Publicystyka - ngo.pl

W Kurierze Warszawskim w notatce pod tytułem „Rekwizycja żywności” czytamy:  „Energiczne zabiegi w walce z niesumienną spekulacją osiągnęły pożądany skutek. (…) sekcja żywnościowa niezwłocznie przystąpiła do czynności. (…) Rekwizycja odbywa się w ten sposób, że delegaci komitetu obywatelskiego w obecności policji spisują na miejscu protokuły z wymienieniem dokładnej ilości znalezionych w składach towarów, które mogą być bądź odrazu zabierane do składów komitetu, bądź opieczętowywane na miejscu”.

Mamy też doniesienia o pracy komisji pracy kobiet (kontynuacja działań sekcji kobiet) na rzecz dzieci bezdomnych. Sekcji żywnościowej o przyjmowaniu „na oborę” krów mlecznych. Również sekcja schronisk dla uchodźców (organizował je Komitet Centralny – bo dotyczyło to osób przyjezdnych) dbała o żywy inwentarz, który przybył z uchodźcami do Warszawy.

Wielka działalność komitetów jednoczyła społeczeństwo wobec doraźnych problemów, jednak nie wszyscy jednakowo oceniali sytuację. Pod przykrywką działań legalnych organizowały się także struktury nielegalne lub przynajmniej nieoficjalne. O nielegalnym Sokole, który prowadził legalną działalność w towarzystwach sportowych jutro.

Tajną działalność prowadziła Polska Liga Kobiet Pogotowia Wojennego współdziałająca z Polską Organizacją Wojskową i oczywiście z Legionami. Działało też niezależne harcerstwo, które z jednej strony sprzyjało legionistom (byli członkami POW), z drugiej współpracowało z Komitetem Obywatelskim, który organizował dla nich oficjalne kolonie (nieoficjalnie obozy harcerskie), a także brało udział w organizowanym przez KO roznoszeniu poczty.

A działania te, tak legalne, jak i nielegalne pociągały za sobą czasem znaczne ryzyko. Choćby przed odejściem Rosjan zesłano do Charkowa 22 harcerzy oraz wywieziono do Rosji pięć skautek. Czy Rosjanie mieli się czego obawiać? Wacław Błażejewski, w „Z dziejów harcerstwa polskiego (1910-1939)” opisuje jak w tym czasiewyznaczeni skauci, z bronią w ręku, mieli ochraniać wybitniejszych działaczy przed ewentualnym wywiezieniem ich do Rosji.

Z drugiej strony, nawet ci, którzy działali oficjalnie nie mogli spać spokojnie. Chociażby decyzję o pozostaniu na miejscu władze carskie mogły uznać za współpracę z wrogiem i, jak pisze w swoich pamiętnikach Maria Lubomirska, taka obawa towarzyszyła jej mężowi, który nie zdecydował się opuścić Warszawy i pozostał na stanowisku przewodniczącego Komitetu Obywatelskiego. Przecież w 1914 władze carskie współpracę z wrogiem karały śmiercią.