Publicystyka - ngo.pl

Działalność w zakresie organizacji imprez turystycznych w Polsce jest działalnością regulowaną przepisami prawa. Najważniejszym aktem prawnym jest w tym zakresie ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych zwana dalej w artykule „ustawą”. Z jej zapisów wynika, że tworzeniem, oferowaniem, sprzedażą i realizacją imprez turystycznych zajmują się organizatorzy turystyki w rozumieniu niniejszej ustawy, potocznie zwani „biurami turystycznymi”. 

Jak pisaliśmy we wcześniejszym artykule na łamach portalu ngo.pl, powyższa ustawa dopuszcza wyłączenia spod jej stosowania (Art. 3), lecz jednocześnie w istotny sposób ogranicza możliwość organizacji imprez turystycznych pod względem ilościowym (wprowadza limit, odnoszący się do imprez wielodniowych). Z tekstem artykułu na ten temat można zapoznać się tu >> Działalność turystyczna organizacji pozarządowych po 1 lipca 2018. 

W sytuacji, gdy działalność NGO wykroczy poza wyłączenia wyżej wspomnianego Art. 3, narażamy się na konsekwencje karne i kary pieniężne, wynikające z Art. 59 ustawy, które przewidują dla osób pełniących funkcje zarządzające - karę grzywny, ograniczenia, albo pozbawienia wolności do lat 3.

W niniejszym tekście zostanie omówiony krok po kroku, dość złożony proces formalny i finansowy uzyskania takiego wpisu. Należy jednak już teraz nadmienić, iż ta „droga” z pewnością wpłynie na wzrost ceny imprezy turystycznej, świadczonej przez NGO dotychczas w ramach działalności niekomercyjnej (non-profit) i realizowanej jako tzw. turystyka społeczna.

Przed złożeniem wniosku o wpis do Rejestru musimy zawrzeć umowę w zakresie zabezpieczeń finansowych. Stanowi to niewątpliwie najtrudniejszą część formalną, gdyż odsyła NGO do rozporządzeń wykonawczych ustawy i szczegółowo reguluje zakres prowadzonej działalności. W tym miejscu pojawia się również problematyka obciążeń finansowych, które będzie należało ponieść z tytułu wykonywanej działalności w aspekcie organizacji i oferowania imprez turystycznych. 

Wymogi finansowe, wynikające z ustawy obejmują przede wszystkim zabezpieczenie finansowe organizatora na wypadek niewypłacalności. Ich podstawowym zadaniem jest pokrycie kosztów:

• kontynuacji imprezy turystycznej,
• powrotu z imprezy turystycznej przerwanej,
• zwrotu wpłat lub części wpłat wniesionych za imprezy/usługi niezrealizowane.

Organizator turystyki ma zatem obowiązek zawarcia umów w zakresie zabezpieczeń finansowych:

• gwarancji bankowej lub gwarancji ubezpieczeniowej lub
• zawarcia umowy ubezpieczenia na rzecz podróżnych lub
• zawarcia umowy o turystyczny rachunek powierniczy.

Ostatnia forma nie jest w praktyce stosowana ze względu na specyfikę tego zabezpieczenia finansowego. W związku z powyższym, ten wariant zabezpieczenia został celowo pominięty w niniejszym artykule.

Wybór formy zabezpieczenia finansowego, a następnie zawarcia umowy przed rozpoczęciem procedury wpisu do Rejestru będzie wymagał rozeznania oferty banków i firm ubezpieczeniowych, dostępnych na rynku w celu wybrania najkorzystniejszej.

Należy także wspomnieć o pewnym, często pomijanym koszcie składowym. Otóż do wniosku o wpis do Rejestru należy załączyć kopię zabezpieczeń finansowych, poświadczoną przez adwokata, radcę prawnego lub notariusza. Ustawa dopuszcza również przekazanie w załączniku oryginału umowy. W praktyce jednak, z oczywistych względów na potrzeby przechowywania kluczowych dokumentów w siedzibie NGO, ta forma nie jest stosowana.

Rodzaje i minimalne sumy zabezpieczeń finansowych określają następujące rozporządzenia do ustawy:

• Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 27 grudnia 2017 r. w sprawie minimalnej wysokości sumy gwarancji bankowej i ubezpieczeniowej wymaganej w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych.
• Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 27 grudnia 2017 r. w sprawie minimalnej wysokości sumy ubezpieczenia na rzecz podróżnych związanej z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych.

Niestety konstrukcja tych rozporządzeń jest dość trudna w interpretacji i całkowicie nietransparentna, co wynika z faktu, że czynniki determinujące „minimalne wysokości sum” zostały przedstawione w formie tekstowej, a nie tabelarycznej, co z pewnością ułatwiłoby prawidłowe określenie zakresu i specyfiki przyszłej działalności organizatora. Dlatego też, nie da się uniknąć konieczności analizy powyższych rozporządzeń, przygotowując wniosek o wpis do Rejestru.

Zawarcie umowy zabezpieczenia finansowego z bankiem lub ubezpieczycielem zawsze będzie odnosiło się do minimalnej kwoty tego zabezpieczenia wskazanego w rozporządzeniach wykonawczych. Ta zaś określana jest na podstawie opisywanych poniżej kryteriów. Zatem bank lub ubezpieczyciel, aby zawrzeć z nami umowę musi poznać specyfikę naszej przyszłej działalności (poniższe kryteria) lub mieć wskazaną przez nas konkretną minimalną sumę. Po określeniu minimalnej kwoty zabezpieczenia finansowego zostanie nam podana należna opłata za otrzymanie tego zabezpieczenia. Opłatę tą NGO musi wygospodarować z już posiadanych  funduszy własnych.

W celu określenia kwoty zabezpieczenia finansowego bierzemy pod uwagę  dwa kryteria:

1. Rozróżnienie wykonywanej działalności:
A. cel imprezy (1. państwa europejskie wymienione w załączniku, 2. państwa pozaeuropejskie, 3. Polska i kraje mające granicę lądową z Polską),

B. rodzaj transportu (1. lotniczy-czarterowy, 2. inny niż lotniczy-czarterowy, 3. brak usługi transportu, 4. Polska i kraje sąsiednie - transport dowolny lub brak transportu),

2. Czas przyjmowania przedpłat na poczet przyszłej imprezy i wysokość przedpłaty jako % ceny imprezy turystycznej:
C. po imprezie (najniższe minimalne sumy) - oznacza brak przedpłat; występuje w przypadku, gdy koszty imprezy turystycznej finansowane są ze środków własnych organizatora, zaś uczestnik opłaca koszt imprezy po jej zakończeniu,

D. do 30 dni od daty rozpoczęcia imprezy lub przedpłata do 30% wartości imprezy,

E. pomiędzy 30, a 180 dniem od daty rozpoczęcia imprezy lub przedpłata powyżej 30% wartości imprezy,

F. ponad 180 dni od daty rozpoczęcia imprezy (najwyższa minimalna suma),

G. przed imprezą (bez określenia terminu) - dotyczy tylko rozpoczynających działalność.

Określenie minimalnej sumy zabezpieczenia finansowego będzie wiązało się z wyborem z kryterium 1. zawsze jednej opcji z punktów A i B, zaś z kryterium 2. opcji C lub D lub E lub F lub G.

Dla organizatorów turystyki wysokość minimalnej sumy określono jako „%” rocznego przychodu z tytułu wykonywanej działalności w zakresie organizacji imprez turystycznych, jednak kwota ta nie może być mniejsza niż określona w rozporządzeniu.

Jak widzimy „rozróżnienie wykonywanej działalności” powiązane jest bezpośrednio z „czasem przyjmowania przedpłat na poczet przyszłej imprezy […]”, co oznacza, że oba te kryteria występują kumulatywnie.

Przykład:
Impreza na terenie Polski (1.A.3.) + transport (1.B.4.) + wpłaty przyjmowane po imprezie (2.C.) = minimalna suma gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej: 1,5% rocznego przychodu (nie miej niż 2.250 Euro).

Impreza na terenie Polski (1.A.3.) + transport (1.B.4.) + wpłaty przyjmowane ponad 180 dni od daty rozpoczęcia imprezy (2.F.) = minimalna suma gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej: 5% rocznego przychodu (nie mniej niż 7.500 Euro).

Przykłady wykazują zatem istotne rozbieżności w zakresie „skrajnych” klasyfikacji w obrębie wyżej wymienionych kryteriów.

Uwaga! Niestety to nie koniec zawiłości w zakresie rozporządzeń wykonawczych. NGO, planujące rozpocząć działalność jako organizator turystyki i uzyskać wpis do Rejestru, minimalną sumę gwarancji mają naliczaną z oczywistych względów inaczej niż „%” przychodów z tytułu wykonywanej działalności turystycznej, gdyż ta jeszcze nie wystąpiła.

W tym przypadku przyjęto dwa kryteria opisywane powyżej:

• rozróżnienie wykonywanej działalności (1.A.1-3. + 1.B. 1-4.),
• czas przyjmowania przedpłat na poczet przyszłej imprezy […] - przy czym określono tu tylko dwa warianty: przed (2.G.) i po imprezie turystycznej (2.C.). 

Przykład:
Impreza na terenie Polski (1.A.3.) + transport (1.B.4.) + wpłaty przyjmowane po imprezie (2.C.) = minimalna suma gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej: 3.750 Euro.

Impreza na terenie Polski (1.A.3.) + transport (1.B.4.) + wpłaty przyjmowane przed imprezą (2.G.) = minimalna suma gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej: 7.500 Euro.

Logika wskazuje, że w kolejnym roku działalności przechodzimy na przelicznik „%” z tytułu wykonywanej działalności. Nie zupełnie, ponieważ minimalna wysokość sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej wyznaczana w drugim roku działalności nie może być niższa niż w roku poprzednim nawet jeśli klasyfikowalibyśmy się na poziomie niższej sumy gwarancji. Zatem zasadę „%” z tytułu wykonywanej działalności będziemy mogli w pełni zastosować dopiero w 3 roku działalności.

Dokładnie tak samo skonstruowane jest rozporządzenie w sprawie minimalnej wysokości sumy ubezpieczenia na rzecz podróżnych zarówno pod względem wysokości zabezpieczenia finansowego (kwot) jak i kryteriów jego wyboru.

Kiedy już NGO uzyska status organizatora turystyki w rozumieniu ustawy będzie musiał odprowadzać od każdego uczestnika imprezy składkę na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny. Jest to kolejny, obok gwarancji finansowych, element zabezpieczający prawa uczestnika na wypadek np. konieczności sprowadzenia turysty z imprezy turystycznej lub zwrotu kosztów imprezy.

Składki te naliczane są na podstawie skorelowanych powiązanych czynników, podobnych do tych wskazanych w powyższych rozporządzeniach. I są to:

• cel imprezy (państwa europejskie wymienione w załączniku, państwa pozaeuropejskie, Polska i kraje mające granice lądową z Polską,
• rodzaj transportu (lotniczy-czarterowy, inny niż lotniczy-czarterowy, brak usługi transportu, Polska i kraje sąsiednie - transport dowolny lub brak transportu),
• czas przyjmowania wpłat na poczet imprezy (przed lub po imprezie turystycznej).

Przykład:
Impreza na terenie państwa europejskiego + transport lotniczy + wpłaty przyjmowane przed imprezą = 15 zł/os.

Impreza na terenie Polski + transport + wpłaty przyjmowane przed imprezą = 2 zł/os.

Wniosek o wpis do Rejestru składamy do marszałka województwa właściwego ze względu na główną siedzibę danego NGO. W związku z tym, że w ustawie oraz rozporządzeniach brak jest wzoru wniosku, to każdy z 16 urzędów opracował własny. Wnioski powinny być zgodne z zapisami aktów prawnych, ale niestety różnią się w sformułowaniach, co może wprowadzać organizację w błąd, a z pewnością mnożyć pytania.

Pierwsza część dokumentu jest dość intuicyjna i łatwa do wypełnienia. Zawiera ona:

• nazwę organizacji,
• adres siedziby,
• NIP,
• oddziały (jeśli organizacja takie posiada),
• adres e-mail,
• kontakt telefoniczny,
• nazwę „handlową” działalności organizatora w zakresie imprez turystycznych (jeśli jest inna niż oficjalna nazwa NGO). Np. organizacja X oferuje imprezy turystyczne pod nazwą „Tajemnice Warszawy”, co stanowić będzie w ofercie dominantę rozpoznawczą danej „grupy imprez” - istotniejszą, z punktu widzenia oferty - od nazwy samej organizacji,
• główne miejsce wykonywania działalności objętej wpisem do Rejestru (najczęściej dotyczy miejsca/siedziby zarządu lub głównego oddziału, który będzie realizował działalność w zakresie organizacji imprez turystycznych z upoważnienia zarządu).

Tą część wniosku zamyka klauzula RODO, którą podpisuje osoba uprawniona do reprezentowania NGO, ze wskazaniem imienia i nazwiska oraz pełnionej funkcji.

Przygotowanie załącznika nr 1. z punktu widzenia formalnego nie jest skomplikowane. Natomiast przedkładane w tej części oświadczenia wymagają zapoznania się z ustawą o imprezach turystycznych […]. 

Załącznik 1 - „Oświadczenie o treści zawartej w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych.” 

Oświadczenie powinno mieć następującą treść zgodną z wymogami ustawy: 

Oświadczam, że:

1. dane zawarte we wniosku o wpis do „rejestru” organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych są kompletne i zgodne z prawdą;

2. znane mi są i spełniam warunki wykonywania działalności w zakresie organizowania imprez turystycznych lub ułatwiania nabywania powiązanych usług turystycznych, określone w ustawie z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych.

Oświadczenie zawiera również:

• nazwę NGO, jego siedzibę i adres,
• oznaczenie miejsca,
• datę złożenia oświadczenia,
• podpis osoby uprawnionej do reprezentowania NGO, ze wskazaniem imienia i nazwiska oraz pełnionej funkcji.

Zgodnie z ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej za dokonanie wpisu do Rejestru poniesiemy koszt: 30,00 zł, jeżeli wniosek składa organizacja pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, 355,00 zł, jeśli wniosek składają pozostałe podmioty. 

Ponadto wydanie zaświadczenia o wpisie do Rejestru obciążone jest opłatą skarbową w wysokości 17 zł. Wydanie takiego zaświadczenia następuje wyłącznie na wniosek NGO i nie jest obligatoryjne ponieważ Rejestr jest jawny, z wyjątkiem adresu zamieszkania, jeżeli jest on inny niż adres, pod którym jest wykonywana działalność NGO. Każdy może żądać udzielenia informacji objętych wpisem do Rejestru przez złożenie zapytania w odniesieniu do konkretnych podmiotów objętych wpisem. 

Na rozpatrzenie wniosku marszałek województwa ma 7 dni.

W przypadku organizowania imprez zagranicznych organizator turystyki ma obowiązek ubezpieczyć uczestnika od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia. Wymóg ten w praktyce stosowany jest także dla wycieczek krajowych (poza KL), pomimo że prawo nie nakłada takiego obowiązku. 

Ponadto organizatorzy turystyki ubezpieczają swoją działalność od odpowiedzialności cywilnej na wypadek ewentualnych roszczeń ze strony podróżnych.

Polskie prawo, traktując organizację imprez turystycznych jako działalność regulowaną, pozwala tylko na wąskie wyłączenia spod ustawy, o czym stanowi Art. 3. NGO, dla których turystyka jest okazjonalną (dodatkową) przestrzenią działalności z pewnością mogą pozostać przy realizacji zadań „turystyki społecznej” - niekomercyjnej, okazjonalnej i realizowanej dla ograniczonej grupy odbiorców. Jeśli jednak ze względu na wymogi prawne i specyfikę oferty zaistnieje konieczność uzyskania wpisu do Rejestru, należy zwrócić uwagę na oczywiste konsekwencję podjęcia takiej - niewątpliwie koniecznej z punktu widzenia prawa - decyzji. 

Konsekwencja 1
NGO, które zdecyduje się na wpis do „rejestru” musi posiadać środki finansowe na poniesienie opłat związanych z tym wpisem - m.in. opłatę za umowę z bankiem lub ubezpieczycielem, opłatę dla notariusza, opłatę za wpis do Rejestru, opłatę za ubezpieczenie NNW/OC.

Konsekwencja 2
Obciążenia finansowe związane z gwarancją bankową, ubezpieczeniową lub umową ubezpieczenia na rzecz podróżnych oraz składkami odprowadzanymi na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny z całą pewnością spowodują wzrost cen imprez turystycznych w stosunku do tych oferowanych w ramach działalności sprzed uzyskania wpisu do Rejestru, co należy wiązać z poniesieniem opisywanych w artykule kosztów. Może to zatem spowodować utratę części dotychczasowych odbiorców, którzy ze względów finansowych nie będą w stanie ponieść wydatków „nowego wymiaru kosztowego” imprezy.

Konsekwencja 3
Obciążenia formalne związane ze składaniem sprawozdań do TFG, wyodrębnieniem kont księgowych dla działalności organizatora turystyki, opracowaniem umów, ofert, obowiązku informacyjnego (szczegółowe parametry zostały wskazane w ustawie), a także podpisywaniem umów i przechowywaniem dokumentacji.

Konsekwencja 4
Zbliża organizacje pozarządowe do konieczności zakończenia ponad 60-letniej tradycji funkcjonowania „turystyki społecznej” w Polsce. Odnosi się ona w swoim wymiarze do socjologii turystyki. Od kilku lat widoczna jest transparentna w swoim wymiarze tendencja, wskazująca, iż NGO-sy, które zdecydowały się na wpis do Rejestru, umożliwiający na nieograniczoną działalność w zakresie organizacji imprez turystycznych, zaczynają działać w turystyce komercyjnej, jak typowe biura turystyczne, odchodząc od wcześniej realizowanych działań „turystyki społecznej”. Finalnie prowadzi to do istotnego zredukowania oferty, a nadto ogranicza dostęp do turystyki osobom, których możliwości finansowe, a także szeroko rozumiane uwarunkowania społeczne nie pozwalają na korzystanie z turystycznych wyjazdów komercyjnych.