Publicystyka - ngo.pl

A gdyby tak wybory na najważniejsze funkcje urzędnicze odbywały się zawsze transparentnie i zmierzały do wyłonienia najlepszych kandydatów? Nie najlepszych dla partii, ale z właśnie z punktu widzenia zasad obiektywizmu i niezależności. Wydaje się to mrzonką, ale organizacje społeczne już nieraz udowodniły, że potrafią postawić na swoim.

Organizacje myślą kategoriami systemowymi. Na bieżąco uzupełniają wykonywanie zadań przez państwo, proponują długotrwałe i stabilne rozwiązania i monitorują, czy i jak zostają one wdrażane. Wykazują przy tym ogromną dozę cierpliwości i konsekwencji.

Trzeba się tymi cechami wykazywać chociażby po to, by uświadamiać polityków, że świat nie kończy się na tym co jest, według nich, najlepsze dla własnego obozu politycznego. Dlatego organizacje poświęcają tak wiele energii na dyskusje i propozycje zmian w zakresie sposobu wyboru na najwyższe urzędy w państwie. Nie ograniczają się jednak wyłącznie do działań na rzecz równych, uczciwych i powszechnych wyborów. Równie duże znaczenie ma dla nich przejrzystość wyborów dokonywanych przy udziale Sejmu, Senatu czy innych organów państwa.

Zespół Ekspertów Prawnych działający przy Fundacji im. Stefana Batorego zaproponował w projektach ustaw dotyczących Trybunału Konstytucyjnego nowy sposób wyboru sędziów zasiadających w tej instytucji. Zgłoszeń kandydatów mieliby dokonywać nie tylko politycy – a również np. akademicy, czy samorządy prawnicze. Kandydaci nie mogliby bezpośrednio przesiadać się z ław politycznych na krzesła za sędziowskim stołem.

Co jeszcze ważniejsze w propozycjach organizacji to, że cała procedura wyboru ma odbywać się przejrzyście, uwzględniając również publiczne wysłuchanie kandydatów na sędziów. Podobne rozwiązania udało się „przepchnąć” organizacjom chociażby przy okazji wyborów nowego Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych przed kilkoma miesiącami.

Nie bez powodu używam słowa „przepchnąć”, bo podobne rozwiązania nie stały się standardem. W zasadzie tylko Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar stara się systemowo podchodzić do wyborów na różne stanowiska – np. dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, Prokuratora Krajowego, czy kandydatów na sędziów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Teraz Fundacja Odpowiedzialna Polityka koordynuje wysiłek wielu organizacji, by podobne mechanizmy towarzyszyły wyborom nowego szefa Krajowego Biura Wyborczego. To niezwykle ważna funkcja, która nabiera szczególnego znaczenia w okolicznościach coraz bardziej ograniczonego zaufania do instytucji państwa i procesach wyborczych.

Organizacje proponują, by w minimalnym scenariuszu zostało przeprowadzone wysłuchanie publiczne, a w przypadku gdyby inicjatywa spotkała się z życzliwym przyjęciem wszystkich uczestników tego procesu, przeprowadzono otwarty konkurs.

Tyle tylko, że coś, co organizacje po raz kolejny proponują, powinno być trwałym i powszechnym standardem.

Krzysztof Izdebski – członek zarządu Fundacji im. Stefana Batorego. Członek Rady Programowej Archiwum Osiatyńskiego. Stypendysta Marshall Memorial, Marcin Król i Recharge Advocacy Rights in Europe. Jest prawnikiem, absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego i specjalizuje się w dostępie do informacji publicznej, ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego oraz wpływie technologii na demokrację. Posiada szerokie doświadczenie w budowaniu relacji pomiędzy administracją publiczną a obywatelami. Jest autorem publikacji z zakresu przejrzystości, technologii, administracji publicznej, korupcji oraz partycypacji społecznej.