Koła gospodyń wiejskich. Co znajdziesz w nowelizacji nowiutkiej ustawy
Na jesieni 2018 roku dostaliśmy nową regulację prawną – ustawę o kołach gospodyń wiejskich. Minął kwartał od wejścia w życie przepisów, a już mamy ustawę o zmianie ustawy o kołach.
pixabay.com, CC0 Public Domain
Ustawa o kołach to poprawka na poprawce
Niekonsultowana i przyjęta w szybkim tempie ustawa już na etapie prac parlamentarnych była poważnie niedoskonała (do aktu, który miał 37 artykułów Senat proponował 37 poprawek). Po wejściu w życie również budziła kontrowersje.
w 2018 r. pisaliśmy o ustawie: Koła gospodyń wiejskich mają swoją ustawę i 90 mln zł na gwiazdkę
6 marca 2019 r. pojawił się w Sejmie poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich. Posłom wystarczyło jedno posiedzenie na przeprowadzenie trzech czytań - 15 marca przyjęli ustawę. Teraz (na posiedzeniu 20-22 marca 2019 r.) pracują nad nią senatorowie.
Zmiana zbyt ograniczających przepisów
Dzięki ustawie z 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich koła zyskały osobowość prawną. Ustawa zaoferowała im też wsparcie finansowe.
Warto zauważyć, że pierwsza transza udzielonej pomocy spowodowała istotną aktywizację środowisk wiejskich w rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich, czego dowodem jest, że aż 59% wszystkich zarejestrowanych kół w 2018 r. w Krajowym Rejestrze Kół Gospodyń Wiejskich stanowią koła nowopowstałe lub reaktywowane, czyli takie które już nie prowadziły działalności.
(fragment uzasadnienia do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich)
Obiecanie w listopadowej ustawie środków na koła mogło stać się pośrednią przyczyną, dla której teraz trzeba było zmienić przepisy. Ustawa z jednej strony ułatwiała kołom powstawanie, z drugiej stawiała ograniczenia (prawdopodobnie po to, żeby łatwiej było ogarnąć strumień środków, kierowanych do kół). Główne ograniczenie zawierało się w zasadzie: jedna wieś – jedno koło. Inne nie pozwalało na działanie kół na terenach miast. Jeszcze inne na członkostwo tej samej osoby w różnych kołach. Wszystko to uderzało przede wszystkim w koła już istniejące (działające przed wejściem w życie ustawy), które przez lata nie miały takich ograniczeń.
Nowelizacja próbuje rozluźnić gorset nałożony na koła. Projektodawcy tłumaczą to tak: „po kilku miesiącach funkcjonowania ww. ustawy, odpowiadając na postulaty zgłaszane przede wszystkim przez same koła gospodyń wiejskich i środowiska z nimi związane, celowe jest doprecyzowanie zakresu regulacji przedmiotowej ustawy. Jest to ważne w szczególności po to, żeby umożliwić faktyczną i efektywną partycypację w kołach gospodyń wiejskich wszystkim osobom, które działały w kołach funkcjonujących na podstawie przepisów ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników, niezależnie od obecnego statusu administracyjnego obszaru działalności koła, a także wszystkim osobom chcącym działać w danym kole, niezależnie od ich miejsca stałego zamieszkania”.
Koła w miastach
„Doprecyzowanie zakresu regulacji przedmiotowej ustawy" to przede wszystkim umożliwienie tworzenia kół nie tylko na wsiach. Będzie na to pozwalał nowy ustęp w artykule 4.
Artykuł 4 ustęp 1a (projekt)
1a. Koła gospodyń wiejskich mogą mieć siedzibę i działać także na terenach:
1) sołectw położonych w granicach administracyjnych miast;
2) miast do 5 000 mieszkańców.
Zmiana w ustępie 3 w tym samym artykule daje z kolei możliwość członkostwa w kole osobie, która nie zamieszkuje na wsi, będącej terenem działalności danego koła.
ustęp 3 w pierwotnym kształcie
Członkiem koła gospodyń wiejskich może być każda osoba, która ukończyła lat 18 i której miejscem zamieszkania jest wieś będąca terenem działalności koła.
ustęp 3 w kształcie proponowanym przez nowelizację
Członkiem koła gospodyń wiejskich może być każda osoba, która ukończyła lat 18.
Ustawa nadal będzie zawierać niekonstytucyjne przepisy?
Nowelizacja nie podejmuje jednak tematu członkostwa w wielu kołach i wielu kół w jednej wsi. Te dwa ograniczenia zapisane w ustawie z 9 listopada stoją w sprzeczności z konstytucyjną zasadą wolności zrzeszania się. Zwracał na to uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich, Adam Bodnar.
Art. 12 Konstytucji stanowi, że Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji. Zgodnie z art. 58 ust. 1 Konstytucji każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się. Szczególną formę realizacji tej wolności przewiduje art. 59 ust. 1 Konstytucji, który zapewnia wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników oraz w organizacjach pracodawców.
Tymczasem ustawa o KGW stanowi, że w jednej wsi może zostać utworzone jedno koło gospodyń wiejskich, a terenem działalności koła może być jedna bądź więcej wsi. W ocenie Rzecznika w istotny sposób ogranicza to możliwość skorzystania z nowej formy organizacyjnej. Nie wszystkie zainteresowane podmioty, spełniające ustawowe kryteria, mogą więc założyć bądź zostać członkami KGW. Ograniczenie może mieć szczególnie istotne znaczenie w przypadku miejscowości o dużej liczbie mieszkańców. (…)
Podobne wątpliwości Rzecznika dotyczą artykułu ustawy, zgodnie z którym jednocześnie można być członkiem tylko jednego koła.
Inne zmiany w ustawie
Nowelizacja proponuje ponadto znaczne rozbudowanie i doprecyzowanie artykułu 27. Artykuł ten opisuje procedurę likwidacji koła. W ustawie pojawią się artykuły 27a, b, c i d, w których opisane są m.in. obowiązki likwidatora.
Ustawa o zmianie ustawy ustala też limit wydatków na koła w 2019 r. Wydatki zapisane w ustawie w listopadzie (na rok 2018) szacowano na 90 mln zł. Limit na 2019 r. to 40 mln.
Tekst ustawy i przebieg procesu legislacyjnego
Senat bez poprawek [aktualizacja 25 marca 2019 r.]
21 marca 2019 r. Senat przyjął ustawę bez poprawek.
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
