Kondycja organizacji pozarządowych 2021. Pięć kluczowych faktów o sytuacji finansowej organizacji w Polsce
Finanse NGO-sów to temat potrafiący rozpalić nas wszystkich. Interesują się nim managerowie stowarzyszeń i fundacji, ich działacze, a niejednokrotnie też i media. Poznaj 5 kluczowych faktów o sytuacji finansowej organizacji pozarządowych w Polsce. Ostrzegamy, nie będzie zbyt optymistycznie.
Pandemia COVID19 przestała być tematem naszych rozmów i zniknęła z pierwszych stron gazet. Po pierwsze, chcąc nie chcąc, uznaliśmy, że musimy z nią żyć, po drugie pojawiły się nowe sprawy, które przyciągają naszą uwagę i budzą naszą troskę. To wszystko jednak nie znaczy, że ciągle nie odczuwamy jej konsekwencji.
Skutki pandemii widać w danych na temat przychodów organizacji. Oto pięć faktów na temat postpandemicznej kondycji finansowej stowarzyszeń i fundacji.
1. Mniejsze przeciętne przychody
Przeciętne przychody organizacji w 2020 roku wyniosły 26 tys. zł. Oznacza to, że po raz pierwszy od niemal dekady, przeciętne przychody organizacji spadły w stosunku do poprzedniego pomiaru: w 2017 roku wynosiły 28 tys. zł.
Przeciętne przychody organizacji w latach 2003-2020
2. Kurczenie się sektorowej “klasy średniej”
Zmianę widać także w strukturze przychodów organizacji. W latach 2011-2017 następowało stopniowe zwiększanie się sektorowej “klasy średniej”, czyli organizacji o przychodach między 10 tys. a 100 tys. zł rocznie. W 2020 roku udział organizacji o budżetach mieszczących się w tym przedziale spadł o 7 punktów procentowych w stosunku do 2017 roku. Równolegle zwiększył się odsetek organizacji o przychodach najniższych (do 1 tys. zł na rok): z 11% w 2017 do 17% w 2020. Z kolei odsetek organizacji o największych przychodach (powyżej 1 mln zł rocznie) pozostał na niezmienionym poziomie (6%), a udział stowarzyszeń i fundacji o budżetach między 100 tys. a 1 mln zł na rok wzrósł o jeden punkt procentowy.
Struktura przychodów organizacji w latach 2011-2020
3. Niższe przychody przez pandemię
Sam fakt, że przychody organizacji w 2020 roku były niższe niż w 2017 nie musi znaczyć, że to pandemia COVID19 spowodowała ich spadek. Jednak z badania “Kondycji organizacji pozarządowych 2021” wiemy również, że w 2020 roku przychody 44% stowarzyszeń i fundacji były niższe niż w roku 2019. Co więcej, zdecydowana większość (80%) organizacji, które odnotowały spadek budżetu między 2019 a 2020 rokiem łączy ten fakt z konsekwencjami pandemii. Przychody wyższe niż w roku poprzednim miało w 2020 roku 18% organizacji - wśród nich tylko 13% łączą wzrost przychodów z pandemią.
4. Ciągle tracą ci, którzy już stracili
Można powiedzieć, że rok 2020 był wyjątkowy, ale przez kolejne miesiące sytuacja finansowa organizacji mogła się poprawić… Wygląda na to, że to zbyt optymistyczne założenie. Pod koniec 2021 roku organizacje oceniały wysokość przychodów w roku bieżącym w stosunku do budżetu w roku poprzednim.
- 31% stowarzyszeń i fundacji stwierdziło, że ich przychody w 2021 roku były niższe niż w 2020
- w 24% organizacji budżet w 2021 roku był wyższy niż w 2020
- w 27% przychody w 2020 i 2021 roku były na podobnym poziomie
Dużej części organizacji, których sytuacja finansowa pogorszyła się w pierwszym roku pandemii, w kolejnym roku wiodło się jeszcze gorzej: niemal połowa organizacji (48%), które odnotowały spadek przychodów między 2019 a 2020 rokiem, w 2021 roku miały budżet niższy niż 2020. Z kolei 43% organizacji, których przychody w 2020 roku wzrosły w stosunku do roku 2019, także w 2021 roku odnotowały wzrost przychodów.
5. Mniej rezerw finansowych
Działanie w sytuacji pandemii nadwyrężyło i tak niewielkie rezerwy finansowe organizacji. W 2018 roku 42% organizacji twierdziło, że posiada własne fundusze, które mogą być traktowane jak rezerwy finansowe i wydane na dowolny cel statutowy. W 2021 roku, po niemal dwóch latach funkcjonowania w pandemii, posiadane tego typu środków zadeklarowało 25% organizacji, a więc o 17 punktów procentowych mniej niż w 2018 roku.
Jednocześnie, organizacjom, które posiadają na własność jakieś środki finansowe starczyłyby one na dłuższy okres prowadzenia podstawowych działań niż w 2017 roku - wtedy było to 6 miesięcy, w 2021 roku 10 miesięcy funkcjonowania organizacji.
Chcesz wiedzieć więcej? Pobierz bezpłatnie raport „Kondycja organizacji pozarządowych 2021” ze strony kondycja.ngo.pl.
Czy rozwarstwienie sektora będzie postępować?
Pozostaje kwestią otwartą, czy kondycja finansowa organizacji poprawi się po zakończeniu pandemii, czy widoczne spadki przychodów są początkiem dłuższego kryzysu. Odpowiedź na to pytanie poznamy dopiero za kilka lat. Jednak to, co już teraz wiadomo, to fakt, że wpływ pandemii na kondycję finansową nie dla wszystkich organizacji był taki sam.
Sektor pozarządowy zawsze był finansowo i materialnie rozwarstwiony. Można jednak dowodzić, że takie rozwarstwienie jest naturalną konsekwencją różnic między organizacjami - inne zasoby są potrzebne lokalnemu stowarzyszeniu działającemu na rzecz integracji lokalnej społeczności, a inne fundacji prowadzącej duży ośrodek rehabilitacyjny. I choć jest duża szansa, że obydwie te organizacje będą uważały, że brak dostępu do środków jest ich największym problemem, to jednak każda myśli o zupełnie innych sumach.
Kluczowe wydaje się obecnie pytanie, czy pandemia stanie się czynnikiem gwałtownie przyspieszającym i zwiększającym rozwarstwienie. Wydaje się bowiem, że organizacje o dużych zasobach wychodzą z niej raczej bez wielkiego szwanku, a dla organizacji o mniejszych zasobach konsekwencje pandemii okazały się bardziej dotkliwe. Dlatego to ich sytuacja powinna być obecnie przedmiotem szczególnej troski.
Badanie „Kondycja organizacji pozarządowych 2021” jest realizowane dzięki wsparciu: Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, Fundacji im. Stefana Batorego, Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.
Źródło: informacja własna fakty.ngo.pl
