Publicystyka - ngo.pl

Wiedząc, jak ważnym źródłem informacji dla przedstawicieli organizacji pozarządowych jest portal NGO.pl, chcielibyśmy skorzystać z jego gościnnych łamów i dzielić się z Wami naszymi przemyśleniami, zależy nam bowiem na dobrym kontakcie z całym sektorem.

Kiedy w grudniu 2023 roku rozpoczęliśmy pracę, zastaliśmy sytuację, która w najłagodniejszych słowach wymagała co najmniej głębokiej analizy i poważnych korekt. Nietransparentne decyzje, brak kontroli nad wykonaniem umów dotacyjnych, ręczne sterowanie konkursami grantowymi – tak w skrócie można opisać działania naszych poprzedników. Wiedzieliśmy już po pierwszych dniach, że bez gruntownego uporządkowania tej sytuacji nie będziemy mogli skupić się na rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Przeprowadzenie szeroko zakrojonych działań kontrolnych i naprawczych było  nieuniknione. Każdy krok wymagał determinacji i odpowiedzialności za podejmowane decyzje.

Od początku wiedzieliśmy, że prawdopodobnie największym wyzwaniem będzie uzdrowienie sytuacji w Narodowym Instytucie Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.

W pierwszej kolejności powołaliśmy nową radę NIW-CRSO z przewagą strony społecznej. Zrobiliśmy coś, co wcześniej nikomu nie przyszło do głowy - pani minister Buczyńska oddała organizacjom pozarządowym jedno ze „swoich” miejsc w radzie. Dzięki temu po raz pierwszy w historii to właśnie przedstawiciele NGO mają w niej większość, a żadna ważna decyzja nie jest podejmowana bez Waszego udziału i zgody.

Z początkiem lutego minister Agnieszka Buczyńska wszczęła kontrolę dotyczącą przeprowadzania i prawidłowości stosowania procedur konkursowych ostatniej edycji Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich PROO na lata 2018-2030. Równolegle trwała kontrola NIK. O stwierdzonych nieprawidłowościach napisano już wiele, toteż skupię się na zmianach w Instytucie. Rozpoczęliśmy od zapowiedzi przeprowadzenia transparentnego konkursu na dyrektora NIW – CRSO. Warto zaznaczyć, że ustawa nie wymaga przeprowadzenia konkursu – w końcu były dyrektor Wojciech Kaczmarczyk swoją nominację otrzymał bez żadnego konkursu. Jako wieloletnia działaczka sektora Minister Buczyńska postanowiła oddać aktywną rolę organizacjom pozarządowym i dlatego Departament Społeczeństwa Obywatelskiego zorganizował otwarty, transparentny i partycypacyjny konkurs. Kandydatki i kandydaci wykonali test wiedzy, odpowiadali na pytania problemowe po polsku i po angielsku, poddali się ocenie kompetencji menedżerskich. Ostatecznie do finału zakwalifikowało się czworo wybitnych przedstawicieli  środowiska NGP, a o ostatecznym wyborze zadecydowało wysłuchanie publiczne, w którym organizacje pozarządowe zgłosiły, także podczas transmisji online, łącznie około 50 pytań. Cały konkurs relacjonowaliśmy skrupulatnie na stronie pożytek.gov.pl

Z finałowej czwórki wybrano nie tylko nowego dyrektora NIW, ale i jego zastępczynię: pan Michał Braun otrzymał nominację na dyrektora instytutu, a pani Adela Gąsiorowska na jego zastępczynię. Drugim wicedyrektorem jest od marca 2024 r. pan Andrzej Rybus - Tołłoczko

Nowa dyrekcja NIW-CRSO wprowadziła niezbędne zmiany w konkursach grantowych, zgodnie z postulantami NGO i ogłosiła nowy nabór na ekspertów oceniających projekty. NIW wyłoni także w przejrzystej procedurze ekspertów, którzy będą oceniać wnioski zgodnie z najwyższymi standardami bezstronności i fachowości. Dzięki temu będziemy mieli pewność, że projekty będą oceniane według merytorycznych kryteriów, a dotacje będą rozdzielane według sprawiedliwego, a nie partyjnego klucza. Do udziału w naborze zaprosiliśmy także „zielone” NGO, nie mamy bowiem wątpliwości, że kwestie adaptacji klimatycznej i transformacji energetycznej dotyczą nas wszystkich i będą, jeśli już nie są, jednym z najważniejszych wyzwań współczesności.

Co niezwykle cieszy, duże zainteresowanie wywołał przeprowadzony właśnie nabór kandydatów reprezentujących stronę społeczną w Radzie Działalności Pożytku Publicznego ósmej kadencji. Zgłosiło się do niego ponad 50 kandydatek i  kandydatów, co wyraźnie pokazuje, że wśród społeczników rośnie zaufanie do strony rządowej.

Jednym z przyjętych przez nas celów na pierwsze miesiące działań było wprowadzenie partnerskich zasad współpracy pomiędzy administracją publiczną a sektorem pozarządowym, a także stworzenie platformy do wymiany doświadczeń i wspólnego działania na rzecz budowy silnego społeczeństwa obywatelskiego. Mamy świadomość, że sektor potrzebuje zmian. Chcemy, aby wszelkie decyzje czy reformy były przeprowadzane z czynnym udziałem przedstawicieli NGO.

Właśnie dlatego minister Agnieszka Buczyńska powołała trzy tematyczne grupy robocze, które zajmują się pracą nad usprawnieniami prawnymi, rozwijaniem dialogu społecznego i partycypacji oraz aktywizmu i wolontariatu.

Do współpracy zgłosiło się wielu doświadczonych ekspertów – społeczników, samorządowców, aktywistów i naukowców. Minister ds. Społeczeństwa Obywatelskiego i podległy urzędowi  departament w KPRM nie ingeruje w pracę grup, zapewnia jedynie wsparcie administracyjne.

Bierzemy także udział w pracach nad ustawą o ochronie ludności. W obliczu licznych kryzysów, takich jak pandemia, katastrofy, kwestia zmian klimatu, wojna tuż za wschodnią granicą Unii Europejskiej rola społeczeństwa obywatelskiego jako czynnika odporności społecznej nie podlega dyskusji. Mamy świadomość jak ważną rolę w przypadku ewentualnego zagrożenia mogą pełnić m.in. organizacje harcerskie, skautowe, survivalowe czy Ochotnicze Straże Pożarne. Jesteśmy przekonani, że uwzględnienie NGO wśród podmiotów działających w systemie ochrony ludności jest absolutnym priorytetem. Naszą propozycję do ustawy jest także stworzenie osobnego funduszu, zgodnie z którym 1,5% środków z kwoty przeznaczonej corocznie na finansowanie zadań dotyczących ochrony ludności byłoby przeznaczonych na wsparcie działalności organizacji pożytku publicznego w tym zakresie. Trwają prace międzyresortowe nad ostatecznym kształtem ustawy. Z naszej strony robimy wszystko, aby udział NGO-sów był w niej jak największy.

Od kilku miesięcy przygotowujemy się do prezydencji Polski w Radzie UE. Wspólnie z pełnomocniczką ds. przygotowania i sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską przewodnictwa w Radzie UE, Minister Magdaleną Sobkowiak-Czarnecką, powołujemy Radę NGO ds. Prezydencji. Dosłownie kilka dni temu zakończył się nabór kandydatów. Zgłosiło się ponad dwieście NGO, z których wybierzemy dwadzieścia. Tylko wspólnie możemy w pełni wykorzystać ten cenny czas, jakim jest polska prezydencja.

Odzyskujemy kontakt ze społeczeństwem – bierzemy udział w okrągłych stołach NGO i odpowiadamy na zaproszenia federacji NGO. Wznowiliśmy Akademię NIW, w tym roku jego przedstawiciele pojawili się także na festiwalu Pol’ and Rock – tak bardzo kojarzącym się masowym wolontariatem i aktywnością obywatelską.

Inną inicjatywą są spotkania tematyczne z NGO, których celem jest dialog i usprawnienie współpracy organizacji pozarządowych z administracją centralną. 25 lipca 2024 w Kancelaria Prezesa Rady Ministrów odbyło się kolejne spotkanie z tego cyklu pt. „Organizacje klimatyczne nową energią sektora obywatelskiego”. Rozmawialiśmy z przedstawicielami zielonych NGO o ich roli w kreowaniu energii społecznej na rzecz przeciwdziałania skutkom zmian klimatu i o możliwości wspólnego kształtowania polityki państwa. Na spotkanie zaprosiliśmy organizacje pozarządowe działające w obszarze ochrony klimatu i edukacji ekologicznej, a także przedstawicieli Ministerstwa Klimatu i Środowiska i Narodowego Instytutu Wolności. Wysłuchaliśmy szeregu ważnych postulatów i postaramy się je zrealizować lub przekazać jako głos społeczny właściwym resortom.

Zdajemy sobie sprawę jak wiele wyzwań przed nami. Jeszcze większa przejrzystość i transparentność, uproszczenie prawa i biurokracji, nowelizacja ustawy o organizacjach pożytku publicznego i wolontariacie, zwiększenie roli organizacji pozarządowych w procesie decyzyjnym administracji publicznej, zwiększenie dostępności środków publicznych czy profesjonalizacja wolontariatu – ta robota jeszcze przed nami!

Marek Krawczyk – urodzony 5 października 1982 roku w Warszawie. Absolwent Wyższej Szkoły Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego w Warszawie. Odbył także studia semestralne na Uniwersytecie Karola w Pradze na wydziale Stosunków Międzynarodowych. W latach 2006-2010 pracował w PKN ORLEN S.A., a następnie na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. W latach 2011-2013 zatrudniony w Głównym Inspektoracie Sanitarnym. Od 2013 r. do 2015 r. był pracownikiem Ministerstwa Sportu i Turystyki. W latach 2015-2021 pracował w Biurze Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Współautor pierwszego w Polsce raportu zrównoważonego rozwoju GRI. 28 maja 2024 r. powołany na stanowisko podsekretarza stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.