Publicystyka - ngo.pl

Jędrzej Dudkiewicz: – Zacznijmy może od tego, co w kwestii dostępności jest na zadowalającym poziomie, a co wymaga pilnej interwencji? Innymi słowy, jakie ma Pani priorytety na najbliższą przyszłość?

Donata Kończyk: – Stanowisko Pełnomocnika ds. dostępności ma być odpowiedzią na wnioski organizacji pozarządowych, by rozwiązać problemy związane z brakiem koordynacji i rozwiązań zapewniających dostępność dla wszystkich w Warszawie. Zdefiniowano cztery obszary, którymi jako Pełnomocniczka będę się zajmować. Pierwszy jest związany z dostępnością przestrzeni miejskiej i infrastruktury. Drugi z dostępnością stron internetowych. Trzeci to dostępność wydarzeń kulturalnych, debat, wszystkich imprez organizowanych przez miasto lub ze środków miejskich. Czwarty to dostępność dokumentów.

Z jednej strony można powiedzieć, że w Warszawie dzieje się już bardzo dużo rzeczy, jest wiele przykładów dobrych praktyk. Jest też sporo osób, które mają dużą świadomość, co trzeba robić, by rozwiązywać problemy z dostępnością. Z drugiej jednak brakuje właśnie wspomnianej standaryzacji, a brak jednakowych wytycznych powoduje często, że nowe inwestycje, które są oddawane do użytku nie spełniają wielu wymogów dostępności.

Dlatego też najważniejszym priorytetem jest wprowadzenie standardów dostępności dla miasta Warszawy, zgodnych z założeniami projektowania uniwersalnego, czyli pełnej dostępności dla wszystkich użytkowników. Jako pierwsze zostaną wypracowane przepisy dotyczące przestrzeni miejskiej. Będzie to przede wszystkim zbiór wymagań, które będą gwarantować dostępność dla wszystkich użytkowników. Nie definiujemy osobnych grup, takich jak osoby z niepełnosprawnościami, dzieci, osoby niskie czy starsze. Chcemy zadbać o wszystkich. Ujednolicenie sprawi też, że nie będzie sytuacji, w której na Bródnie buduje się coś w inny sposób niż na Ursynowie.

Unifikacja rozwiązań jest konieczna do tego, by wszędzie można było się odnaleźć i zrozumieć, co dzieje się z przestrzenią. To samo dotyczy zresztą wszystkich obszarów, którymi będę się zajmować: dokumentów, stron internetowych.

D.K.: – Działania interwencyjne, zgłoszenia pojedynczych problemów są równie ważne. One też mają swoją specyfikę, na przykład czasem trudno zważyć, które ma większy priorytet. Bo czy za wysoki krawężnik obok mojego domu albo źle ustawiona sygnalizacja świetlna jest mniejszym problemem niż schody w centrum miasta, po których nie mogę wejść? Zjawisko jest takie samo. Oczywiście, ten drugi przypadek dotyczy większej liczby użytkowników i to jest istotne.

Tak samo jak to, czy można coś zrobić szybko, czy potrzeba do tego jednak więcej nakładu sił i pieniędzy. Obniżenie chodnika jest relatywnie proste i na takie rzeczy miasto co roku przeznacza około miliona złotych. Są też jednak bariery bardzo kosztochłonne, czego przykładem są schody przy Placu Na Rozdrożu. Nie ma tam prostego rozwiązania, trzeba będzie przebudować cały korytarz komunikacyjny. Same windy nie wystarczą, bo nie ma na nie miejsca. Muszą się zatem znaleźć znacznie większe środki, aby to miejsce mogło być realnie dostępne dla wszystkich mieszkańców Warszawy.

Jest to zatem praca równoległa: konieczne są zarówno interwencje, jak i wprowadzenie standardów.

D.K.: – Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, to do połowy obecnego roku powinno wejść w życie zarządzenie wprowadzające odpowiednie standardy. Dokument był opracowywany jeszcze przed powołaniem stanowiska Pełnomocnika ds. dostępności, na przełomie roku odbyły się konsultacje społeczne, obecnie pracujemy nad tym, by ujrzał światło dzienne. Potrzebna jest jeszcze weryfikacja zgodności z innymi dokumentami, które obowiązują w Warszawie. Przykładowo na jesieni uchwalono standardy ciągów pieszych. Trzeba po prostu sprawdzić, ile przepisów będzie trzeba zmienić po wprowadzeniu standardów. Wszystko musi być spójne, aby uregulowania były efektywne.

Kolejną ważną kwestią jest dotarcie z informacją do urzędników zajmujących się inwestycjami. Niezbędne jest żeby każdy pracownik, który jest w jakiś sposób związany z procesami remontowymi lub inwestycyjnymi miał świadomość tego, że są standardy, kiedy już zostaną przyjęte, i że trzeba je stosować. Nie chodzi tylko o osoby zajmujące się stricte infrastrukturą, ale też o tych, którzy definiują, co jest potrzebne i tworzą programy użytkowe.

Cały proces będzie wspomagany przez koordynatorów ds. dostępności działających we wszystkich dzielnicach, jedenastu biurach oraz kilkunastu jednostkach administracyjnych. Wraz z utworzeniem stanowiska Pełnomocnika ds. dostępności, powołany został zespół ds. dostępności, składający się z ponad 60 koordynatorów. W zarządzeniu jest dokładnie określone, z jakich jednostek wyłonieni zostali koordynatorzy i jakie są ich zadania. Będą się oni zajmować głównie wdrażaniem standardów tam, gdzie na co dzień pracują, kontrolą i przekazywaniem informacji oraz sprawozdawaniem postępów Pełnomocnikowi. Miasto jest tak duże, że działania muszą rozchodzić się promieniście, by można je było wszędzie skutecznie i trwale zaimplementować.

D.K.: – Zespół ds. dostępności będzie spotykał się nie rzadziej niż raz na kwartał. Dodatkowo planuję systematyczne prace w mniejszych grupach zadaniowych, by weryfikować, czy standardy są wprowadzane. Równocześnie mamy Komisję Dialogu Społecznego ds. niepełnosprawności, przy której działa grupa zajmująca się dostępnością. Zamierzam brać aktywny udział w spotkaniach KDS-u, bo jest to dla mnie miejsce uzyskiwania informacji od strony społecznej na temat tego, gdzie są realne problemy, co wymaga interwencji.

D.K.: – Skuteczny model współpracy z NGO to rzecz, którą muszę wypracować. wcześniej nie pracowałam w instytucjach samorządowych, ani w organizacjach pozarządowych. Zdecydowanie są takie obszary działań, które może zrealizować głównie III sektor. Będziemy pracować nad zwiększeniem zatrudnienia osób niepełnosprawnych w Urzędzie i liczymy tutaj na działania NGO. Są kwestie związane z audytem obiektów pod kątem dostępności, które również mogą i powinny wykonywać organizacje pozarządowe.

Jest to obszar, którego nie jestem w stanie jeszcze precyzyjnie zdefiniować, ale na pewno będą odbywać się nie tylko konsultacje, opiniowanie projektów, ale i inne działania, jak szkolenia wykonywane w trybie zadań publicznych, które będzie mógł realizować III sektor.

D.K.: – To prawda, że często jest tak, iż to, co jest komfortowym rozwiązaniem dla pewnej grupy, dla innej wcale nie jest dobre. Prostym przykładem jest organizacja przejścia dla pieszych. Osoby niewidome wolą, by był wysoki krawężnik, co z kolei przeszkadza osobom na wózkach. Rozwiązaniem, chociaż nie zawsze idealnym, są oczywiście wypustki. Trzeba szukać balansu, kompromisu. Odpowiedzią na napięcia są po pierwsze dialog, po drugie standaryzacja rozwiązań.

D.K.: – Trzeba pamiętać, że wszystko się ciągle zmienia. To, co dziś uważamy za świetne rozwiązanie zapewniające dostępność, niekoniecznie musi takie być za dziesięć albo piętnaście lat. Wynika to z rozwoju technologii, nowych pomysłów, ludzkiej inwencji. Jeździmy po świecie, oglądamy inne miejsca i gdy widzimy ciekawe rozwiązania, chcemy przenieść je na nasz grunt. Sukcesem na pewno będzie sytuacja, w której każda osoba będzie mogła bez przeszkód poruszać się po całym mieście, bez problemu otworzyć stronę internetową urzędu miasta i wypełnić on-line każdy dokument. Pomogą w tym standardy, które pozwolą na projektowanie budynków, miejsc, usług w sposób uniwersalny, mam nadzieję, że wiele rzeczy zapewniających dostępność będzie dziać się automatycznie.

Myślę jednak, że nigdy nie dojdziemy do momentu, kiedy można będzie powiedzieć, że wszystko jest idealne. Co nie zmienia faktu, że ten ideał jest naszym celem.

Donata Kończyk – Z wykształcenia tyflopedagog, instruktor orientacji przestrzennej, rehabilitant wzroku. Absolwentka podyplomowych studiów menadżerskich Wydziału Zarządzania UW. Doświadczenie budowania systemu wyrównywania szans osób z niepełnosprawnością zdobyła pracując od 1999 r. w Biurze ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Warszawskiego (BON UW) od 2000 r. jako zastępca kierownika biura. Jako coach współpracowała z organizacjami pozarządowymi wspierając osoby z niepełnosprawnością w procesie wchodzenia na otwarty rynek pracy (w latach 2014-2016). W 2017 roku została powołana na stanowisko Pełnomocnika Prezydenta m.st. Warszawy ds. dostępności.

Konieczne są standardy, wszystkie projekty bezwarunkowo muszą uwzględniać kwestię projektowania uniwersalnego, czyli pełnej dostępności dla wszystkich użytkowników.