Sejm pracował w piątek 7 października nad ostatecznym kształtem ustawy, która ma wprowadzić m.in. elektroniczne sprawozdania fundacji. Dzień wcześniej Senat proponował zrezygnować z tego punktu nowelizacji, zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym przez OFOP i Forum Darczyńców.
Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców, zawiera zmianę w ustawie o fundacjach. Zmiana wprowadza elektroniczną formę składania sprawozdań i jednolity, zamiast ramowego, wzór sprawozdania. Ustawa czeka na podpis Prezydenta. Nie należy oczekiwać, że Prezydent zawetuje ustawę. Przepisy wejdą w życie w znanym już, opisanym poniżej, kształcie.
Senatorowie zgodni z postulatami NGO-sów. Posłowie nie
W piątek posłowie rozpatrywali poprawki Senatu zgłoszone do ustawy. Wśród poprawek znalazła się m.in. propozycja wykreślenia z ustawy artykułu 5, który zmienia ustawę o fundacjach (zob. poprawka 3 uchwały Senatu). Wskazana tu poprawka zawierała dokładnie tę samą propozycję (całkowitą rezygnację z nowelizacji ustawy o fundacjach), którą postulowały w swoim stanowisku Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych i Forum Darczyńców w Polsce (zob. Nowelizacja ustawy o fundacjach – stanowisko OFOP i Forum Darczyńców).
Senacka poprawka dotycząca ustawy o fundacjach została odrzucona. Tym samym posłowie ostatecznie zadecydowali o zmianie ustawy o fundacjach i wprowadzili nowy sposób składania sprawozdań fundacji.
Jedyne co może mieć jeszcze wpływ na sprawozdawczość fundacji to nadrzędna regulacja dotycząca sprawozdawczości organizacji pozarządowych, przygotowywana od półtora roku przez Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego.
Kiedy nastąpią zmiany w sprawozdawczości fundacji?
W ustawie zapisano, że kluczowy dla tematu art. 5 wejdzie w życie 1 stycznia 2023 roku. Do pełnej realizacji nowych przepisów konieczne będzie jeszcze wydanie nowego rozporządzenia w sprawie wzoru sprawozdania fundacji - to pojawi się prawdopodobnie na początku 2023 r.
Do końca 2022 roku fundacje wysyłają sprawozdania za rok 2021. Tych sprawozdań opisana zmiana na pewno nie obejmie.
Elektroniczna forma sprawozdania fundacji oraz nowy wzór sprawozdania będzie mógł dotyczyć sprawozdań za 2022 rok, składanych przez fundacje do końca 2023 roku. Ponieważ jednak zbieranie danych do sprawozdania trwa przez cały okres sprawozdawczy, a kształt sprawozdania w dużym stopniu decyduje o tym, jakie dane zbieramy, możliwe jest też, że realne wejście w życie zmiany nastąpi jeszcze później. Będziemy w tej sprawie prosić o wyjaśnienia inicjatorów nowelizacji oraz Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego. Być może wskazówka znajdzie się też w nowym rozporządzeniu ze wzorem sprawozdania.
Co oznaczają zmiany?
Wejście w życie ustawy domknie proces elektronizacji sprawozdań NGO-sów. Po sprawozdaniach OPP oraz sprawozdaniach finansowych, które organizacje od jakiegoś czasu mogą składać wyłącznie w określonej formie elektronicznej, przyjdzie czas na sprawozdania fundacji. Dla sprawozdań fundacji zostanie zamknięta "ścieżka" papierowa.
Sprawozdanie fundacji będziemy sporządzać wyłącznie w postaci elektronicznej, na formularzu udostępnionym w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego Ministra Sprawiedliwości. Sprawozdanie trzeba będzie też podpisać elektronicznie. Ustawa wymienia dopuszczalne podpisy - są to: kwalifikowany podpis elektroniczny (zwykle płatny), podpis zaufany albo podpis osobisty (to też podpis elektroniczny, zob. wyjaśnienia na stronie gov.pl).
Zmiana nastąpi również jeśli chodzi o sam kształt sprawozdania (konkretnie "wzór formularza sprawozdania"). Do tej pory mieliśmy do czynienia z "ramowym" wzorem, który mógł podlegać modyfikacjom. Po zmianie wzór przestanie być ramowy - wydane zostanie rozporządzenie ze wzorem jednolitym. Nie ma jasności czy i jak zmieni się zakres danych, które będzie zbierał nowy wzór. Wzór wyda Minister Sprawiedliwości współpracując z Ministrem Finansów. W nowych przepisach wskazano, że resorty przygotują formularz "mając na względzie potrzebę zapewnienia informacji pozwalających ocenić prawidłowość realizacji przez fundację jej celów statutowych".
Jak wyglądają przepisy? Zmiany w ustawie o fundacjach zawiera artykuł 5 ustawy. Poniżej cytujemy go w całości, w kształcie jaki nadano mu 15 września 2022 r. Kształt ten jest już kształtem ostatecznym.
Artykuł 5
W ustawie z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 2020 r. poz. 2167) w art. 12:
1) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Fundacja składa corocznie właściwemu ministrowi sprawozdanie ze swojej działalności obejmujące najważniejsze informacje o działalności fundacji w okresie sprawozdawczym, pozwalające ocenić prawidłowość realizacji przez fundację jej celów statutowych.”;
2) po ust. 2a dodaje się ust. 2b w brzmieniu:
„2b. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 2, sporządza się w postaci elektronicznej, na formularzu udostępnionym w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego Ministra Sprawiedliwości, oraz opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.”;
3) ust. 4 otrzymuje brzmienie:
„4. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, jednolity wzór formularza sprawozdania, o którym mowa w ust. 2, mając na względzie potrzebę zapewnienia informacji pozwalających ocenić prawidłowość realizacji przez fundację jej celów statutowych oraz ujednolicenia sprawozdań.”.
Czy ustawa o sprawozdawczości zlikwiduje obowiązek składania oddzielnych sprawozdań przez fundacje?
Zmiany, które opisaliśmy mogą w ogóle (praktycznie) nie wejść w życie. Stanie się tak, jeśli przyjęta zostanie ustawa o sprawozdawczości organizacji pozarządowych. Projekt takiej ustawy wypracował Przewodniczący Komitetu do spraw Pożytku Publicznego. Projekt poznaliśmy w wakacje 2021 roku. Został w portalu szczegółowo opisany, publikowaliśmy też stanowiska dotyczące tych propozycji. Od początku 2022 roku nie ma nowych konkretnych informacji o postępie prac nad tym przedłożeniem, jednak to poważny projekt i należy oczekiwać, że rząd do niego wróci.
Projekt zawiera m.in. propozycję likwidacji oddzielnego obowiązku sprawozdawczego fundacji. Może się więc okazać, że praca, którą wykonali dziś projektodawcy zmiany w ustawie o fundacjach, a następnie parlamentarzyści, pójdzie na marne.
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
Skorzystaj ze Stołecznego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych
(22) 828 91 23
