisko. Brały w nich udział dzieci i ich opiekunowie, którzy przyjechali bezpośrednio z Ukrainy – w szczególności dzieci, które straciły ojca na froncie w wyniku działań zbrojnych. Łącznie w turnusach wzięło udział 312 uczestników, w tym 126 dorosłych, głównie kobiet – mam i babć oraz 186 dzieci i młodzieży.
„Dlaczego uważamy, że cały czas warto pomagać? Bo dzieci są najbardziej bezbronnymi ofiarami wojny. Wiele z nich doświadczyło traumy, straciło bliskich lub domy. Zapewnienie im pomocy psychologicznej i medycznej to kwestia podstawowej ludzkiej solidarności i empatii” – podsumowuje Tomasz Wodzyński.
Jak pomóc?
Aby przyłączyć się do wspólnej pomocy wejdź na stronę https://www.siepomaga.pl/sos-dla-dzieci-ukrainy i wesprzyj stowarzyszenie dowolną darowizną.
Możesz również wesprzeć działalność SOS Wiosek Dziecięcych, przekazując 1,5% procent podatku – aby to zrobić, należy wpisać nr KRS 0000 056901 w odpowiednią rubrykę formularza PIT. Deklarację podatkową można złożyć do 30 kwietnia 2025 r. – po tym terminie podatnik traci możliwość przekazania 1,5% podatku.
[1] https://www.wsj.com/world/one-million-are-now-dead-or-injured-in-the-russia-ukraine-war-b09d04e5
[2] Ewakuowano dzieci z Kijowa, 03.03.2023 r. http://media.wioskisos.org/179968-ewakuowano-dzieci-z-kijowa
Źródło: Stowarzyszenie "SOS Wioski Dziecięce w Polsce"
