Publicystyka - ngo.pl

Nie ma specjalnej formuły organizacji młodzieżowej, którą mogą zakładać osoby niepełnoletnie. Osoby niepełnoletnie nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych. Nie mogą więc zakładać stowarzyszeń (rejestrowanych w KRS) ani stowarzyszeń zwykłych. Jest jednak kilka sposób na to, aby mimo wszystko zrealizować swój pomysł. Można przystąpić do organizacji już istniejącej, podjąć z nią współpracę lub poprosić o założenie takiej organizacji zaufane osoby dorosłe (np. rodziców).

Pozyskanie środków na działania z lokalnego samorządu, czyli dotacji, wiąże się z podpisaniem umowy dotacyjnej (w imieniu organizacji umowę zawierają członkowie zarządu) oraz z odpowiedzialnością za wykonanie umowy. Do podpisywania umów (i przez to zaciągania pewnych zobowiązań) co do zasady potrzebna jest pełna zdolność do czynności prawnych. Często też, po otrzymaniu dotacji, sprawa nie kończy się tylko na podpisaniu tej jednej umowy. Trzeba się liczyć z tym, że gdy organizacja otrzyma dofinansowanie, to w ramach projektu pojawi się konieczność podpisywania kolejnych umów, np. związanych z zatrudnieniem, najmem lokalu lub sprzętu i innych. Wszystko to są formalne umowy, czyli znów potrzebna jest pełna zdolność do czynności prawnych.

W przypadku opisanym w pytaniu można pomyśleć o nawiązaniu kontaktu i współpracy z już istniejącymi podmiotami (organizacjami, instytucjami), które chciałby dane działania realizować lub wesprzeć ich realizację – z udziałem osób niepełnoletnich. W takim przypadku to członkowie zarządu tej organizacji podpisywaliby umowy.

Warto nawiązać kontakt z takimi już istniejącymi organizacjami, których działalność wpisuje się w opisany pomysł i sprawdzić, czy któraś z nich chciałaby podjąć współpracę z młodzieżą przy realizacji takiego projektu (oczywiście na takich zasadach, aby pomysłodawcy byli z tej współpracy zadowoleni).

Do takiej organizacji można przystąpić (zostać jej formalnym członkiem, członkinią – w przypadku stowarzyszenia lub wolontariuszem, wolontariuszką, współpracownikiem, współpracowniczką – w przypadku np. fundacji), ale nie musi być to konieczne. Jest także wiele organizacji, które współpracują z młodymi ludźmi i biorą pod skrzydła nieformalne grupy młodzieżowe, pomagając im zrealizować projekt.

Można zapytać rówieśników lub zaufane osoby dorosłe, czy znają kogoś, z kim warto o tej sprawie rozmawiać. Może szkoły, do których uczęszczają niepełnoletni inicjatorzy pomysłu współpracują już z organizacjami (stowarzyszeniami, fundacjami), które byłby zainteresowane takim działaniem. Może warto pierwsze kroki skierować do szkolnego koła wolontariatu? Lub do instytucji, która wspiera działania organizacji pozarządowych w danym mieście, gminie lub powiacie.

Jeszcze inne rozwiązanie w tej sytuacji to założenie organizacji przez dorosłych związanych z osobami niepełnoletnimi. Wówczas to oni podejmują zobowiązania i „pilotują” działania od strony formalnej. Istnieją takie przykłady, gdy niepełnoletnia osoba miała ciekawy pomysł na działanie i jej rodzice założyli fundację, poprzez którą ona może realizować swój pomysł, ale wszystkie oficjalne dokumenty są podpisywane przez zarząd fundacji (w tym rodziców pomysłodawczyni).

To, kto może zakładać stowarzyszenie zwykłe i zasiadać w jego władzach jest uregulowane w ustawie Prawo o stowarzyszeniach, w art. 3. Przepis ten odnosi się zarówno do stowarzyszeń (rejestrowanych w KRS), jak i do stowarzyszeń zwykłych.

W ustępie 1. wskazano, że stowarzyszenia mogą być tworzone przez osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych. Pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby pełnoletnie, czyli co do zasady mające powyżej 18. lat (tylko zawarcie małżeństwa przed osiągnięciem 18. roku życia daje pełnoletniość, ale czy chęć przeprowadzenia projektu muzycznego jest warta aż tak doniosłych zmian w życiu?). W dalszych ustępach art. 3. zapisano, że osoby niepełnoletnie, tj. pomiędzy 16. a 18. rokiem życie i poniżej 16. roku życia mogą należeć do stowarzyszeń (czyli przystępować do już istniejących stowarzyszeń, a nie zakładać nowych) - z tym, że w zależności od grupy wiekowej mogą korzystać lub nie, z prawa wyborczego.

W artykule tym pojawia się także zdanie: "Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki". Zdanie to dotyczy jednostki organizacyjnej stowarzyszenia, czyli np. jeżeli w stowarzyszeniu sportowym są jednostki organizacyjne, np. nazywane „drużynami” i do jednej z nich należą wyłącznie osoby poniżej 16. roku życia, wtedy we władzach tej drużyny mogą być osoby małoletnie. Ale to dotyczy władz tej konkretnej drużyny, a nie stowarzyszenia jako całości.

Ponadto, warto mieć świadomość, że z utworzeniem stowarzyszenia, również stowarzyszenia zwykłego wiąże się wiele obowiązków i formalności, dotyczących m.in prowadzenia księgowości czy rozliczania podatków.

Warto rozważyć inne formy zaangażowania społecznego, niekoniecznie tworzenie nowej organizacji, aby realizować cele.

Różne formy zaangażowania społecznego >

Ustawa Prawo o stowarzyszeniach, art.  3. 

1. Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawionym praw publicznych.
2. Małoletni w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych.
3. Małoletni poniżej 16 lat mogą, za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach, bez prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki.