Publicystyka - ngo.pl

Działalność odpłatna jest rozwiązaniem elastycznym, pozwala realizować cele statutowe, a jednocześnie pobierać wynagrodzenie za świadczone usługi lub sprzedawane produkty. Dzięki temu organizacja może pokrywać koszty swojej pracy, np. wynajem sal, materiały, transport, wynagrodzenia dla specjalistów, i w ten sposób utrzymywać ciągłość swoich działań.

Działalność odpłatna ma też wymiar społeczny: umożliwia tworzenie miejsc pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem lub niepełnosprawnych. W ten sposób NGO może łączyć cele społeczne z elementami ekonomicznymi, co wpisuje się w ideę przedsiębiorczości społecznej. Ważne jest przy tym, że uzyskane przychody nie służą zyskowi, lecz w całości wracają na realizację celów pożytku publicznego.

W praktyce działalność odpłatna tego typu to często warsztaty, kiermasze, publikacje, szkolenia, drobne usługi edukacyjne, sprzedaż rękodzieła.

Działalność odpłatna za wynagrodzeniem to najczęściej spotykany rodzaj działalności odpłatnej w organizacjach pozarządowych. Polega na tym, że organizacja realizuje swoje cele statutowe, ale pobiera za nie określone wynagrodzenie. Nie może to być jednak działalność o charakterze czysto gospodarczym: musi mieścić się w katalogu zadań publicznych wskazanych w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

W praktyce obejmuje to m.in. sprzedaż publikacji związanych ze zdrowiem, kulturą czy edukacją, organizowanie płatnych wydarzeń kulturalnych lub naukowych, prowadzenie zajęć oświatowych, kursów, konferencji, warsztatów artystycznych, wyjazdów zdrowotnych lub edukacyjnych, a także świadczenie usług takich jak porady psychologiczne, opieka w domach pomocy, oprowadzanie po zabytkach czy przejazdy zabytkowymi pojazdami.

Najważniejszym ograniczeniem działalności odpłatnej pożytku publicznego, ale tylko opisanego w tym akapicie, jest zasada, że przychody muszą odpowiadać ponoszonym kosztom. Oznacza to, że organizacja nie może generować zysku, nawet jeśli miałby on zostać przeznaczony na działalność nieodpłatną. Dopuszczalne są jedynie przejściowe nadwyżki, które można wykorzystać na kontynuację tej samej działalności, np. na zakup materiałów, promocję czy organizację kolejnych wydarzeń. Trzeba pamiętać także o limitach wynagrodzeń (ale są dość wysokie, więc trudno je przekroczyć).

Działalność odpłatna może polegać na sprzedaży towarów lub świadczeniu usług związanych z rehabilitacją zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych. Nie musi mieć ona bezpośrednio charakteru społecznego: przykładowo może to być restauracja czy sklep prowadzone przez osoby objęte rehabilitacją.

Drugi rodzaj tej działalności to integracja i reintegracja zawodowa oraz społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, takich jak osoby bezrobotne, niepełnosprawne, bezdomne, uzależnione, starsze, po odbyciu kary czy uchodźcy.

Nie trzeba być spółdzielnią socjalną ani centrum integracji społecznej, aby prowadzić taką działalność, może to robić każda organizacja pozarządowa, o ile rzeczywiście realizuje cele integracyjne.

Sprzedaż przedmiotów darowizny to jedna z form działalności odpłatnej, z której mogą korzystać organizacje pozarządowe. Polega ona na tym, że organizacja sprzedaje rzeczy lub prawa majątkowe otrzymane wcześniej w darowiźnie, a uzyskane środki przeznacza na swoją działalność statutową: zarówno odpłatną, jak i nieodpłatną.

Darowizną mogą być nie tylko rzeczy materialne, ale także prawa autorskie, udziały czy akcje. Nie można natomiast przekazać w darowiźnie usług, w takim przypadku byłoby to traktowane jako bezpłatne zlecenie, a nie darowizna.

W tej formie działalności koszty nie odpowiadają przychodom, ponieważ organizacja sprzedaje coś, co otrzymała bezpłatnie. Dzięki temu sprzedaż przedmiotów darowizny jest często wykorzystywana jako prosty sposób pozyskiwania funduszy na cele statutowe, np. podczas kiermaszów charytatywnych czy aukcji.

Polecamy też inne teksty: dla tworzących statut stowarzyszenia, jak skutecznie działać w NGO na terenach wiejskich i w mniejszych miastach, jak rozwiązać i zlikwidować stowarzyszenie.

Projekt Ogólnopolska Poradnia Prawna dla NGO sfinansowany ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Organizacji Poradniczych na lata 2022–2033. Realizator: Stowarzyszenie Nowoczesnej Edukacji Prawnej - Oddział Poradnictwa Prawnego w Trzebnicy i Wrocławska Poradnia Prawna. Grantodawca: Fundacja Klaster Innowacji Społecznych w ramach projektu Regranting Organizacji Poradniczych 2024-2026