Publicystyka - ngo.pl

Z najnowszych danych przygotowanych przedstawionych przez Data Reportal – Global Digital Insights wynika, że 84,5 proc. Polaków między 16. a 64. rokiem życia korzysta z Internetu (prawie 32 mln Polaków), a 68,5 proc. posiada aktywne konta na portalach społecznościowych, w większości przypadków zainstalowanych na urządzeniach mobilnych (Digital in Poland: All the Statistics You Need in 2021 — DataReportal – Global Digital Insights).

Zebrane wyniki badań ukazują, że Polacy przeciętnie korzystają z Internetu sześć godzin i trzy kwadranse dziennie, z czego pełne dwie godziny używają social mediów, ponad godzinę dziennie czytają wiadomości internetowe oraz słuchają muzyki. Tylko w ciągu ostatniego roku polskich użytkowników Internetu przybyło o 1,3 mln (wzrost rok do roku o 4,4 proc.), a korzystających z portali społecznościowych o 2,5 mln osób (wzrost rok do roku o 10,5 proc.).

Dynamiczny rozwój techniki komputerowej, telefonii komórkowej i zaangażowanie coraz większej liczby osób w korzystanie z komputera i sieci, w tym z mediów społecznościowych, przyczyniają się do gwałtownych przeobrażeń rynku pracy, polityki, gospodarki czy edukacji, jak również powodują lawinowe narastanie problemów związanych z niewłaściwym wykorzystaniem zasobów sieci (cyberprzemoc, seksting, patotreści, pornografia w Internecie).

Jedną z negatywnych konsekwencji gwałtownego rozwoju technologicznego jest również szybki wzrost liczby osób wykazujących objawy uzależnienia od nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych.

Na dzień dzisiejszy brak jest oficjalnej nazwy dla tego zjawiska. W specjalistycznej literaturze przedmiotu funkcjonują takie określenia jak fonoholizm, siecioholizm (netoholism), sieciozależność (netaddiction), cyberzależność (cyberaddiction), internetoholizm, internetozależność, infoholizm, infozależność oraz uzależnienie od komputera – computer addiction.

Wydaje się więc, że określenie uzależnienie od korzystania z nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych, choć długie i mało medialne, daje szerokie możliwości i ujmuje problem wieloaspektowo.

Jakie są najważniejsze symptomy związane z uzależnieniem od nowych technologii? Zanim odpowiemy na tak zadane pytanie, warto wspomnieć o trzech istotnych cechach naszego mózgu. 

1. Po pierwsze, nasz mózg uwielbia zdobywać nowe informacje o bliższym i dalszym otoczeniu (w czasach pierwotnych większa liczba zdobytych informacji zwiększała szanse na przeżycie).
2. Po drugie, korzystanie z nowych technologii sprawia naszemu mózgowi przyjemność, a podczas używania Internetu, telefonu komórkowego czy podczas grania w gry cyfrowe wydziela się dopamina stymulująca nasz ośrodek nagrody.
3. Po trzecie dodać należy, że nasz mózg uwielbia gromadzić zapasy energii, która może zostać spożytkowana w trudnych dla organizmu ludzkiego czasach. Okazuje się, że najmniejsze spalanie energii zachodzi w naszym organizmie wówczas, kiedy robimy coś nawykowo, automatycznie, bezrefleksyjnie. Od silnego nawyku do utraty kontroli nad naszymi działaniami wiedzie bardzo prosta droga.

Zaburzenie nałogowe dotyczące korzystania z cyfrowych urządzeń ekranowych i Internetu można rozpoznać zwracają uwagę na kilka poniższych symptomów.

1. niezdolność oparcia się impulsom popychającym do określonego zachowania (wystąpienie kompulsji na przykład związanych z uporczywym graniem w gry),
2. poczucie narastającego napięcia pojawiającego się tuż przed rozpoczęciem zachowania (napięcie związane jest z wyraźnym wyrzutem dopaminy do mózgu),
3. przyjemność i ulga doświadczane podczas wykonywania zachowania (ulga dotyczy przede wszystkim redukcji kompulsji),
4. poczucie utraty kontroli podczas wykonywania zachowania (najczęściej objawia się utratą kontroli nad czasem korzystania z nowych technologii),
5. obecność poniższych kryteriów:

• powtarzające się bezskuteczne próby ograniczenia, kontrolowania lub zaprzestania zachowania,
• wzrost tolerancji: potrzeba zwiększania intensywności lub częstotliwości zachowania, aby osiągnąć pożądany efekt lub też zmniejszenie nasilenia doznań wywołanych przez zachowania o tej samej intensywności co wcześniej,
• niepokój lub zdenerwowanie w sytuacji uniemożliwiającej podjęcie zachowania: niektóre elementy składowe syndromu trwają dłużej niż jeden miesiąc lub powtarzają się na przestrzeni dłuższego okresu (za: Lelonek-Kuleta B., (2012). Uzależnienie od czynności – zdefiniowanie pojęcia, specyfika problemu oraz kierunki diagnoz. „Serwis informacyjny NARKOMANIA”, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, 1 (57), s. 13-18.

1. Kontroluj czas związany z korzystaniem z nowych technologii: możesz tego dokonać, tworząc własne zasady korzystania z telefonu komórkowego czy Internetu. W tym celu wykorzystać możesz również różnego rodzaju aplikacje kontrolujące i raportujące to, co robisz w Internecie.
2. Buduj alternatywę dla świata cyfrowego: problem z nadużywaniem nowych technologii rozpoczyna się wówczas, kiedy jedynym dostępnym dla Ciebie światem będzie świat cyfrowy. Pasja, hobby, zainteresowanie poza siecią będą przeciwwagą dla Twojej obecności w sieci.
3. Dbaj o bezpośrednie relacje z osobami najbliższymi: jak się okazuje to właśnie dobre relacje z innymi są najlepszym czynnikiem chroniącym przed jakimkolwiek wejściem w problem, również w problem e-uzależnień.
4. W razie potrzeby szukaj wsparcia u specjalistów: wykorzystaj do tego bardzo profesjonalny portal, na którym możesz znaleźć nie tylko adresy do specjalistów terapii uzależnień, ale profesjonalne opracowania tematyczne dotyczące e-uzależnień oraz innych uzależnień behawioralnych Uzależnienia Behawioralne.

W swojej codziennej pracy związanej z dbaniem o odpowiedni balans między korzystaniem z nowych technologii i świadomym ich nieużywaniem pomocne mogą się okazać propozycje przygotowane przez Fundację Dbam o Mój Z@sięg, dostępne tutaj.

Powyższy artykuł jest częścią cyklu materiałów nt. higieny cyfrowej z udziałem dr Macieja Dębskiego, który ukazał się na blogu Sektor 3.0. Zobacz także:

• Jak ułożyć swoje relacje z technologiami – 10 wskazówek nt. higieny cyfrowej
• Jak zapanować nad czasem spędzanym w sieci? [wideo-rozmowa]
• Jak dbać o higienę w cyfrowym świecie? [LIVE Sektor 3.0]

Interesujesz się nowymi technologiami i chcesz z ich pomocą rozwijać swoją organizację? Zajrzyj również na blog Sektor 3.0 i dołącz do naszego newslettera, by nie przegapić kolejnych przydatnych tekstów. Zapraszamy! 🙂