Publicystyka - ngo.pl

„Opada kurz po ogłoszeniu wyników konkursów PROO i NOWEFIO. To pierwsze konkursy Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego organizowane w pełni przez nową dyrekcję. Uważnie przyglądamy się reakcji organizacji pozarządowych, czytamy wasze komentarze, dyskutujemy z Radą NIW, słuchamy uwag i pomysłów na zmiany” – czytamy w tekście opublikowanym 8 kwietnia w portalu ngo.pl oraz w mediach społecznościowych dyrektora NIW Michała Brauna.

➡️ Lepsze konkursy dla organizacji. NIW odpowiada i zaprasza do konsultacji [komentarz]

Kurz być może i opada, ale czy faktycznie NIW – jak deklaruje – uważnie przygląda się reakcjom organizacji pozarządowych? Naszej nie! Choć drogą oficjalną poinformowaliśmy Dyrektora Brauna o ewidentnym błędzie w ocenie.

„Stale staramy się usprawniać procedury i działania. Czy one są dla organizacji transparentne? Myślę, że same organizacje najlepiej to ocenią” – mówił Dyrektor Braun w rozmowie z Magdą Dobranowską-Wittels z ngo.pl. „Ja jestem zadowolony z tych zmian” – dodawał.

Panie Dyrektorze, nasza ocena brzmi następująco:

Zadowolenie Dyrektora NIW wydaje się nam – i nie tylko nam – co najmniej przedwczesne, a deklaracja o „uważnym słuchaniu” organizacji może robić dobre wrażenie, ale też – a może przede wszystkim – niczego nie zmienia, przykrywa faktyczny obraz obecnej sytuacji.

Fundacja FRSI, jak wiele mniejszych i większych organizacji, zdecydowała się aplikować w konkursie PROO, pierwszym konkursie Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego organizowanym w pełni przez nową dyrekcję. W ocenie naszego wniosku, jak w soczewce, skumulowały się błędy, niejasność zasad i wręcz ignorancja w przygotowaniu i realizacji konkursu grantowego. Dlatego zdecydowaliśmy się ją publicznie opisać.

W dużym skrócie: nasz wniosek został oceniony bardzo wysoko, otrzymaliśmy 201 punktów na 205 punktów możliwych do zdobycia. Nie, nie dostaliśmy grantu. Nie, nie zdecydowała o tym merytoryczna ocena, ale głosowanie. W głosowaniu wzięli udział eksperci, którzy nie oceniali naszego wniosku (mamy poważne wątpliwości, czy w ogóle go widzieli, chcieliśmy to ustalić, pytając NIW, ale zarówno to pytanie, jak i kilka innych pozostało bez odpowiedzi). Osoby głosujące, na podstawie nieznanych nam przesłanek, były przeciwko umieszczeniu naszego wniosku na liście do dofinansowania (wyniki głosowania: 12 za, 13 przeciw, wstrzymujących się 8).

A wcześniej ocena naszego wniosku została obniżona przez błąd eksperta (jednego), który ewidentnie nie wiedział, że generator w polu „wskaźnik” nie dopuszcza innej wartości niż liczbowa. Nie wiemy również, czy wiedział, że wskaźnik to wartość liczbowa, którą przypisuje się do konkretnego rezultatu i jako taka, nie wymaga dalszych wyjaśnień (gdyż wyjaśnienie zawiera opis rezultatu).

Poniżej szczegóły dotyczące oceny naszego wniosku oraz procedury konkursowej:

1. Ocena naszego wniosku została obniżona przez błąd w ocenie eksperckiej.

Zarzucono nam niewpisanie słowa w pole wskaźnika, które akceptuje jedynie wartości liczbowe i jest przypisany do konkretnego rezultatu, który go opisuje.

2. Głosowanie ekspertów: szczerze wątpimy, że głosujący na komisji (panelu) eksperci zapoznali się z wnioskami, nad którymi głosowali. Kierowali się raczej opinią przygotowaną przez ekspertów oceniających i własnymi przekonaniami dotyczącymi organizacji. Dodatkowo, wnioski niektórych organizacji były głosowane przez 33, a niektórych przez 34 osoby (wniosek FRSI był głosowany przez 33, co w sytuacji jednego głosu przeważającego przyznanie bądź nieprzyznanie grantu jest dość kluczowe). Żaden z ekspertów nie zgłaszał konfliktu interesów z FRSI, więc pozostaje pytanie, co się z nim stało? Mógł się przecież wstrzymać od głosowania. Gdzie zniknął 34 ekspert?

„Mamy bardzo poważne obawy, że fakt, że jesteśmy warszawską organizacją, realizującą także duże projekty, spowodował, że biorący udział w głosowaniu eksperci uznali, że grant bardziej potrzebny jest komuś innemu. Być może jest, ale z całą pewnością nie to powinno decydować o przyznaniu (lub nie) dofinansowania we właściwie przeprowadzonym konkursie grantowym.

Na przykładzie naszego wniosku pokazaliśmy błędy w samej procedurze przyznawania grantów. Jednocześnie chcemy też zabrać głos w sprawie konstrukcji konkursu, która naszym zdaniem zawierała kilka wadliwych rozwiązań:

1. Podnoszona przez NIW niezależność ekspertów nie ma nic wspólnego z błędem ludzkim, który został popełniony przy ocenie naszego wniosku.

Praca całego zespołu organizacji poszła na marne, z powodu, który rodzi uzasadnione poczucie niesprawiedliwości i zniechęca do kolejnych kontaktów z NIW. Wszystkie protokoły powinny zostać skontrolowane pod kątem poprawności oceny – sczytane na okoliczność oczywistych błędów, niezrozumienia zasad użytkowania generatora jeszcze zanim trafią na posiedzenie panelu ekspertów.

2. Do tego samego worka wrzucono mniejsze i większe organizacje z różnym zasięgiem i skutecznością oddziaływania, co jest podstawowym błędem, gdyż porównywanie ich jest niemożliwe. Próg obrotu 200 tys. w ramach jednego roku działalności jest absurdalnie niski dla trzyletnich grantów na 700 tys. zł. W tej sytuacji organizacje mogą nie mieć żadnego doświadczenia w operowaniu kwotami, które się im przyznaje. Czy potrafią je efektywnie wydać – tego nie wiemy. Czy chcemy rzeczywiście ryzykować wydatkowanie publicznych pieniędzy, których – jak wiemy – i tak jest zawsze za mało?

„Jako członek konsorcjum programu Aktywni Obywatele – Fundusze Regionalny zaplanowaliśmy i wdrożyliśmy konkurs na granty instytucjonalne. Kwota, o którą mogły aplikować organizacje – 100 tys. EUR była uzależniona od średniej z trzech lat finansowania organizacji, która nie mogła być niższa niż 500 tys. zł. W ten sposób zabezpieczyliśmy prawidłowe wydatkowanie środków przez organizacje, które posiadały stosowne zaplecze, żeby je prawidłowo wydać i efektywnie skonsumować”.

3. Spojrzenie na listę wniosków skierowanych do dofinansowania pozwala wątpić, czy ważne kryterium, jakim jest potencjał organizacji, mógł być za każdym razem należycie oceniony (z karty oceny ekspertów: podkryterium: Jaki jest potencjał kadrowy, techniczny, ekonomiczny Wnioskodawcy?). Fakty są następujące: część z organizacji, które dostały grant w naszej ścieżce nie ma strony internetowej/mediów społecznościowych, albo publikuje tam jedynie podstawowe informacje, które niczego nie wnoszą do rozumienia ich potencjału i zakresu działań. Część z tych organizacji nie publikuje na stronach żadnych sprawozdań (to a propos standardów transparentności).

„Wszystkie organizacje, które otrzymały granty instytucjonalne w ramach Programu AO-FR zostały prześwietlone nie tylko poprzez analizę wniosku, ale również przez analizę ich obecności w sieci, publikowane dokumenty. Dzięki dwuetapowej procedurze wyboru, z organizacjami z krótkiej listy przeprowadziliśmy rozmowy, żeby zweryfikować poziom autorstwa ich wniosku i rzeczywiste zaangażowanie w budowanie strategii”.

4. Żeby dostać grant w ścieżce nr 2 należało mieć 190 punktów, a w ścieżce 3. – 202. To podejście wykluczyło kilkadziesiąt organizacji, które uzyskały wyższą punktację, ale grantu nie otrzymały (w ścieżce 3). Już słyszymy argument: większy grant – większe wymagania dotyczące jakości (ścieżka 2. – do 300 tys., ścieżka 3. – do 700 tys.). Dlaczego te wymagania nie zostały zastosowane do weryfikacji doświadczenia i działań organizacji (większy grant – większe wymagania)?

Powiedzą Państwo – dobry wniosek gwarantuje otrzymanie grantu. Otóż nieprawda. Czy Dyrektor Braun, także teraz – po pierwszym konkursie NIW, ma powód by być zadowolonym – naszym zdaniem nie. Czy organizacje pozarządowe mają prawo do własnej oceny działalności NIW? Mają, i dlatego i my, i kilka innych zdecydowaliśmy się z tego prawa publicznie skorzystać.

W załączeniu historia naszej komunikacji z Dyrektorem NIW: pismo, które przesłaliśmy i odpowiedź NIW.

Z wyrazami szacunku

Jacek Królikowski, prezes FRSI

Magda Krasowska-Igras, koordynatorka projektów w FRSI

Joanna Szymańska, specjalistka ds. komunikacji w FRSI

Śródtytuły pochodzą od redakcji.