Publicystyka - ngo.pl

29 listopada 2018 r. weszła w życie ustawa o kołach gospodyń wiejskich. To nowy akt prawny, który miał ułatwić kołom gospodyń - działającym od lat na terenach wiejskich organizacjom społecznym - uzyskiwanie osobowości prawnej, rozwijanie działalności i korzystanie z do tej pory trudno dostępnych środków.

Projekt został uchwalony w szybkim tempie, praktycznie bez konsultacji. Nawet w rządzie (projektodawcą był rząd) ocenia się, że może zawierać rozwiązania niekonstytucyjne. Zawiera jednak przede wszystkim nowe przepisy, które nie zawsze są dobrze rozumiane przez adresatów tego aktu.

Do portalu ngo.pl trafiają pytania od kół gospodyń i osób planujących je założyć w oparciu o nowe przepisy. Pytania te zebraliśmy i przesłaliśmy do rządowych podmiotów odpowiedzialnych za rozwój społeczeństwa obywatelskiego: Pełnomocnika Rządu ds. Społeczeństwa Obywatelskiego, Narodowego Instytutu Wolności oraz Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Otrzymaliśmy właśnie odpowiedź od tego ostatniego. Publikujemy ją w całości, mając nadzieję, że rozwieje część wątpliwości związanych ze stosowaniem ustawy o kolach gospodyń wiejskich.

(wytłuszczenia w odpowiedziach pochodzą od redakcji)

Z upoważnienia Pani dr Agnieszki Rymszy, Dyrektora Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego KPRM, w odpowiedzi na e-mail dotyczący wątpliwości interpretacyjnych w zakresie stosowania ustawy  z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (Dz. U. poz. 2212), uprzejmie przedstawiam stanowisko w zakresie zadanych przez Państwa pytań.

W odniesieniu do ww. wątpliwości należy zauważyć, że zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2017 r. poz. 210, z późn. zm.), stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność po wpisie do KRS. Zgodnie natomiast z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich istnieje obowiązek wpisania koła gospodyń wiejskich do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich (KRKGW) prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Art. 6 ust. 2 ww. ustawy stanowi zaś, że skutkiem uzyskania wpisu do KRKGW jest nadanie takiemu kołu osobowości prawnej.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich działające w dniu wejścia w życie ustawy koła gospodyń wiejskich mogą dostosować statuty do wymagań określonych w ustawie i wystąpić z wnioskiem o dokonanie wpisu koła gospodyń wiejskich do rejestru zgodnie z przepisami ustawy.

Mając na względzie powyższe regulacje, jak również to, że brak jest przepisów określających tryb przekształcania stowarzyszeń wpisanych do KRS w osoby prawne objęte rejestrem prowadzonym przez Agencję, za zasadne należy przyjąć, że uzyskanie przez stowarzyszenie wpisu do KRKGW na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich będzie miało wyłącznie charakter deklaratoryjny i nie będzie skutkowało koniecznością przeprowadzania likwidacji dotychczasowego koła działającego w formie stowarzyszenia oraz nie zmierza do wykreślenia takiego koła z KRS.

Za powyższym rozwiązaniem przemawia również fakt, że w polskim systemie prawa nie funkcjonuje rozwiązanie polegające na posiadaniu przez jeden podmiot podwójnej osobowości prawnej. Z tych względów zasadnym będzie przyjęcie rozwiązania, zgodnie z którym wpis działającego, w formie stowarzyszenia, koła gospodyń wiejskich do rejestru prowadzonego przez Agencję będzie miał wyłącznie charakter deklaratoryjny. Tym samym, osoba prawna, która uzyskała osobowość prawną, na podstawie innych przepisów, zachowa swój status organizacyjno-prawny, w tym w odniesieniu do funkcjonowania takiej osoby będą miały zastosowanie przepisy, na podstawie których ta osobowość prawna została nadana. Innymi słowy, jeżeli koło gospodyń wiejskich działające w formie stowarzyszenia złoży do Agencji wniosek o wpis do rejestru, nie utraci ono statusu stowarzyszenia, a jedynie uzyska wpis do rejestru prowadzonego przez Agencję, co warunkuje możliwość ubiegania się przez takie koło o pomoc udzielaną przez Agencję na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich.

Odnośnie ww. pytania, jak należy stosować przepisy art. 4 ust. 1 w zw. z art. 6 i w zw. z art. 34 ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich wprowadzające możliwość posiadania siedziby na terenie jednej wsi przez jedno koło w sytuacji, gdy na terenie wsi działały przed dniem wejścia w życie tych przepisów co najmniej dwa lub więcej kół, należy zauważyć, że warunek określony w art. 4 ust. 1 ww. ustawy, stanowiący, że na terenie jednej wsi siedzibę może mieć jedno koło - nie ma zastosowania do kół działających na podstawie przepisów dotychczasowych, o czym wprost stanowi art. 34 ust. 4 ww. ustawy. Wobec powyższego, zgodnie z przepisem wyłączającym stosowanie ograniczenia z art. 4 ust. 1 ustawy o kołach gospodyń wiejskich w odniesieniu do kół działających na podstawie przepisów dotychczasowych nawet w przypadku, gdy o wpis do KRKGW wystąpi więcej niż jedno takie koło wpisowi będą podlegać wszystkie koła, niezależnie od ich ilości, pod warunkiem, że są to koła funkcjonujące już wcześniej w oparciu o przepisy dotychczasowe. Zastrzec jednocześnie należy, że wyłączenie ograniczenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy o kołach gospodyń wiejskich, ma zastosowanie wyłącznie do kół działających na podstawie przepisów dotychczasowych, które wystąpią do Agencji o dokonanie wpisu w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy o kołach gospodyń wiejskich.

Odpowiadając na pytanie, czy w momencie wpisu do KRKGW nadawany będzie z urzędu - wzorem procedury rejestracji w KRS - numer REGON i NIP, należy zauważyć, że procedurę nadawania numeru NIP oraz procedurę przekazywania odpowiednich informacji właściwemu organowi podatkowemu określa ustawa z dnia października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji i płatników (Dz. U. z 2017 r. poz. 869, z późn. zm.). Zgodnie z art. 5 ust. 2b pkt 1 tej ustawy zgłoszenie identyfikacyjne podatników wpisanych do KRS zawiera dane objęte treścią wpisu w KRS i przekazywane jest automatycznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Wskazać również należy, że zgodnie z art. 19b ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2018 r. poz. 986, z późn. zm.) spółka kapitałowa w organizacji oraz podmioty, o których mowa w art. 49a ust. 1 (w tym stowarzyszenia), we wniosku o wpis do Rejestru zamieszczają informację, że nie wystąpiły o uzyskanie NIP lub numeru identyfikacyjnego REGON, chyba że zgłaszają je do Rejestru. W zakresie natomiast uzyskiwania numeru REGON przez podmioty wpisane do KRS wskazać należy, że zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 listopada 2015 r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń (Dz. U. z 2015 r. poz. 2009, z późn. zm.) - rejestr REGON jest aktualizowany w zakresie wpisu informacji, zmiany informacji objętych wpisem oraz skreślenia informacji, na podstawie danych objętych treścią wpisu w KRS przekazywanych odpowiednio z KRS oraz z Centralnego Rejestru Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatników - w przypadku podmiotów podlegających wpisowi do KRS.

W odniesieniu do powyższego podnieść należy, że ww. akty prawne nie zostały zmienione w zakresie nadania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa uprawnienia do automatycznego przesyłania informacji do właściwych organów (organów podatkowych oraz GUS) w sposób analogiczny do procedury, która funkcjonuje w odniesieniu do podmiotów wpisywanych do KRS. Tym samym stwierdzić należy, że przy obecnych regulacjach prawnych numer NIP oraz numer REGON nie będą nadawane z urzędu.

W odpowiedzi na powyższe pytanie, czy koła gospodyń wiejskich, które nie dokonają wyboru prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów w oparciu o art. 24 ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich, będą musiały prowadzić księgowość według przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2018 r. poz. 395, z późn. zm.), jak również biorąc pod uwagę fakt, że podmioty wpisane do KRKGW uzyskują osobowość prawną przyjąć należy, że jeżeli koła nie wybiorą albo nie będą mogły wybrać uproszczonej ewidencji przychodów i rozchodów, o której mowa w art. 24 ww. ustawy, będą zobowiązane do prowadzenia księgowości w oparciu o ustawę z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.

Tym samym, zasadnym jest przyjęcie stanowiska, że w opisanej powyżej sytuacji istnieje możliwość stosowania załącznika nr 6 ustawy o rachunkowości, który określa zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym dla jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2018 r. poz. 450, z późn. zm.), tj. organizacji pozarządowych.

Jednocześnie uprzejmie informuję, iż w zakresie interpretacji przepisów ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (Dz. U. poz. 2212), celem udzielenia odpowiedzi na zadane przez Państwa pytania, Departament Społeczeństwa Obywatelskiego KPRM zasięgnął opinii Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w związku z faktem, iż zakres przedmiotowy ww. ustawy pozostaje we właściwości kompetencyjnej Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 

Zgodnie z ww. ustawą o kołach gospodyń wiejskich nadzór nad działalnością kół, o których mowa w ww. ustawie, sprawuje Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Natomiast nadzór nad działalnością Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa sprawuje minister właściwy do spraw rozwoju wsi, zgodnie z ustawą z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U z 2018 r. poz. 762, z późn. zm.).