Publicystyka - ngo.pl

Tegoroczna odsłona, prowadzona przez Stowarzyszenie Pracownia Filmowa „Cotopaxi”, zgromadziła ponad 50 warsztatowiczów. Wśród nich byli uczestnicy Środowiskowych Domów Samopomocy z Warszawy – Żoliborza, z Łubca oraz, po raz pierwszy w tym roku, z Wołomina. Pozostałe grupy były łączone: rodzice i opiekunowie osób z niepełnosprawnością intelektualną (głównie ze ŚDS-u przy ulicy Korotyńskiego 13) oraz osoby z doświadczeniem choroby psychicznej i kryzysu psychicznego (ze ŚDS-u z Żoliborza i ze ŚDS-u „Pod Skrzydłami” na Ochocie).

„Dom od środka” od ponad dziesięciu lat wspiera włączanie społeczne różnych grup, rozwija kompetencje twórcze i cyfrowe oraz buduje przestrzeń do wyrażania emocji i doświadczeń.

Zanim początkujący twórcy zabiorą się za realizację swoich filmowych pomysłów, przez kilka miesięcy, podczas części warsztatowej, szkolą się przy wsparciu trenerów, facylitatorów i wolontariuszy. Dzięki nim poznają sprzęt filmowy, uczą się podstaw pracy na planie oraz zaznajamiają się z procesem tworzenia filmu. Następnie przechodzą do wdrażania autorskich koncepcji.

Warto dodać, że praca warsztatowa prowadzona jest metodą wideo uczestniczącego (Participatory Video – PV), w której treść powstaje bezpośrednio w grupach – to uczestnicy decydują, o czym chcą mówić, co pokazać i jaką historię opowiedzieć. Efekty ich pracy będzie można obejrzeć już 19 grudnia o godz. 17:00 w Kinie Muranów.

W ramach IX edycji powstało pięć krótkich metraży, bardzo różnych pod względem formy i tonu – od dokumentu z elementami reportażu i wydźwiękiem społecznym, przez film obyczajowy, aż po wątki komediowe, których w tym projekcie nigdy nie może zabraknąć. Organizatorzy uchylili rąbka tajemnicy dotyczącego każdego z ośrodków:

• Wołomin – film o codzienności ŚDS-u: relacjach, aktywnościach, funkcjonowaniu placówki. Po raz pierwszy uczestnicy przeprowadzili również rozmowy z kadrą – pytania były odważne, momentami zaskakujące, a „dwustronny” obraz Domu tworzy niezwykle szczery portret miejsca.

• Łubiec – obraz pod roboczym tytułem „Nasze marzenia romantyczne” – zaskakująca, pełna humoru i szczerości opowieść o relacjach, pragnieniach i wyobrażeniach dotyczących bliskości. Skecze, krótkie scenki, wyznania o randkach, oświadczynach, a nawet… elementy tańca na rurze.

• Żoliborz – etiuda o wyglądzie, wizerunku i akceptacji. O tym, jak postrzegamy siebie nawzajem i co wpływa na nasze poczucie własnej wartości.

• Grupa łączona osób z doświadczeniem choroby psychicznej i kryzysu psychicznego – film 360° w technologii VR – kolejny eksperyment w wirtualnej rzeczywistości, tym razem dotyczący granic: w zachowaniu, w relacjach, w dotyku. To również portret codzienności ŚDS-u „Pod Skrzydłami” na Ochocie.

• Grupa łączona rodziców i opiekunów osób z niepełnosprawnością intelektualną – niezwykle poruszająca rozmowa sześciu mam o rodzicielstwie dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Słodko-gorzka opowieść o lękach i obawach, ale i o jasnych stronach, radości, miłości i codziennych gestach, które dają siłę.

To nie pierwszy raz, kiedy rodzice i opiekunowie OzNI zostali zaproszeni do wspólnego tworzenia w projekcie „Dom od środka”. W 2022 roku sześć mam zrealizowało głęboko osobisty film „I bać się, i być szczęśliwą…”, który został uhonorowany nagrodą w kategorii Human Concerns & Social Issues podczas 18. edycji FilmAT Festival. W kolejnej, VIII odsłonie projektu, rodziny uczestników wróciły na warsztaty psychoedukacyjne, a w tym roku – oprócz zajęć rozwojowych – znów weszły na filmowy plan.

Tegoroczna odsłona „Domu od środka” przyniosła kilka wyjątkowych momentów i pokazała, że projekt coraz śmielej rozwija się w stronę działań wzmacniających uczestniczki i uczestników także poza filmem.

Największym wydarzeniem były warsztaty poetyckich kolaży, które po raz pierwszy poprowadziły uczestniczki projektu – Karolina i Małgorzata ze ŚDS „Pod Skrzydłami”. Samodzielnie przygotowały scenariusz, materiały i cały przebieg zajęć dla trzech ośrodków, mierząc się z rolą prowadzących od początku do końca.

– To było dla nas wyzwanie, ale też źródło wielu wzruszeń i zaskakujących momentów. Po raz pierwszy byłyśmy po drugiej stronie – mówi Karolina, współautorka warsztatów.

Drugim ważnym akcentem był wieczór poetycki i premiera tomiku Karoliny Łazickiej „Od niebytu w przesyt”, która współtworzyła także wcześniej wspomniane warsztaty poetyckich kolaży. Jej najnowsze wiersze – nagradzane w konkursach literackich – wybrzmiały podczas kameralnego spotkania w MAL Grójecka 109.

Jak podkreśla Łukasz Szewczyk, trener, facylitator i prezes Stowarzyszenia Pracownia Filmowa „Cotopaxi” możliwość wydania tomiku i rozmowy o relacjach, emocjach oraz wrażliwości w zupełnie innym medium „to piękny dowód, że projekt może otwierać się nie tylko na film, ale na różne formy twórczości”.

Równie znaczące było spotkanie podróżnicze Antoniego i Grzegorza, którzy – po latach udziału w warsztatach filmowych – tym razem wystąpili jako prowadzący. Zabrali publiczność do Rzymu, Belfastu, Reykjaviku i Reading, dzieląc się historiami pełnymi humoru i odwagi – od opowieści o tramwajach po przymierzanie ważącego ponad sześć kilogramów złotego łańcucha Lorda Mayora Belfastu.

– To była dla nich duża odpowiedzialność i sporo stresu, ale poradzili sobie świetnie. Myślę też, że te doświadczenia będą wracać – podsumowuje Łukasz Szewczyk.

Zarówno warsztaty kolażowe, wieczór poetycki, jak i spotkanie podróżnicze spotkały się z wyjątkowo ciepłym przyjęciem odbiorców, uczestników i terapeutów. Dla wielu osób było to potwierdzenie, że praca w projekcie może prowadzić do całkowicie nowych ról, kompetencji i ścieżek rozwoju.

Choć przy pracy nad dziewiątą odsłoną tematy „Domu od środka” mogą wydawać się znajome, każda edycja przynosi nowe emocje i niespodziewaną energię.

– Czasem myślę, że trudno wymyślić coś zupełnie nowego, a potem przyjeżdżam na warsztaty i widzę energię uczestników, której nie da się przewidzieć. To wciąż zaskakuje i daje ogromną siłę – mówi Łukasz Szewczyk.

Organizatorzy podkreślają, że projekt nie tylko inspiruje uczestników w Warszawie, ale także coraz częściej wykracza poza stolicę – do kolejnych edycji zgłaszają się Środowiskowe Domy Samopomocy z całego Mazowsza. To dowód, że „Dom od środka” odpowiada na realne potrzeby i staje się ważną przestrzenią wsparcia oraz twórczego rozwoju dla kolejnych środowisk.

Projekt „Dom od środka” został zainicjowany w 2014 roku. Pierwsza edycja cyklu otrzymała nagrodę jako najlepszy projekt z zakresu edukacji kulturalnej (Warszawska Nagroda Edukacji Kulturalnej) prowadzony w Warszawie w 2014 r. oraz była nominowana do nagrody S3KTOR (organizator m.st. Warszawa) jako jeden z najlepszych projektów realizowanych w danym roku przez organizacje pozarządowe. W kolejnych latach projekt był rozwijany i doceniany, m.in. Mazowiecką Nagrodą Inspiracji Kulturalnych 2024 – Impuls Kultury. IX odsłona „Domu od środka” jest współfinansowana ze środków programu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej „Od zależności ku samodzielności” – edycja 2025. 

Więcej o projekcie na:
www.pracowniacotopaxi.pl/projekty 
www.facebook.com/PracowniaFilmowaCotopaxi