Publicystyka - ngo.pl

W efekcie organizacje pozarządowe plasują się w czołówce najbardziej narażonych sektorów np. analiza NetDiligence wykazała, że organizacje pozarządowe to 6. najbardziej prawdopodobny cel ataków spośród 18 badanych branż. To alarmujące statystyki, które pokazują, że nawet niewielka fundacja czy stowarzyszenie musi poważnie podejść do kwestii cyberbezpieczeństwa, chroniąc swoją misję i dane przed zagrożeniami.

Nie w skomplikowanych systemach, ale w codzienności. Tam, gdzie technologia spotyka się z brakiem zasobów. W wielu organizacjach pozarządowych nie ma działu IT ani budżetu na służbowe laptopy, dlatego praca odbywa się na prywatnym sprzęcie. To normalne i zrozumiałe – ważne, by robić to w sposób bezpieczny.

Właśnie o tym jest ten artykuł: o sytuacji, w której prywatny komputer czy telefon stają się narzędziem pracy na rzecz misji organizacji. O tym, jak chronić dane, nie mając firmowego sprzętu ani skomplikowanych procedur.

Nawet przy najlepszych chęciach to właśnie człowiek pozostaje najsłabszym ogniwem systemu bezpieczeństwa. Szacuje się, że 68% naruszeń danych wynika z błędu ludzkiego – kliknięcia w podejrzany link, użycia słabego hasła czy przypadkowego ujawnienia informacji.

Najczęstszym źródłem problemu jest phishing. Z raportu CERT Polska wynika, że 6 na 10 incydentów zaczyna się od fałszywej wiadomości e-mail lub SMS. W organizacjach, które polegają na prywatnym sprzęcie pracowników i wolontariuszy, brak wspólnych zabezpieczeń i różny poziom wiedzy technicznej potęgują ryzyko.

📌 Przykład z TechSoup Talks: podczas globalnej serii rozmów TechSoup Talks, poświęconych m.in. cyberbezpieczeństwu, Linda Widdop z Tech Impact przyznała, że kliknęła w przeszłości w wyrafinowany, przygotowany z użyciem AI phishing. Jeśli mogło to spotkać doświadczoną ekspertkę, może spotkać każdego z nas. To ważna lekcja: potrzebujemy nawyków i treningu, nie tylko kolejnych narzędzi.

Jeśli jesteś częścią organizacji społecznej, w której nie ma jeszcze oficjalnych polityk BYOD, formalnych procedur czy dedykowanego działu IT, to nie oznacza, że nic nie możesz zrobić. Wręcz przeciwnie, to Twoje działania mają ogromne znaczenie. To Ty jesteś pierwszą linią obrony danych, projektów i reputacji swojej organizacji.

Poniżej znajdziesz praktyczne kroki, które możesz wdrożyć od razu, bez potrzeby czekania na formalne regulacje.

1. Używaj silnych i unikalnych haseł do kont służbowych

Każde konto powinno mieć inne hasło. Silne hasło ma co najmniej 12 znaków i zawiera małe i duże litery, cyfry oraz symbole. Nie używaj tych samych haseł w pracy i prywatnie.

Skorzystaj z menedżera haseł (np. Bitwarden, KeePass, 1Password), który bezpiecznie przechowuje loginy i potrafi automatycznie generować mocne hasła. Ustaw silne hasło główne do menedżera to Twój klucz do wszystkiego.

💡 Dobra praktyka: jeśli musisz współdzielić dostęp do jakiegoś konta (np. social media NGO), użyj funkcji „udostępnij wpis” w menedżerze haseł zamiast wysyłać hasło mailem czy na komunikatorze. Jeśli menedżer haseł to dla Ciebie na razie zbyt dużo, zadbaj o minimum bezpieczeństwa: login i hasło przekazuj różnymi kanałami (np. e-mail + SMS).

2. Włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA)

2FA dodaje drugą warstwę zabezpieczeń. Nawet jeśli ktoś pozna Twoje hasło, nie zaloguje się bez dodatkowego potwierdzenia (np. kodu SMS, aplikacji Authenticator czy klucza sprzętowego).

Włącz 2FA wszędzie, gdzie się da:

·         na skrzynce e-mail,

·         w chmurze (Google Drive, OneDrive),

·         w komunikatorach (Teams, Slack),

·         na kontach społecznościowych organizacji.
W miarę możliwości korzystaj z aplikacji uwierzytelniającej zamiast SMS-ów, jest to bezpieczniejsze.

3. Aktualizuj system i oprogramowanie na bieżąco

Regularne aktualizacje to jedna z najprostszych, a zarazem najskuteczniejszych metod ochrony. Włącz automatyczne aktualizacje systemu i programów, a przynajmniej raz w tygodniu sprawdź, czy są dostępne nowe wersje. Dotyczy to także przeglądarek, wtyczek, aplikacji mobilnych i antywirusa. Po zainstalowaniu aktualizacji zrestartuj komputer: to kluczowy krok, aby poprawki zaczęły działać.

💡 Uwaga: jeśli Twój system operacyjny nie dostaje już aktualizacji, czas rozważyć wymianę sprzętu. Przestarzałe systemy to najłatwiejszy cel ataków.

4. Zabezpiecz swój komputer i telefon przed dostępem fizycznym

Ustaw silne hasło lub PIN i włącz automatyczne blokowanie ekranu po maksymalnie 5 minutach bezczynności. Aktywuj szyfrowanie dysku (BitLocker w Windows, FileVault w macOS), dzięki czemu dane pozostaną nieczytelne w razie kradzieży laptopa. Na telefonie włącz blokadę biometryczną (odcisk palca, twarz), ale miej też ustawiony silny PIN na wypadek, gdyby biometryka zawiodła

💡 Dodatkowo: włącz funkcję „Znajdź moje urządzenie” lub „Find My Phone”, która pozwoli zdalnie zablokować lub usunąć dane z utraconego sprzętu. Nie zapisuj haseł w przeglądarce, na ile to możliwe używaj menedżera haseł.

Zablokuj również ekran, gdy odchodzisz od komputera: skrót Windows + L lub Ctrl + Cmd + Q w Macu działa szybciej niż myślisz.

5. Korzystaj z aktualnego antywirusa i firewalla

Antywirus i zapora sieciowa (firewall) to obowiązkowy duet. Upewnij się, że antywirus działa i ma włączone automatyczne aktualizacje, w Windows możeszkorzystać z wbudowanego Defendera. Wykonuj pełne skanowanie systemu raz w miesiącu. Nie wyłączaj zapory sieciowej, chroni przed nieautoryzowanymi połączeniami z Internetu.

💡 Unikaj pułapek: nie instaluj „darmowych przyspieszaczy systemu” ani programów z nieznanych stron. To częsty sposób na zainfekowanie komputera.

6. Oddziel życie prywatne od pracy na wspólnym urządzeniu

Załóż na komputerze oddzielne konto użytkownika do pracy, bez uprawnień administratora.

Nie otwieraj prywatnych załączników i nie loguj się do mediów społecznościowych w tym samym profilu, w którym pracujesz dla organizacji pozarządowej.

💡 Jeśli z jednego komputera korzysta rodzina: używaj osobnych kont użytkowników lub konta gościa. Unikniesz przypadkowego usunięcia plików lub infekcji przez nieświadome kliknięcia.

7. Uważaj na phishing i fałszywe wiadomości

Zanim klikniesz link w mailu, sprawdź adres nadawcy. Nie sugeruj się nazwą, ale pełnym adresem e-mail. Uważaj na wiadomości z pilnymi prośbami („zrób przelew”, „Twoje konto zostanie zablokowane”) – to typowy trik oszustów. Nie otwieraj załączników od nieznanych nadawców. Jeśli coś Cię niepokoi, zapytaj koleżankę lub przełożonego, zanim klikniesz.

💡 Zasada 3 sekund: zanim wykonasz jakiekolwiek działanie w odpowiedzi na podejrzaną wiadomość, zatrzymaj się, pomyśl i zweryfikuj źródło.

8. Bezpiecznie korzystaj z Internetu poza biurem

Unikaj logowania się na konta służbowe przez publiczne Wi-Fi (np. w kawiarniach, hotelach, pociągach). Jeśli musisz, korzystaj z VPN (np. ProtonVPN, NordVPN) lub własnego hotspota z telefonu.

Zawsze sprawdzaj, czy strona ma HTTPS. Brak kłódki oznacza, że połączenie nie jest szyfrowane. Nie loguj się na konta organizacji na cudzych komputerach; jeśli musisz, użyj trybu prywatnego i usuń historię po zakończeniu pracy.

💡 Wskazówka: włącz w przeglądarce ostrzeżenia o niebezpiecznych stronach (np. „Bezpieczne przeglądanie” w Chrome).

9. Uważaj na nośniki zewnętrzne

Nie podłączaj znalezionych pendrive’ów ani cudzych dysków. To częsty sposób infekowania komputerów. Wyłącz funkcję „AutoRun” (autoodtwarzanie), by pliki z nośnika nie uruchamiały się automatycznie. Unikaj publicznych stacji ładowania USB, które mogą być źródłem tzw. juice jackingu (kradzieży danych przez port ładowania).

💡 Jeśli przenosisz dane, szyfruj pendrive lub używaj zaszyfrowanego archiwum ZIP z hasłem.

10. Rób kopie zapasowe ważnych plików i informacji

Nie trzymaj jedynej kopii danych NGO na swoim prywatnym urządzeniu. Ustal z zespołem, gdzie będą przechowywane pliki – najlepiej na wspólnym dysku (np. Google Drive, OneDrive). Regularnie przesyłaj tam swoje dokumenty, a jeśli to możliwe, rób automatyczny backup folderu z projektami.

💡 Pro tip: stosuj zasadę 3-2-1, czyli: trzy kopie danych, na dwóch różnych nośnikach, jedna w chmurze lub offline.

11. Reaguj i zgłaszaj problemy

Jeśli zauważysz coś podejrzanego np. wirusa, dziwne komunikaty, phishing. Nie próbuj samodzielnie „naprawiać” problemu. Odłącz komputer od Internetu i zgłoś sytuację osobie odpowiedzialnej w organizacji. Nie wstydź się przyznać do błędu. Szybka reakcja może zapobiec poważnym konsekwencjom.

12. Nie zapisuj danych organizacyjnych na przypadkowych dyskach i aplikacjach

Unikaj zapisywania służbowych plików na prywatnym Dropboxie, Google Docs czy Evernote.
Uzgodnij z zespołem jedno bezpieczne miejsce do przechowywania danych, z kontrolą dostępu i historią zmian.

13. Ustal z zespołem minimalne standardy, nawet nieformalne

Nie trzeba od razu tworzyć wielkich polityk bezpieczeństwa. Wystarczy, że umówicie się, że każdy ma 2FA, aktualny antywirus i wspólną przestrzeń dyskową. To proste ustalenia, które realnie zmniejszają ryzyko i budują kulturę bezpieczeństwa.

W sytuacji, gdy organizacja pozarządowa korzysta z prywatnych urządzeń pracowników i wolontariuszy, naturalne jest, że chce zadbać o bezpieczeństwo danych i wprowadzić pewne zasady. Warto jednak pamiętać, że nie chodzi o kontrolę, lecz o ochronę wspólnego dobra.

Model BYOD (Bring our Own Device, czyli praca na prywatnym sprzęcie) zawsze będzie oparty na zaufaniu, bowiem pełnej kontroli wymusić się nie da. Rolą liderów organizacji społecznych jest stworzenie przestrzeni, w której każdy rozumie swoją odpowiedzialność i wie, jak postępować w razie problemu.

Czasem wystarczy proste, wspólne uzgodnienie, że każdy ma włączone 2FA, aktualny antywirus i dostęp do wspólnego dysku. Takie ustalenia, oparte na wzajemnym zaufaniu i jasnej komunikacji, budują kulturę bezpieczeństwa skuteczniej niż najbardziej rozbudowany regulamin.

Bezpieczeństwo cyfrowe Twojej organizacji zaczyna się od Ciebie – od Twoich codziennych nawyków i decyzji. Nawet jeśli organizacja dopiero tworzy swoje zasady, Twoja uważność naprawdę ma znaczenie.

Każda zmiana zaczyna się od jednej osoby, ale trwa dzięki wspólnemu wysiłkowi.

Dlatego zapisz się do naszego newslettera – wspólnie budujemy społeczność organizacji, które uczą się działać bezpieczniej, mądrzej i spokojniej.

Twoja ostrożność to realna wartość. To dzięki Tobie organizacja może działać bezpiecznie.

Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach rządowego programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030