Publicystyka - ngo.pl

W Kurjerze czytamy, o tym, jak to się wówczas odbywało: „Opieka nad ogrodami. Ogród pomologiczny wraz ze szkołą ogrodniczą całkowicie, Łazienki zaś pod względem ogrodniczym dostały się pod zarząd i opiekę Tow. ogrodniczego warsz. Do tych prac (a właściwie i ogród Botaniczny powinien również być prędko powierzony tej kompetentnej instytucji pod nadzór zawodowy), wyłoniono z Tow. ogrodniczego komisję, złożoną z pp. Franc. Szaniora — przewodniczącego, Leona Danilewicza — sekretarza, Zielińskiego — skarbnika, prof. Adama Czartkowskiego i Edmunda Jankowskiego, prezesa Tow., jako opiekuna ogrodu pomologicznego oraz sekretarza I Tow. Edwarda Ciszkiewicza — jako opiekuna Łazienek. Trzy specjalne komisje odbiorcze zeszły na miejsca i przyjęły oba ogrody, tudzież szkołę ogrodniczą, którą zapewne Tow. ogrodnicze warsz. poprowadzi na swój sposób. Szkoła taka średnia w Warszawie od dawna nam jest potrzebna”.

Tę niezwykle sprawną organizację utworzyło przy Komitecie Obywatelskim Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości, gdy po wkroczeniu Niemców „wojska niemieckie zgłaszać się zaczęły do gmachów rządowych i publicznych”. 

W każdym, a liczba ich przekraczała 130 domów i lokali, spotkali ich kuratorzy, członkowie Komisji Opieki nad Gmachami. Wcześniej prace inwentaryzacyjne prowadzono m.in. w Zamku Królewskim, na terenie Łazienek, Belwederu, Wilanowa, także pałaców – Krasińskich (Rzeczypospolitej) i Prymasowskiego – były tylko preludium do przejęcia opieki  nad opuszczanymi przez Rosjan gmachami historycznymi i wyznaczeniu kuratorów. Zamkiem Królewskim zajmował się Kazimierz Skórewicz, budowlami w Łazienkach Królewskich – Juliusz Kłos i Władysław Tatarkiewicz, pałacem Brühla – Stefan Szyller, pałacem Prymasowskim – Józef Pius Dziekoński, pałacem Krasińskich – Rudolf Świerczyński itd.